Υπήρχε μια εποχή όπου η λέξη Αριστερά ηχούσε σαν βρισιά, θυμάστε; Σήμερα τον όρο Αριστερά πρέπει να τον αντιληφθούμε σαν ένα εργαστήριο που μετασχηματίζεται συνεχώς. Η Αριστερά σήμερα είναι σύνορο, όχι μουσείο. Περιέργεια, όχι νοσταλγία. Θάρρος, όχι φόβος.

Στην Ιταλία, εκείνα ήταν τα χρόνια της Ελιάς του Ρομάνο Πρόντι ο οποίος ήθελε να ρίξει το τείχος που χώριζε τους κληρονόμους του Κομμουνιστικού Κόμματος από τους κληρονόμους της Χριστιανικής Δημοκρατίας και να τους ενώσει σε μια δύναμη φιλελευθεροδημοκρατική και οικολογική κάτω από μια νέα πολιτική κουλτούρα. Στον υπόλοιπο κόσμο ήταν τα χρόνια του Τρίτου Δρόμου του Τόνι Μπλερ. Ηταν μια πορεία για την αποφυγή της Σκύλλας (των εξτρεμισμών της άκαμπτης Αριστεράς) και της Χάρυβδης (της σκληρής Δεξιάς της Θάτσερ και του Ρίγκαν). Κάποιοι σκέπτονταν τότε η Αριστερά δεν είχε πλέον καμία χρησιμότητα, ότι ήταν ακατάλληλη για τον νέο κόσμο της παγκοσμιοποίησης.

Ακριβώς πριν από είκοσι χρόνια και κόντρα σε αυτή τη λογική, ο Νομπέρτο Μπόμπιο χάραξε μια γραμμή ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά. Ο Μπόμπιο υποστήριξε ότι η κρίσιμη επιλογή ήταν πάντα η ίδια, ότι ήταν ένα δημοψήφισμα ανάμεσα στην ισότητα και την ανισότητα. Αναρωτιέμαι εάν σήμερα που η γοητεία του Τρίτου Δρόμου έχει ξεθωριάσει το ζεύγος ισότητα/ανισότητα φτάνει για να περιγράψει τη διαφορά ανάμεσα στην Αριστερά και τη Δεξιά. Αναρωτιέμαι εάν θα ήταν πιο χρήσιμο να μεταφέρουμε τη διαφορά στο διώνυμο συντήρηση/καινοτομία. Ασφαλώς η ισότητα – όχι ο εξισωτισμός – παραμένει το σύνορο για τους δημοκράτες σε έναν κόσμο ανισοτήτων σε διάφορα πεδία. Ηταν όμως ο ίδιος ο Μπόμπιο που αντιλαμβανόταν ότι η ιστορική διχοτομία χρειαζόταν και μια άλλη διάσταση. «Στο πολιτικό λεξιλόγιο – γράφει ο Μπόμπιο – καταλαμβάνει μια πολύ σημαντική θέση εκτός από τη διαφορά στον χώρο μια διαφορά στον χρόνο, η οποία επιτρέπει να διαχωρίσουμε τους καινοτόμους από τους συντηρητικούς, τους προοδευτικούς από τους οπαδούς της παράδοσης, εκείνους που κοιτάζουν τον ήλιο του μέλλοντος από εκείνους που προχωρούν καθοδηγούμενοι από το άσβεστο φως που έρχεται από το παρελθόν».

Να λοιπόν γιατί είκοσι χρόνια μετά την προειδοποίηση του Μπόμπιο έχει ωριμάσει ο χρόνος για να ξεπεράσουμε τα όρια που έθεσε ο ίδιος, να τα τροποποιήσουμε όμως μας διδάσκουν ο Ούρλιχ Μπεκ και ο Αμάρτια Σεν. Χρειάζεται μια νέα, πιο πλούσια και πιο δυναμική αφήγηση. Μια αφήγηση που δεν ξεχνά τις ρίζες αλλά που συγχρόνως αναμετράται με τη σημερινή εποχή. Ανοικτό/κλειστό, εμπρός/πίσω. Ισως καινοτομία/συντήρηση. Και – γιατί όχι; – κίνηση/στασιμότητα.

* Απόσπασμα από κείμενο του Ματέο Ρέντσι που συνοδεύει την επανέκδοση του βιβλίου του Νομπέρτο Μπόμπιο «Δεξιά και Αριστερά» στην Ιταλία (στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις Πόλις)

Τελευταία Νέα