Τα ψάρια στο Αιγαίο και γενικά στις ελληνικές θάλασσες εκπέμπουν SOS. Την κακή κατάσταση επιβεβαιώνουν οι αλιείς που βλέπουν τις ψαριές τους να λιγοστεύουν, ενώ οι επιστήμονες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να εντάθηκε η μείωση των ιχθυοαποθεμάτων την τελευταία πενταετία.
Παρά το έντονο πρόβλημα, η πολιτεία μέχρι πρότινος αδρανούσε. Το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων σταμάτησε το 2008 και άρχισε να εφαρμόζεται πάλι πέρυσι.
Αφορμή για νέα τρικυμία στον τομέα της εγχώριας αλιείας αποτέλεσε η πρόσφατη απόφαση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που απαγορεύει στους παράκτιους ψαράδες να αλιεύουν μπακαλιάρο όλο τον μήνα Φεβρουάριο. Η απαγόρευση αποφασίστηκε για να περιοριστεί η μείωση του συγκεκριμένου είδους στις ελληνικές θάλασσες.
«Μειώσεις παρατηρούμε σχεδόν σε όλα τα ψάρια. Εχουμε χάσει πλέον το μεγάλο μέγεθος. Ενα από τα είδη που πιάνουμε όλο και σπανιότερα είναι η σκορπίνα» λέει ο πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Παράκτιας Αλιείας στη Νότια Ελλάδα Δημήτρης Ζάννες. Ο ροφός, η γόπα, ο σαργός, το μπαρμπούνι είναι επίσης μερικά είδη μεταξύ των πολλών που ολοένα και λιγοστεύουν, σύμφωνα με τους αλιείς.
ΛΙΓΟΤΕΡΕΣ ΕΚΦΟΡΤΩΣΕΙΣ. Στοιχεία μελέτης του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος έχουν δείξει πως το διάστημα Ιανουάριος – Μάιος 2011 μειώθηκαν 50% οι εκφορτώσεις παράκτιας αλιείας στο Ανατολικό Αιγαίο σε σχέση με το ίδιο διάστημα το 2010. Η μείωση του συνολικού αριθμού αλιευμάτων των εμπορικών ειδών όπως συναγρίδα, σαργός, κουτσομούρα, σκαθάρι είχε φτάσει έως και το 88% την ίδια περίοδο σε σχέση με το 2010.
«Πράγματι, η μείωση είναι μεγάλη και τα μεγέθη των ψαριών μικρότερα. Για παράδειγμα, στην περιοχή της Ικαρίας το χταπόδι μειώθηκε κατά 60% μέσα σε τρία χρόνια, κάτι που οφείλεται στην υπεραλίευση» τονίζει από την πλευρά του ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος.
Οι παράκτιοι αλιείς οι οποίοι στις αρχές της εβδομάδας προχώρησαν σε κινητοποιήσεις, υποστηρίζουν ότι ο δικός τους τρόπος αλιείας είναι ο λιγότερο επιζήμιος και χαρακτηρίζουν άδικο τον περιορισμό στην αλίευση μπακαλιάρου. Οπως λένε, την ίδια περίοδο οι μηχανότρατες επιτρέπεται να ψαρεύουν μπακαλιάρο.
ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ. Το υπουργείο και οι επιστήμονες, από την άλλη, επισημαίνουν ότι ο περιορισμός στην αλίευση μπακαλιάρου –ανεξαρτήτως σε ποια κατηγορία αλιέων ή με ποιο συνδυασμό θα εφαρμοζόταν – ήταν αναγκαίος διότι το απόθεμα του συγκεκριμένου είδους παρουσιάζει μείωση. Στόχος είναι η αλιευτική πίεση που δέχεται το αλίευμα να μειωθεί κατά 12%. Σημειώνεται ότι πλέον η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να παρουσιάζει στην Ευρωπαϊκή Ενωση διαχειριστικά σχέδια προκειμένου να αντιμετωπίσει το φαινόμενο της μείωσης του πληθυσμού των ψαριών.
Εκπρόσωποι του κλάδου των παράκτιων ψαράδων επισημαίνουν στα «ΝΕΑ» ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η αλιεία τους είναι επιβαρυντική για τον πληθυσμό μπακαλιάρου και ζητούν να ανακληθεί η απόφαση της απαγόρευσης. «Αν κάθε χρόνο βγαίνει μία τέτοια απόφαση, η οποία δεν στηρίζεται σε στοιχεία, κι εμείς ως κλάδος θα καταστραφούμε» λέει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Πλοιοκτητών Παράκτιων Επαγγελματικών Σκαφών Δημήτρης Κοτσόργιος. «Η παράκτια αλιεία δεν είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρα. Δεν δημιουργεί ζητήματα. Είναι επιλεκτική η αλίευση. Σε ένα διαχειριστικό σχέδιο για τη μηχανότρατα προσέθεσαν κι εμάς για να μην έχουν τριβές με τις μηχανότρατες».
ΛΑΘΟΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ. Ο κ. Ζάννες τονίζει ότι για την απόφαση δεν ελήφθη η γνώμη των αλιέων. «Κατά τη γνώμη μου, ο περιορισμός της αλιείας για τον μπακαλιάρο δεν ωφελεί ούτε το αλίευμα ούτε τους ψαράδες. Μολονότι τον Φεβρουάριο απαγορεύεται σε εμάς τους παράκτιους να ψαρεύουμε, επιτρέπεται στις μηχανότρατες. Επιπλέον, δεν έχει νόημα η απαγόρευση διότι τον Φεβρουάριο δεν είναι η περίοδος που αβγώνει ο μπακαλιάρος».
Ενστάσεις για την απαγορευτική απόφαση διατυπώνει και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος (www.archipelago.gr) Θοδωρής Τσιμπίδης.
«Απαγορεύεις το αειφορικό, την παράκτια αλιεία που είναι στατική; Περιορισμοί πιθανόν να χρειάζονται. Αλλά το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να σταματήσεις τα μηχανήματα που καταστρέφουν τα αλιεύματα. Πρέπει να μπουν περιορισμοί αλλά με σωστό τρόπο. Θα πρέπει να διαχειριστούμε τα είδη, να διαφυλάξουμε την αναπαραγωγή τους. Σαφώς και πρέπει να υπάρχουν κάποιοι μήνες κατά τους οποίους να ησυχάζει η θάλασσα. Γιατί όμως να αφήνεις τους μεν και να απαγορεύεις τους άλλους, όπως τώρα με τον μπακαλιάρο που επιτρέπεται να τον ψαρεύουν οι μηχανότρατες; Αυτή η απαγόρευση πλήττει και τον καταναλωτή και τους παράκτιους αλιείς και δεν βοηθάει το αλίευμα» τονίζει. Συνέπεια της απαγόρευσης, αναφέρει, ήταν η άνοδος της τιμής του μπακαλιάρου. «Μετά την απαγόρευση υπερδιπλασιάστηκε, από 8 ευρώ έφτασε στα 18 ευρώ». Αναρωτιέται μάλιστα με ποια στοιχεία επιβλήθηκε ο περιορισμός.
Τι λένε οι ειδικοί: Η απαγόρευση θα φέρει το απόθεμα στον σωστό δρόμο
Οι επιστήμονες που συλλέγουν και μελετούν την κατάσταση των αλιευμάτων στην Ελλάδα –για λογαριασμό του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης –πάντως χωρίς να σχολιάζουν αν η απόφαση είναι άδικη για τον έναν ή τον άλλον επαγγελματικό κλάδο των ψαράδων υποστηρίζουν πως η απαγόρευση για τον μπακαλιάρο ήταν απαραίτητη.
«Τα στοιχεία που έχουμε (με βάση τα στοιχεία του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων του 2009) δείχνουν ότι με τον μπακαλιάρο έχουμε πρόβλημα. Θα μπορούσαν να υπάρξουν πολλά σενάρια για την ανάκαμψη του ιχθυοαποθέματος. Να μην υπάρχει περιορισμός στους παράκτιους και να υπάρχει μόνο στις μηχανότρατες. Να υπάρχει στους παράκτιους αλλά και στις μηχανότρατες ή άλλος συνδυασμός» αναφέρει ο Γεώργιος Τσερπές, βιολόγος – ιχθυολόγος στο Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Το υπουργείο επέλεξε αυτήν τη λύση. Την έστειλε σ’ εμάς και εμείς αξιολογήσαμε ότι προσφέρει ανάκαμψη». Παρόμοια άποψη εκφράζει ο δρ Αργύρης Καλλιανιώτης, βιολόγος – ιχθυολόγος, διευθυντής του Ινστιτούτου Αλιευτικής Ερευνας (ΙΝΑΛΕ). «Η απόφαση είναι στη σωστή κατεύθυνση. Φαίνεται ότι ο μπακαλιάρος είναι υπεραλιευμένος και είναι υποχρέωση της χώρας να φέρει το απόθεμα στον σωστό δρόμο».
