Τη νύχτα, καθώς οι ψαράδες του Ακτίου και της Βόνιτσας πλέουν με τα καΐκια τους στο Ιόνιο Πέλαγος, ακούν σκάφη να περνούν δίπλα τους αλλά σκάφη δεν βλέπουν. Τα τελευταία δύο χρόνια οι διακινητές προτιμούν τα μέρη τους. Ξεκινούν από έρημους κολπίσκους στις δαντελωτές πλαγιές της Αιτωλοακαρνανίας με φώτα σβηστά και σκαριά υπερφορτωμένα. Κουβαλούν μετανάστες, άντρες, γυναίκες και παιδιά, για να τους αποβιβάσουν στην Ιταλία. Συχνά δεν τα καταφέρνουν. Τα κύματα, η απειρία και τα ακατάλληλα σκάφη βυθίζονται πριν φτάσουν στον προορισμό τους. Οπως την περασμένη εβδομάδα στην Πάλαιρο, όπου πνίγηκαν δώδεκα άνθρωποι.
Ηταν ξημερώματα Παρασκευής, 15 Νοεμβρίου, όταν το ταχύπλοο «Αλκυόνη» αναποδογύρισε στα νερά του Ιονίου. Σύμφωνα με όσα δήλωσε κατά την ανάκρισή του ο φερόμενος ως οδηγός του σκάφους, το ταχύπλοο πήρε επικίνδυνη κλίση όταν οι τρεις διακινητές τοποθέτησαν στο πίσω μέρος 24 μπιτόνια βενζίνη. Επειτα φώναξαν στους 27 μετανάστες να ανέβουν και να κάτσουν στην πλώρη για να ισορροπήσει το σκαρί. Από το βάρος τους όμως τουμπάρισε και βρέθηκαν στη θάλασσα. Ανάμεσά σε όσους πνίγηκαν ήταν και τέσσερα παιδιά με τον πατέρα τους.
Η ενίσχυση των μέτρων φύλαξης στα λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας έχει περιορίσει τον αριθμό των μεταναστών που προσπαθούν να τρυπώσουν σε νταλίκες για να συνεχίσουν το επικίνδυνο ταξίδι διαφυγής προς τη Δύση. Οι μεταναστευτικοί δρόμοι έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό και ένα κομμάτι τους εντοπίζεται πλέον στις απόμερες ακτές της Δυτικής Ελλάδας. Στη Λευκάδα τα τελευταία δύο χρόνια έχουν περιθάλψει οκτώ φορές πολυμελείς ομάδες μεταναστών που διασώθηκαν από σκάφη του Λιμενικού ή αλιευτικά. Τον περασμένο Φεβρουάριο αστυνομικοί εντόπισαν 64 μετανάστες χωρίς νόμιμα έγγραφα διαμονής σε κλειστά τουριστικά καταλύματα στην Πογωνιά Αιτωλοακαρνανίας. Οι διακινητές τούς είχαν παρατήσει εκεί με την υπόσχεση ότι κάποιο σκάφος θα τους παραλάμβανε. Τον Ιανουάριο του 2012 φορτηγάκι που μετέφερε δεκάδες μετανάστες ντεραπάρισε στο δρόμο Μύτικα – Αστακού. Πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν. Τουλάχιστον τέσσερις βάρκες έχουν κλαπεί το τελευταίο διάστημα από την ευρύτερη περιοχή για τα παράνομα δρομολόγια προς Ιταλία. Κάποτε, οι ψαράδες ανησυχούσαν μόνο για τα κλεμμένα δίχτυα.
Το πρωί της 15ης Νοεμβρίου ο συνταξιούχος ναυτικός Φώντας Ζέλλος κατέβηκε στο λιμανάκι της Παλαίρου για να φροντίσει το ψαράδικο της γυναίκας του. Δίπλα του, κανονικά, θα ήταν αραγμένο το ταχύπλοο «Αλκυόνη». «Το φυλάγαμε εγώ και ένας ακόμη ντόπιος. Το αφεντικό του ζει στο Αγρίνιο και το άφηνε εδώ το χειμώνα. Αρχικά νόμιζα ότι είχε έρθει να το πάρει. Μετά είδα το σχοινί κομμένο», λέει. Οπως και άλλοι ντόπιοι και αυτός έχει ακουστά τους βασικούς κατηγορούμενους. Δύο Ελληνες, αδέρφια, από γειτονικό ορεινό χωριό που δεν είχαν σχέση με τη θάλασσα. «Το πιο επικίνδυνο φορτίο είναι οι άνθρωποι και τα ζώα. Είναι απρόβλεπτοι. Αν με πιάσει καιρός, εγώ ξέρω πού να σταθώ και να φυλαχτώ στο σκάφος», λέει ο κ. Ζέλλος.
