Πριν από λίγες ημέρες, δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση «Neurology» μία νέα μελέτη που έδειξε ότι οι ημικρανίες μπορεί να επιφέρουν βλάβες στον εγκέφαλο.
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ημικρανίας, ο κ. Δήμος – Δημήτριος Μητσικώστας, διευθυντής στη Νευρολογική Κλινική του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών και αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Κεφαλαλγίας, εξηγεί ποια είναι η πρακτική σημασία του ευρήματος και τι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς.
Τι έδειξε η νέα μελέτη;
Το κύριο συμπέρασμα ήταν ότι η ημικρανία δημιουργεί με το πέρασμα του χρόνου βλάβες στον εγκέφαλο, όπως μικρά εγκεφαλικά επεισόδια εξαιτίας ελλιπούς αιματώσεως (ισχαιμίας) τα οποία δεν αντιλαμβάνονται οι πάσχοντες.
Στην πραγματικότητα, ο κίνδυνος μικρών εγκεφαλικών ήταν αυξημένος κατά 44% στους πάσχοντες από ημικρανία με αύρα, η οποία βρέθηκε επίσης ότι αυξάνει κατά 68% τον κίνδυνο βλαβών στη λευκή ουσία του εγκεφάλου. Οσον αφορά την ημικρανία δίχως αύρα, βρέθηκε ότι αυξάνει τον κίνδυνο βλαβών στη λευκή ουσία κατά 34%. Οι βλάβες αυτές εντοπίζονται κυρίως στο πίσω μέρος του εγκεφάλου.
Εδειξε επίσης ότι όλες οι μορφές ημικρανίας αυξάνουν τον κίνδυνο μείωσης του συνολικού όγκου του εγκεφάλου.
Ας σημειωθεί πως δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρονται τέτοιου είδους βλάβες, απλώς η νέα μελέτη αποτελεί συνδυασμένη ανάλυση (λέγεται μετανάλυση) αρκετών προγενέστερων και έγινε για να ομαδοποιηθούν τα ευρήματά τους και να αξιολογηθούν καλύτερα.
Τι λειτουργίες επιτελούν τα συγκεκριμένα τμήματα του εγκεφάλου;
Ελέγχουν κυρίως τον πόνο, την όραση και την ισορροπία. Σε μια γενικότερη θεώρηση, ανήκουν στο μεταιχμιακό σύστημα που ελέγχει τη μνήμη, το συναίσθημα και τη γνωσία, τα οποία αποτελούν την πεμπτουσία της προσωπικότητάς μας.
Ποιες είναι οι δυνητικές συνέπειες από την αλλοίωσή τους;
Αυτό ακόμη δεν είναι γνωστό. Ωστόσο, η ανίχνευση αυτών των βλαβών εξαιρεί τις συχνές ημικρανίες από τις καλοήθεις διαταραχές του εγκεφάλου και γεννά ερωτηματικά κατά πόσον μπορεί να σχετίζονται με τις διαταραχές μνήμης και τη γήρανση του εγκεφάλου, αφού είναι σαφές ότι στους χρόνιους ημικρανικούς ο όγκος και η μάζα του εγκεφάλου μικραίνουν με ταχύτερους ρυθμούς απ’ ό,τι σε όσους δεν εκδηλώνουν ημικρανίες.
Πόσο συχνά πάθαιναν ημικρανίες οι εθελοντές της μελέτης;
Οι ασθενείς είχαν διαφορετική συχνότητα ημικρανιών, αλλά τον μεγαλύτερο κίνδυνο ισχαιμικών βλαβών διέτρεχαν όσοι έπασχαν από συχνές ημικρανίες (μία ή δύο κρίσεις ημικρανίας την εβδομάδα), καθώς και όσοι παρουσίαζαν ημικρανικές κρίσεις με αύρα.
Τι σημαίνουν πρακτικά τα νέα ευρήματα;
Σημαίνουν ότι όποιος έχει συχνές ημικρανίες ή ημικρανίες με αύρα πρέπει να απευθύνεται σε νευρολόγο ώστε να αξιολογηθεί η κατάστασή του, διότι η ημικρανία δεν αποτελεί κατ’ ανάγκην μια καλοήθη διαταραχή που μπορεί να αντιμετωπισθεί με απλά αναλγητικά φάρμακα.
Πότε πρέπει να μας οδηγεί ο πονοκέφαλος στον γιατρό;
Οταν οι κρίσεις ημικρανίας εμφανίζονται συχνότερα από μία φορά τον μήνα ή γενικώς όταν κάποιος πάσχει από πονοκέφαλο μία φορά την εβδομάδα ή συχνότερα.
Ωστόσο, η ημικρανία που συνοδεύεται από αύρα (διαταραχές στην όραση, μουδιάσματα ή και προβλήματα στην ομιλία λίγο πριν από την έναρξη του πονοκέφαλου) πρέπει πάντα να αξιολογείται από ειδικό ιατρό.
Και τι πρέπει να προσέχουμε με τα παυσίπονα;
Ο γενικός κανόνας είναι ότι δεν πρέπει να παίρνει κάποιος περισσότερα από ένα παυσίπονα την εβδομάδα για τους πονοκεφάλους του. Αν χρειάζεται περισσότερα, πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθεί νευρολόγο, διότι η αλόγιστη χρήση αναλγητικών αυξάνει τις ημικρανίες και δημιουργεί μια κατάσταση που ονομάζεται χρόνια ημικρανία με κατάχρηση φαρμάκων.
