«Εικονικό» ποδόσφαιρο

Στο γήπεδο υπάρχουν και φανατικοί εχθροί των ναζιστικών ιδεών, τα τελευταία χρόνια μάλιστα εμφανίστηκαν και πολλά πανό αριστερού περιεχομένου, κατεξοχήν μάλιστα αντιμνημονιακού. Η ευδοκίμηση ωστόσο νεοναζιστικού περιεχομένου αντιλήψεων σε μερίδα της κερκίδας προφανώς δεν είναι άσχετη με κάποια σημεία στα οποία η νοοτροπία τής κερκίδας και οι νεοναζιστικές ιδέες συναντώνται: η κατίσχυση του πιο δυνατού, ο ανδρισμός, η τυφλή πίστη σε έναν συλλογικό σκοπό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει, από αυτή την άποψη, το σεξουαλικό ιδίωμα των οπαδών. Οπως γράφουν στο κοινό τους άρθρο ο κοινωνικός ιστορικός Νίκος Κοταρίδης και ο ψυχίατρος – ιστορικός Νίκος Σιδέρης, στον ανταγωνισμό ανάμεσα σε άνδρες, όπως διεξάγεται το παιχνίδι της κερκίδας, η εξουσία πάνω στον άλλον εκφέρεται στο σεξουαλικό ιδίωμα και η νίκη περιγράφεται ως εκθήλυνση ή βιασμός του αντιπάλου.

Αυτό πάντως, εξηγούν οι δύο ειδικοί, δεν αποτελεί καινοφανές κοινωνικό στοιχείο. Αντίθετα, αποτελεί επιβίωση στον αστικό χώρο πρακτικών της υπαίθρου και της παραδοσιακής κοινωνίας. Ποιμενικοί πληθυσμοί, συντεχνίες, ένοπλες ομάδες, ομαδοποιήσεις παρανόμων, η οθωμανική αυλή αλλά και το σχολείο, ο Στρατός, η φυλακή είχαν –και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν ακόμα –παρόμοια χαρακτηριστικά. Πρόκειται για συμβολικό –στην κερκίδα τουλάχιστον –βιασμό του άλλου άνδρα που δηλώνει την επιχείρηση καθυπόταξής του.

Αυτό, ωστόσο, στο γήπεδο έχει ένα όριο που το καθορίζουν οι ίδιοι οι κανόνες του παιχνιδιού. Σε κάθε παιχνίδι παίζεται μεταφορικά η ανδρική εξουσία πάνω στους άλλους άνδρες, και οι δύο πλευρές όμως είναι δυνάμει νικητές. Δεν μπορεί ποτέ ο αντίπαλος να οδηγηθεί σε ολική ακύρωση, γιατί τότε το ίδιο το παιχνίδι δεν έχει νόημα.

Στο βιβλίο «Ποδόσφαιρο και κοινότητες οπαδών», που επιμελήθηκαν οι Γιάννης Ζαϊμάκης και Νίκος Κοταρίδης, συμμετέχει με άρθρα της πλειάδα επιστημόνων όπως οι Παντελής Κυπριανός, Γιώργος Νικολακάκης, Δημήτρης Παπαγεωργίου, Στράτος Γεωργούλας κ.ά., όλοι πανεπιστημιακοί σε διάφορα πανεπιστήμια της χώρας. Στον τόμο μετέχουν και τέσσερις σημαντικοί ξένοι ειδικοί: οι Γκάρι Αρμστρονγκ (Πανεπιστήμιο Brunel, Αγγλία), Ρίτσαρντ Τζιουλανότι (Πανεπιστήμιο Loughborough, Αγγλία), Τζον Γουίλιαμς (Πανεπιστήμιο Leicester, Αγγλία), Νικολά Ουρκάντ (Ecole Centrale de Lyon, Γαλλία) αλλά και η ελληνίδα εγκληματολόγος στο Πανεπιστήμιο Paris ΧΙ του Παρισιού Αναστασία Τσουκαλά.

Ο Τζον Γουίλιαμς λ.χ. περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία υπερ-εμπορευματοποίησης του αθλήματος που σε μεγάλο βαθμό ξεκίνησε από την Αγγλία. Υστερα από μια δεκαετία –του 1980 –που το αγγλικό ποδόσφαιρο έγινε «παρίας» λόγω του χουλιγκανισμού, μετά και την τραγωδία του Χίλσμπορο το 1989, όταν 96 άνθρωποι πέθαναν ποδοπατημένοι, οι Αγγλοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν την Premier League ξεχωρίζοντας κάποιες ομάδες από τις υπόλοιπες 72 του πρωταθλήματος. Την ίδια εποχή, τα νέα τότε δορυφορικά κανάλια, ανίκανα να προσελκύσουν συνδρομητές, είδαν στο ποδόσφαιρο τον σωτήρα τους. «Η νεογέννητη Premier League και το νεοϊδρυθέν BSkyB (του Ρούπερτ Μέρντοκ) έπεσαν η μία στην αγκαλιά του άλλου, σαν ένα ζευγάρι μεθυσμένοι περιχαρείς που ανακάλυψαν τον δρόμο για το σπίτι τους», γράφει χαρακτηριστικά. Το αποτέλεσμα είναι η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ από 20 εκατ. λίρες τώρα να αποτιμάται σε ένα δισ.