Το 1972 συμπληρώνονταν πενήντα χρόνια από την τραγωδία του 1922. Κι αν στους νεότερους τα γεγονότα μοιάζουν πολύ μακρινά ή ακόμη ίσως και λίγο βαρετά, πάντα υπάρχει (και τότε ακόμη πιο έντονα) το βάρος και η δυστυχία των ανθρώπων που ήρθαν από τη Μικρά Ασία και μετεγκαταστάθηκαν σε Χίο, Σέρρες, Κοκκινιά και σε συνοικισμούς όλης της χώρας. Το πόσο τραγικό ήταν μάλιστα αυτό το βάρος δεν έχει ακόμη φωτιστεί ολοκληρωμένα.
Ο στιχουργός Πυθαγόρας, ως Κωνσταντινουπολίτης, το είχε ήδη το υλικό κι έψαχνε το έναυσμα να προχωρήσει, να δώσει σάρκα και οστά στην έμπνευσή του, αν και αυτός που συνέλαβε όλο το μουσικό σχέδιο ήταν ο λαϊκός συνθέτης Απόστολος Καλδάρας, αφού εκείνος του έδωσε την ιδέα.
«Ο Καλδάρας έκανε έναν κύκλο τραγουδιών. Ετσι επέβαλλε η εποχή τότε, αν και λίγοι το έκαναν πετυχημένα. Λίγοι άνθρωποι κατάφεραν –όπως ο Μούτσης και ο Ελευθερίου με τον “Αγιο Φεβρουάριο” –χωρίς λαϊκισμό να προσεγγίσουν το θέμα της προσφυγιάς. Ηδη πάντως τότε υπήρχε το κλίμα (την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και η “Ιθαγένεια” του Γιάννη Μαρκόπουλου) και ο Καλδάρας έπραξε ήδη αυτό που ήξερε καλά: έγραψε υπέροχα λαϊκά τραγούδια. Εγώ μόλις είχα βγει από μια περιπέτεια, είχα ερμηνεύσει μεγάλες λαϊκές επιτυχίες που είχαν πρωτοπεί τραγουδιστές όπως ο Καζαντζίδης και ο Μπιθικώτσης. Τραγούδια που με είχαν εν πολλοίς καθορίσει και επηρεάσει βαθύτατα», σημειώνει για «ΤΑ ΝΕΑ» ο Γιώργος Νταλάρας.
«Με συμπαθούσε ο Καλδάρας, έλεγε πως έχω εύστροφη φωνή έχοντας ακούσει ήδη τα δικά μου τότε με Κουγιουμτζή. Nα προσθέσω επίσης για τη “Μικρά Ασία” πως υπήρχε τότε από κάποιους το όραμα της αποστρατιωτικοποίησης, των περιορισμών των εξοπλισμών και της ειρήνης. Θυμάμαι πως χάρηκα με εκείνη τη δουλειά αφού συνεργάστηκα με τη Χαρούλα Αλεξίου, τον πρώτο άνθρωπο που αγάπησα από τον χώρο και ένιωσα μια ταύτιση. Ενιωθα πως ήμασταν φτιαγμένοι από το ίδιο υλικό, με σμυρνιές μάνες (Ιφιγένεια, Τάνια) και οι δύο. Και όσον αφορά τον δίσκο, πάντα και σήμερα στις συναυλίες μου –όχι μόνο τώρα που κάνουμε περιοδεία με τη Γλυκερία με αφιέρωμα στον Καλδάρα –δεν μπόρεσα ποτέ να αποχωριστώ τα τραγούδια αυτά», συμπληρώνει.
Και ένα κερασάκι στην τούρτα όσον αφορά τον δίσκο, στον οποίο, παρεμπιπτόντως, ο Καλδάρας εισήγαγε παραδοσιακά όργανα όπως κανονάκι, ταμπουρά, ενώ αρχικά προγραμματιζόταν να τραγουδήσει ο Καζαντζίδης. «Ενας δίσκος γραμμοφώνου, το μόνο ακροαματικό μνημείο που γυρίστηκε σε συγκέντρωση αντιπροσώπων του Τύπου. “Μικρά Ασία” ο τίτλος. Του Καλδάρα η μουσική, του Πυθαγόρα –του Πυθαγόρα με τον λοχία της Αμφιλοχίας –οι στίχοι, του Νταλάρα και της Αλεξίου το τραγούδι», γράφει στις 31 Αυγούστου 1972 ο μεγάλος Π. Παλαιολόγος στο χρονογράφημά του στο «Βήμα» και συμπληρώνει: «Δεν είναι Σεφέρηδες, Σικελιανοί και Παλαμάδες. Ούτε μουσουργοί με παγκοσμιότητα που δονούν το πεντάγραμμο. Ναι, αλλά στις στροφές του δίσκου είμαστ’ εμείς, είναι ο πόνος, ο καημός, το βογκητό ενός λαού. Μαζί μ’ αυτό και η βαθύτατη ανθρωπιά. Δόξες του έθνους, μεγάλοι ποιητές, ακαδημαϊκοί και Νομπέλ, σας στρώνω δάφνες για να περάσετε. Συμπαθάτε μας όμως όταν σας λέμε ότι η δική σας λύρα με τους υψηλούς φθόγγους δεν ράγισε την ψυχή της μάζας όσο οι απλοϊκοί αυτοί στίχοι και τα λαϊκά μοτίβα που γυρίζουν με τις στροφές ενός δίσκου».
Ενας δίσκος που μίλησε στην ψυχή του λαού, είναι ο πρώτος που γίνεται χρυσός στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, ήταν η πρώτη ουσιαστική και ολοκληρωμένη εμφάνιση της Χαρούλας Αλεξίου στη δισκογραφία και επιβεβαιώνει πως ο λαϊκός συνθέτης Καλδάρας υπήρξε συνάμα ένας νεωτεριστής δημιουργός που μπορούσε να εφορμήσει και στα άγνωστα περιβόλια των έντεχνων μουσικών ειδών ασκώντας τη δική του επίδραση.

Την ίδια χρονιά

Οι Ελληνες εκείνη τη χρονιά δοκιμάζουν για πρώτη φορά το παγωτό του ζαχαροπλαστείου Κανάκη ενώ η Κίνα σχεδιάζει να στείλει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη.

Μεγάλοι ροκ δίσκοι του 1972 που λατρεύονται από τη νεολαία είναι το «Vol 4» των Black Sabbath αλλά και ο εμβληματικός «The Rise and Fall of Ziggy Stardust» του Ντέιβιντ Μπάουι.

Την ίδια χρονιά πεθαίνει ο συγγραφέας Μάριος Χάκκας.

ΑΥΡΙΟ:
«Το μεγάλο μας τσίρκο», 1974
Τελευταία Νέα