Η ημικρανία αυτή είναι πολύ σοβαρή και θα απασχολήσει σήμερα το ισπανικό Κοινοβούλιο, όπου θα πραγματοποιηθεί ειδική ενημέρωση ευαισθητοποίησης για τη σημασία και τη σοβαρότητά της.
Αριθμοί
8% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα πάσχουν από ημικρανία
2 φορές περισσότερες οι γυναίκες ασθενείς από τους άνδρες
5% των παιδιών πάσχουν από ημικρανία
20% των πασχόντων από ημικρανία έχουν αύρα
1 στους 2 πάσχοντες από ημικρανία δεν συμβουλεύονται ποτέ γιατρό
1 στους 2 πάσχοντες που απευθύνονται στον γιατρό, δεν κάνουν σωστή θεραπεία
3 φορές συχνότερη η κατάθλιψη στους ασθενείς με συχνές ημικρανίες
Συμπτώματα
* Πόνος σαν ρυθμικές σφυριές, συχνά (αλλά όχι πάντοτε) στη μία πλευρά της κεφαλής
* Ναυτία ή/και έμετος
* Έντονη ενόχληση στον θόρυβο και το φως
* Ενόχληση στις έντονες μυρωδιές
* Αύρα (σε λίγους ασθενείς)
Διάρκεια
Από λίγες ώρες έως 1-2 ημέρες
Αιτίες
Δεν είναι γνωστές. Πιστεύεται ότι προκαλούνται από αλλαγή στον τόνο των αγγείων των μηνίγγων (είναι οι μεμβράνες που περιβάλλουν τον εγκέφαλο και οι οποίες είναι πολύ ευαίσθητες στον πόνο). Φαίνεται πως υπάρχει κληρονομική προδιάθεση.
Τι τις πυροδοτεί
* Ορμόνες (στις γυναίκες, οι ημικρανικές κρίσεις συχνά εμφανίζονται 2 ημέρες πριν από την έμμηνο ρύση)
* Έντονο στρες
* Σωματική και πνευματική κόπωση
* Ξενύχτι
* Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος
* Υγρασία
* Κρύο
* Κατανάλωση ορισμένων τροφίμων
* Παράλειψη γευμάτων ή/και νηστεία
Τι είναι η αύρα
Είναι η εκδήλωση διαταραχών στην όραση (φωτεινά ή μαύρα στίγματα, σπινθηρισμοί, βαθμιαία απώλεια του μισού οπτικού πεδίου σαν να το καλύπτει μια κουρτίνα, «ράγισμα» στην εικόνα που βλέπουμε, «τυφλά» σημεία κ.ά.) και στην ομιλία (λ.χ. δυσκολία στην έκφραση ή στην αντίληψη του προφορικού λόγου), καθώς και μουδιάσματος στα χέρια ή στα πόδια.
Μπορεί να διαρκέσουν από 15 λεπτά έως όση ώρα διαρκεί η ημικρανική κρίση.
Θεραπεία
* Για τον πόνο μπορεί να χρειασθούν απλά αναλγητικά ή ειδικά φάρμακα (τριπτάνες)
* Για τις συχνές ημικρανίες (πάνω από 3 κρίσεις τον μήνα) χορηγείται χρόνια προφυλακτική αγωγή, η οποία συνίσταται στη λήψη ενός φαρμάκου την ημέρα, ασχέτως εάν κάποιος έχει πονοκέφαλο ή όχι. Στην προφυλακτική θεραπεία μπορεί να χορηγηθούν αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, καρδιολογικά ή άλλα φάρμακα
Οι ύποπτες τροφές
* Τυριά (ιδίως ροκφόρ)
* Σοκολάτα
* Οινοπνευματώδη ποτά (κυρίως κόκκινο κρασί)
* Επεξεργασμένα τρόφιμα και πίκλες
* Προϊόντα αρτοποιίας
*Εσπεριδοειδή, μπανάνα ή αβοκάντο
* Προϊόντα κρέατος (λ.χ. σαλάμι, λουκάνικα, μπέικον)
* Καρύδια και φιστικοβούτυρο
* Κρεμμύδια
Αυτό το ξέρατε;
Η συχνή χρήση (πάνω από μία δόση την εβδομάδα) αναλγητικών για τον πονοκέφαλο μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση χρόνιας ημικρανίας
Πως να προστατευθείτε
* Να αποφεύγετε το στρες
* Μην κουράζετε αναίτια τα μάτια σας
* Αποκτήστε σταθερό πρόγραμμα ύπνου και να κοιμάστε σε ήσυχο, σκοτεινό δωμάτιο
* Να αποφεύγετε τις τροφές που ξέρετε ότι μπορεί να πυροδοτήσουν μία κρίση
* Να τρώτε σε τακτά χρονικά διαστήματα και να μην παραλείπετε γεύματα
* Να καταναλώνετε μικρές ποσότητες ροφημάτων με καφεΐνη
* Να πίνετε άφθονο νερό
ΠΗΓΕΣ: Δ.Δ. Μητσικώστας, διευθυντής Νευρολογικής Κλινικής ΝΝΑ, α’ αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Κεφαλαλγίας (EHF), Ελληνική Εταιρεία Κεφαλαλγίας, Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής των ΗΠΑ (NLM)