Οι ντόπιοι λένε ότι λίγες ημέρες νωρίτερα άγνωστοι είχαν προσπαθήσει να κλέψουν άλλο σκάφος. «Μας είχαν προειδοποιήσει οι λιμενικοί να προσέχουμε γιατί διακινητές κλέβουν βάρκες για να φύγουν στην Ιταλία», λέει ο ψαράς Βύρων Αρίδας. Ο Δημήτρης Κουτσούμπας, ψαράς στη Βόνιτσα εδώ και 30 χρόνια, δεν μπορούσε να φανταστεί πως κάποτε θα έφταναν μέρες σαν κι αυτές στην περιοχή των 300 αλιέων και των 200 σκαφών. «Παλιά άφηνα τα κλειδιά πάνω στη βάρκα μου. Τώρα δεν το κάνω. Εβαλα και ειδικό διακόπτη στο σωλήνα του πετρελαίου και κλείνω την παροχή στη μηχανή. Αν το πάρει κάποιος δεν θα καταφέρει να φύγει μακριά», λέει.
ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ. Οι μεταναστευτικοί δρόμοι δεν περνούν πλέον μόνο από την περιοχή του κ. Κουτσούμπα. Τον τελευταίο χρόνο η FRONTEX, η ομάδα φύλαξης των συνόρων της ΕΕ, έχει παρατηρήσει σημαντικές αλλαγές και μετατοπίσεις. Τους πρώτους έξι μήνες του 2013 περίπου 16.000 μετανάστες –περισσότεροι από κάθε άλλη χρονιά –εισήλθαν παράνομα στην Ουγγαρία. Αφετηρία αρκετών ήταν η Ελλάδα. Οι Ούγγροι λειτουργούσαν μέχρι πρότινος ανοιχτά κέντρα υποβολής αιτημάτων πολιτικού ασύλου και οι μετανάστες ήλπιζαν ότι από εκεί θα κατέληγαν πιο εύκολα σε σκανδιναβικές χώρες ή στη Γερμανία.
«Μέσα στο καλοκαίρι ακολούθησε ένα μεγάλο κύμα μετανάστευσης προς την Ιταλία από τη Λιβύη, την Τουρκία, τη Συρία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα», λέει σε τηλεφωνική μας συνομιλία η εκπρόσωπος της FRONTEX, Εύα Μοντσούρ. «Πάνω από 36.000 άνθρωποι προσέγγισαν τις ιταλικές ακτές», προσθέτει. Εξηγεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα θαλάσσια ταξίδια γίνονται συνήθως απευθείας, χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς σε άλλες χώρες. «Ειδικά από τη Βόρεια Αφρική ξεκινούν με ξύλινα ψαροκάικα. Σε βάρκες μήκους 20 μέτρων οι διακινητές μπορεί να στριμώξουν εκατοντάδες ανθρώπους».
Στις 21 Οκτωβρίου σκάφος με 105 μετανάστες συριακής και αφγανικής καταγωγής προσέγγισε το λιμάνι της Μεθώνης. Προορισμός τους ήταν η Ιταλία. Μια εβδομάδα πριν στο ακρωτήριο Ταίναρο εντοπίστηκε άλλο σκάφος, ακυβέρνητο, με 73 μετανάστες και ρυμουλκήθηκε στο λιμάνι της Καλαμάτας. Και εκείνο είχε ξεκινήσει για τα ιταλικά παράλια.
ΤΟ ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΟ. Οι διακινητές της Παλαίρου παρουσιάζονταν ως γνώστες των θαλάσσιων μεταναστευτικών δρομολογίων. Φέρονται να διαβεβαίωσαν τον οδηγό του κλεμμένου ταχυπλόου ότι είχαν μεταφέρει πριν από είκοσι μέρες με ιστιοφόρο στην Ιταλία 35 ανθρώπους. Ο οδηγός, Παλαιστίνιος και πατέρας έξι παιδιών, περιέγραψε κατά την ανάκρισή του πώς τον προσέγγισαν. Οπως είπε, τον πλησίασαν μετανάστες από Τυνησία και Μαρόκο στην Αθήνα, στο καφενείο όπου σύχναζε. Γνώριζαν ότι ξέρει να οδηγεί σκάφος και του έταξαν 5.000 ευρώ για να μεταφέρει κόσμο στην Ιταλία.
Η αναγνώριση
Μέχρι χτες είχαν αναγνωριστεί πέντε από τα δώδεκα θύματα της Παλαίρου. Οι σοροί όσων δεν έχουν αναζητηθεί παραμένουν στο νοσοκομείο του Ρίου. «Για τον πατέρα και τα παιδιά δεν με έχει ενοχλήσει κανείς συγγενής τους. Αν δεν γίνει κάτι μέσα στον επόμενο μήνα θα πρέπει η πολιτεία να αναλάβει τον ενταφιασμό τους», λέει στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Γραμμένος, ιδιοκτήτης γραφείου τελετών που ανέλαβε τη διαδικασία αποστολής των σορών στις πατρίδες τους.
