Πώς εκφράζεται η παθολογική καχυποψία;
Ο καχύποπτος άνθρωπος είναι κατά βάση δύσπιστος απέναντι στα κίνητρα των άλλων τα οποία συστηματικά ερμηνεύει ως απειλητικά, κακόβουλα και κακεντρεχή. Ακόμη και όταν τα ερεθίσματα γύρω του είναι φαινομενικά ουδέτερα, καταλήγει εν τούτοις να τα διαστρεβλώνει προκειμένου να επιβεβαιώσει το κακό σενάριο και να ενισχύσει τις αρνητικές του πίστεις.
Σπάνια θα ανοιχτεί σε μια σχέση και θα εκμυστηρευτεί τα εσώψυχά του από φόβο μην αυτό χρησιμοποιηθεί εναντίον του. Βρίσκεται μονίμως σε μια κατάσταση επιφυλακής και επαγρύπνησης, έτοιμος να αντιμετωπίσει μια επικείμενη καταστροφή, συνήθως ψυχολογικής φύσεως, όπως είναι η προδοσία ή η κοροϊδία.
Βάζει τους ανθρώπους σε δοκιμασίες για να ελέγξει την αξιοπιστία τους. Είναι κατά βάση αγχώδης και δυσθυμικός, κουβαλώντας χρόνιο θυμό μέσα του. Δύσκολα συγχωρεί και εύκολα απομονώνεται.
Στις φιλικές του σχέσεις κρατάει αποστάσεις για να μην πληγωθεί ενώ στις ερωτικές του σχέσεις οι υποψίες του για την πίστη του/της συντρόφου του τον/την βασανίζουν, γι’ αυτό άλλωστε ποτέ δεν σταματά να ελέγχει και να ψάχνει για αποδείξεις. Ως εκ τούτου, η καχυποψία του κορυφώνεται ενώ στο μυαλό του κάθε φορά είναι και η μοναδική, πάντα έτοιμος να ανακαλύψει το ψέμα ή την προδοσία.
Φυσικά το χτίσιμο της εμπιστοσύνης σε μια σχέση απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και ως έναν βαθμό μια επαγρύπνηση απέναντι στον άλλον. Αυτό που καταλήγει όμως να είναι νοσηρό ως καχυποψία είναι η συστηματικότητα της αίσθησης απειλής, η αναντιστοιχία της με τα καθημερινά δρώμενα, και η μη δυνατότητα ουσιαστικής δημιουργίας διαπροσωπικών σχέσεων και λειτουργικότητας του ατόμου στην καθημερινότητα.
Πού μπορεί να αποδοθεί η καχυποψία και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Το καχύποπτο άτομο νιώθει ευάλωτο και ανυπεράσπιστο απέναντι στους άλλους. Τραυματικά γεγονότα ζωής που σχετίζονται με την απόρριψη, την απώλεια, την κακοποίηση, τους πρώιμους αποχωρισμούς, την καλλιέργεια μιας νοσηρής δυσπιστίας απέναντι στον κόσμο από τον γονιό προς το παιδί είναι συχνά υπεύθυνα για την ανασφάλεια και την αίσθηση προδοσίας που σταδιακά χτίζει.
Τα χρόνια συναισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης εντείνουν την εύθραυστη αυτή ψυχολογία του καχύποπτου ατόμου. Η προσπάθεια επαφής του με τις καταστροφικές συνέπειες της καχυποψίας του είναι ένα πρώτο βήμα νοηματοδότησής της. Η καθημερινή καταγραφή των καταστάσεων που εντείνουν την καχυποψία και η προσπάθεια εκλογίκευσης των ερμηνειών που τους αποδίδει, ανάλογα με το αν εκείνες ανταποκρίνονται ή όχι στα ρεαλιστικά γεγονότα, είναι βοηθητική.
Συνήθως όμως το πρόβλημα είναι χρόνιο και προτείνεται η επίσκεψη σε έναν ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή με στόχο να δημιουργηθεί με τον χρόνο μια θεραπευτική σχέση εμπιστοσύνης που θα αποτελέσει τον πυρήνα μιας καλής και αποτελεσματικής έκβασης.
Η Μυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια (PhD), myrsi@hol.gr
