Η κοσμοναύτης πασών των Ρωσιών

Δεν ήταν οι μνήμες που έκαναν το πρόσωπό της να φωτισθεί καθώς βρισκόταν στο ίδιο ακριβώς σημείο όπου πριν από 50 χρόνια πέρασε με την ανοικτή λιμουζίνα ανάμεσα από τα γεμάτα υπερηφάνεια πλήθη και στο βάθος τον Χρουστσόφ να την περιμένει στο μαυσωλείο του Λένιν. Ηταν η συγκίνηση που της προκαλούσε η λατρεία του κόσμου που τη θεωρούσε ηρωίδα. Η πρώτη γυναίκα κοσμοναύτης –στα 26 της χρόνια –ήταν ηρωίδα τότε και τώρα, βραβευμένη ξανά από τον Πούτιν για τις υπηρεσίες της στη χώρα, στα 76 της. Φωτίστηκε το πρόσωπό της από τη νοσταλγία και πρόφερε με έμφαση τις λέξεις «ήμασταν νέες», όταν ένας δημοσιογράφος από τον «Ιντιπέντετ» της ζήτησε να θυμηθεί τι έγινε πριν από την ιστορική πτήση στο Διάστημα.

ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ. Θυμήθηκε την κραταιά Σοβιετική Ενωση, τη δύναμη που έδειχνε στον κόσμο ότι είχε εκείνο το καθεστώς που της έδωσε την ευκαιρία να φύγει από τη φάμπρικα και να εκτοξευθεί στα αστέρια. Η Βαλεντίνα Τερέσκοβα, ίσως ο περισσότερο βραβευμένος και τιμημένος εν ζωή άνθρωπος στη Ρωσία, ουδέποτε σταμάτησε να αναπολεί τον τότε κόσμο. Εκείνες οι εποχές όμως πέρασαν και σήμερα είναι μέλος της κυβέρνησης του Πούτιν και τον στηρίζει ολόψυχα πιστεύοντας ότι μόνο αυτός μπορεί και παλεύει να δώσει στη χώρα την αλλοτινή της αίγλη.

«Ημασταν νέες», τότε λοιπόν, «και μέσα μας έκαιγε η επιθυμία να πάμε στο Διάστημα». Είχαν επιλεγεί 400 γυναίκες για να δοκιμαστούν, να εκπαιδευτούν και εν τέλει να υποδειχθεί η μία που στις 16 Ιουνίου 1963 θα ταξίδευε στο Διάστημα με το «Βοστόκ VI». Εγιναν όλα γρήγορα εκείνες τις ημέρες που η κούρσα για την κατάκτηση του Διαστήματος είχε ξεκινήσει. Η Βαλεντίνα δεν είχε ξεχωρίσει ώς τότε για κάποια έφεση στο σχολείο της. Αλλωστε λόγω του πολέμου που σοβούσε κάθησε στο θρανίο σε ηλικία 8 ετών, το 1945. Γεννήθηκε στο Γιαροσλάβ, στην Κεντρική Ρωσία. Και δεν το ξέχασε ποτέ.

Εγκατέλειψε το σχολείο, συνέχισε τα μαθήματά της δι’ αλληλογραφίας και κάποια στιγμή, πολύ αργότερα, άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για τα αλεξίπτωτα. Τον Μάιο του 1959 πήδηξε για πρώτη φορά με αλεξίπτωτο. Ηταν ένα πρόκριμα αυτό για να περιληφθεί αρχικά ανάμεσα στις 400 γυναίκες. Έως τότε συνέχιζε να δουλεύει στο εργοστάσιο.

Το όνομα του Γιούρι Γκαγκάριν θα έκανε τον γύρο του κόσμου δύο χρόνια αργότερα. Και μόλις πάτησε το πόδι του στη Γη, ο Σεργκέι Κορολιόφ, ο άνθρωπος που θεμελίωσε το διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ενωσης, σκέφτηκε πως θα έπρεπε να στείλουν εκεί έξω και μια γυναίκα. Ετσι, λίγες ημέρες προτού αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, η Βαλεντίνα Τεράσκοβα βρέθηκε κλεισμένη σε έναν σιωπηλό θάλαμο ώστε να συνηθίσει τη μοναξιά του τριήμερου διαστημικού ταξιδιού που θα ακολουθούσε.

