Αναζήτηση
Πριν από 75 χρόνια, σαν σήμερα, έφυγε από τη ζωή, πιθανόν αυτοβούλως, ο μεγαλύτερος μετά τον Κοραή έλληνας φιλόλογος, ο Ιωάννης Συκουτρής. Βρισκόταν με εκδρομή φοιτητών του στον Ακροκόρινθο και βίωνε την αισχρή, χυδαία, κατευθυνόμενη εκστρατεία λάσπης από τον ανερμάτιστο Τύπο, τα συνδικάτα που μονοπωλούν όχι μόνο τους εργαζομένους αλλά και τον πατριωτισμό, αλλά κυρίως το πανεπιστημιακό κατεστημένο, με λίγες μόνο λαμπρές εξαιρέσεις. Συνήθως αυτές οι εξαιρέσεις είναι οι ασυμπλεγμάτιστοι συνάδελφοι που όχι μόνο δεν φθονούν αλλά και επιδιώκουν την πνευματική άμιλλα και βελτιώνουν την επιστημονική τους πορεία προσπαθώντας να φθάσουν και να ξεπεράσουν τους αριστείς.
Τι να φοβηθεί ο Κουγέας τότε, ο Βέης ή ο Λορεντζάτος… Αντίθετα ένας εσμός από μετριότητες στη Φιλοσοφική Σχολή, που αρκετοί είχαν μόλις πριν από λίγους μήνες διοριστεί από τον κοντοστούπη Μεταξά, είδαν στον νεαρό ιδιοφυή φιλόλογο (γεννήθηκε το 1901, άρα πέθανε μόλις 36 ετών!) τον μεγάλο κίνδυνο, αφού και μόνη η παρουσία του σαν τον ήλιο στο μεσουράνημα έσβηνε κάθε φευγαλέα πορεία τυχαίου κομήτη. Ο Συκουτρής ήταν παιδί ενός τσοπάνου από τη Χίο, πατέρα πολλών παιδιών. Παρ’ όλα αυτά, αυτός ο ταπεινός απόγονος του άλλου Χιώτη, του Κοραή, και του άλλου Χιώτη, του Ψυχάρη, ήταν ο πρώτος δάσκαλος Ελληνικών του ασθενικού και μικροκαμωμένου γιου του. Ο Συκουτρής τέλειωσε το δημοτικό σχολείο του συνοικιακού σοκακιού του Αγίου Κωνσταντίνου. Το 1919 ήρθε στην Αθήνα, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή και απόκτησε πτυχίο με άριστα. Αλλά εν τω μεταξύ, σε ηλικία 17 ετών, διορίστηκε δάσκαλος στην ελληνική μικρασιατική Μαγνησία και στο χωριό Γκιαούρ-κοϊ. Ως φιλόλογος πλέον υπηρετεί στην Κύπρο, εκεί τον πληγώνει η Μικρασιατική Καταστροφή, γυρίζει στην Αθήνα, παντρεύεται, και το 1925, με υποτροφία του Πανεπιστημίου, κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία. Εκεί διαπρέπει και φτάνει να εκδώσει Λυσία στην ένδοξη σειρά αρχαίων συγγραφέων της Λειψίας.
Το 1930 έρχεται στην Αθήνα και εκλέγεται παμψηφεί υφηγητής, ενώ παράλληλα εργάζεται στην Ακαδημία Αθηνών. Και αναδεικνύεται μέγας Δάσκαλος. Τα περίφημα σεμινάριά του μυούν ταλαντούχους και επιλεγμένους φοιτητές όχι μόνο στα κλασικά γράμματα αλλά και στο Βυζάντιο και στη Νεοελληνική Γραμματεία. Από τον Ομηρο στον Πλάτωνα και από το έπος του Διγενή στον Παλαμά και στον Σικελιανό. Είχα την τύχη στη φιλολογική μου διαδρομή να συναντήσω μαθητές των σεμιναρίων του, τον Αλισανδράτο, τον Δεντζώρτζη, τον Αντώνη Μωραΐτη, τη Στρουμπούλη και να αντιληφθώ τη διδακτική μεγαλοφυΐα και το αισθητικό και ιδεολογικό εύρος των μαθημάτων του σπάταλου εκείνου μέντορα. Στον αφιερωμένο στη μνήμη του τόμο που χορήγησε ο Αντώνης Μωραΐτης παλιοί συνάδελφοι και μαθητές του αείμνηστου δασκάλου αλλά και νεότεροι μελετητές του έργου του καταθέτουν πολύτιμα ντοκουμέντα και εμπειρίες από τον μεγάλο εκείνο μύστη της ουσίας του Λόγου και της Τέχνης του.
Βέβαια κορυφαία έργα του Συκουτρή, αξεπέραστα έως σήμερα και οάσεις επιστημονικής εμβρίθειας και σοφίας, αποτελούν το «Συμπόσιον» του Πλάτωνος με την αξεπέραστη εισαγωγή του και η επίσης έξοχη ανάλυση της «Ποιητικής» του Αριστοτέλη που μετέφρασε ο Σίμος Μενάρδος.
Η τολμηρή και πρωτοφανής για τη διεισδυτικότητά της εισαγωγή στο «Συμπόσιον» έγινε η αφορμή να ξεσπάσει η κατευθυνόμενη φανατική ορδή των αγραμμάτων. Σημειώνω πως καταδίκαζαν τα επιστημονικά πορίσματα του Συκουτρή, εκτός από χωροφύλακες, ειρηνοδίκες, δασκαλάκους, και οι εκδορείς Πατρών!!
Δύο χιλιάδες χρόνια μετά το κώνειο του Σωκράτη ένας σύγχρονος δάσκαλος, αναλύοντας τον πλατωνικό Σωκράτη, κατηγορήθηκε με το ίδιο σκεπτικό, ότι διαφθείρει τους νέους!!
Επειδή και στις ημέρες μας παρατηρείται μια τέτοια επίθεση φθόνου εναντίον τέτοιων πρωτοπόρων λογίων και επιστημόνων, θυμίζω τη θέση που πήραν δύο έλληνες ποιητές με διαφορά 120 ετών.
«Η δόξα δεξιά συντροφεύει / τον άνδρα που τρέχει με κόπους / της φήμης τους δύσβατους τόπους / κι ο φτόνος που στέκει ζερβιά / με μάτια, με χείλη πικρά». Δ. Σολωμός.
«Στα χρόνια τα δικά μας τα σακάτικα /είθισται να δολοφονούν τους ποιητάς». Ν. Εγγονόπουλος