Ελάχιστα πράγματα γνώριζαν την εποχή εκείνη οι επιστήμονες για το πώς αντιδρά ο ανθρώπινος οργανισμός σε μια παρατεταμένη διαστημική πτήση. Η ίδια θυμάται: «Ημασταν ερασιτέχνες αλεξιπτωτιστές, δεν ήμασταν πιλότοι. Επομένως, ο κύριος σκοπός ήταν να εκπαιδευτούμε». Σήμερα, τα μέλη ενός διαστημικού πληρώματος επιτελούν διαφορετικές εργασίες ο καθένας καθώς εξειδικεύονται για τον σκοπό αυτό. «Εκείνο τον καιρό έπρεπε να τα κάνεις όλα εσύ. Να είσαι ο πιλότος, ο γιατρός, ο κυβερνήτης, ο μηχανικός».

Από τις 400 γυναίκες, επελέγησαν τέσσερις. Αλλά στο τέλος, αν και όλες φόρεσαν τις διαστημικές στολές, μόνο η Τεράσκοβα μπήκε στον «Βοστόκ». Οι υπόλοιπες τρεις, αργότερα, είδαν ένα ολόκληρο έθνος να φωνάζει το όνομά της. Ποτέ όμως δεν της είπαν τίποτα. «Τις βλέπω τακτικά, συναντιόμαστε. Ισως να ζήλεψαν, όμως ποτέ δεν ανέφεραν κάτι». Ετσι η εκτόξευση έγινε και η 26χρονη γυναίκα ταξίδεψε γύρω από τη Γη 48 φορές, σχεδόν τρία μερόνυχτα. Ειπώθηκε αργότερα ότι εκεί, μέσα στο σκάφος, έχασε τις αισθήσεις της, έκανε συνεχώς εμέτους. Η ίδια το διέψευσε.

Στις 19 Ιουνίου άρχισε η επαναφορά στη Γη και η προσγείωση στο Καζακστάν. Τη μετέφεραν στο νοσοκομείο όπου την υπέβαλαν σε σειρά εξετάσεων. Ακολούθησε η θριαμβευτική πορεία με το ανοικτό αυτοκίνητο, μέσα από τους δρόμους της Μόσχας προς την Κόκκινη Πλατεία. Το βλέμμα του Χρουστσόφ ήταν καρφωμένο επάνω της. Οπως και πέντε μήνες αργότερα, όταν στις 3 Νοεμβρίου 1963 παντρεύτηκε τον κοσμοναύτη Αντριάν Νικολάγιεφ, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη. Αρνήθηκε τις φήμες ότι ο γάμος αυτός, που έληξε με διαζύγιο το 1982, κανονίστηκε από το κόμμα το οποίο ήθελε τάχα να δημιουργήσει το «τέλειο διαστημικό ζευγάρι», παρότι στη ζωή της αντιμετώπισε πολλά προσωπικά προβλήματα.

ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ. Κυκλοφόρησαν γραμματόσημα με την προσωπογραφία της, στήθηκαν μνημεία για το κατόρθωμά της, έγινε πρέσβειρα της επιτυχίας του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος. Σπούδασε στην Ακαδημία Ζουκόφσκι της Πολεμικής Αεροπορίας, έκανε διδακτορική διατριβή, ασχολήθηκε με την πολιτική –μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ηταν η πρώτη γυναίκα που έλαβε τον βαθμό του στρατηγού στη χώρα. Ομως ήθελε να επαναλάβει το εγχείρημα –πολύ πριν να αποστρατευθεί από το Σώμα των Κοσμοναυτών το 1997. «Ονειρευόμουν να βρεθώ ξανά στο Διάστημα, δυστυχώς όμως ουδέποτε συνέβη». Δεν την ενδιέφερε ο κίνδυνος. «Το διαστημόπλοιο είναι το σπίτι σου».

Λέει δε πως υπήρχαν δεσμοί ανάμεσα στους σοβιετικούς κοσμοναύτες και τους δυτικούς. «Το Διάστημα ενώνει τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το σε ποια χώρα ζουν».

Η 76χρονη ηρωίδα της Ρωσίας, η οποία ουδέποτε ξεπέρασε το κενό από την πτώση του κομμουνισμού, η γυναίκα που σπάνια μιλά στον Τύπο γιατί νιώθει πως δεν έχει κάτι άλλο να πει, αφοσιώθηκε στον σημερινό Πρόεδρο της χώρας για να τον βοηθήσει να κάνει τη Ρωσία υπερδύναμη. Ηθελε να φτιάξει ένα πλανητάριο στο Γιαροσλάβ. Οταν είδε πως τα χρήματα δεν έφταναν, αποτάθηκε στον Πρόεδρο. Και εκείνος δεν της χάλασε το χατίρι.