Γέφυρα από την Αθήνα στο Βερολίνο

Το πολυσυζητημένο σκίτσο του Γιάννη Καλαϊτζή με τον Σόιμπλε στο αναπηρικό καροτσάκι, τον υπερμεγέθη φαλλό, τις ναζιστικές κραυγές και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης πέρασε σχεδόν απαρατήρητο από τους Γερμανούς. Αλλά έδειξε –πέρα από όλα τα άλλα –πόσο ζωντανά παραμένουν τα στερεότυπα που αναβίωσαν ή δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της κρίσης. Ο σκιτσογράφος καταφεύγει στο στερεότυπο του Ναζί Γερμανού για τον Σόιμπλε, τον ταυτίζει με το απόλυτο κακό που κατά κοινή παραδοχή είναι οι Ναζί, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι αναφέρεται στον τελευταίο, βαθύτατα ευρωπαϊστή, πολιτικό παλιάς κοπής που διαθέτει η Γερμανία.

Ούτε το εβδομαδιαίο γερμανικό περιοδικό «Φόκους» ενδιαφερόταν πραγματικά για το τι είναι η σημερινή Ελλάδα όταν κυκλοφορούσε τον Φεβρουάριο του 2010 με πρωτοσέλιδο την Αφροδίτη της Μήλου να σηκώνει το μεσαίο δάχτυλο στους «απατεώνες στην ευρωοικογένεια». Ενδιαφερόταν για το νέο στερεότυπο του «απατεώνα» Ελληνα χρησιμοποιώντας ως βασικό επιχείρημα ότι μετά την κλασική αρχαιότητα δεν υπάρχει καμία δημιουργική προσφορά πλέον από την Ελλάδα στο πεδίο του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών. Ο συντάκτης του συγκεκριμένου δημοσιεύματος παρέβλεπε (ή αγνοούσε;) π.χ. τα δύο Νομπέλ Λογοτεχνίας που δόθηκαν μεταπολεμικά σε Ελληνες.

«Τα στερεότυπα είναι ο τόκος που πληρώνουμε στις συλλογικότητές μας και για να απαλειφθούν πρέπει να συζητήσουμε εκ νέου την εικόνα των Ελλήνων για τους Γερμανούς και των Γερμανών για τους Ελληνες» λέει ο Μίλτος Πεχλιβάνος, καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο (FU) του Βερολίνου. Ο διάλογος αυτός αποκτά ένα νέο επιστημονικό βήμα στη Γερμανία: το Κέντρο Νέου Ελληνισμού CeMoG, που δρύθηκε στο FU του Βερολίνου με πρωτοβουλία της Εδρας Νεοελληνικών Σπουδών. Τη χρηματοδότηση του CeMoG καλύπτει κατά 70% το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Η ΣΩΣΤΗ ΣΤΙΓΜΗ. Είναι η «σωστή κίνηση στη σωστή στιγμή» είπε ο πρόεδρος του FU, καθηγητής Πέτερ-Αντρέ Αλτ στην εναρκτήρια τελετή την περασμένη εβδομάδα, παραπέμποντας στο κύμα ευρωσκεπτικισμού που εκφράστηκε στις πρόσφατες ευρωεκλογές. «Η Ευρώπη δεν είναι μόνο το ευρώ», αλλά και οι κοινές αξίες που αποτελούν τον συνδετικό ιστό της Ευρώπης, υπενθύμισε η καθηγήτρια Ντόρις Κόλες, πρύτανις της Φιλοσοφικής Σχολής στην οποία ανήκει και το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών με το Κέντρο Νέου Ελληνισμού. Αυτές οι κοινές αξίες προσδιορίζουν και την ευρωπαϊκή ταυτότητα, τόνισε στην κεντρική ομιλία ο καθηγητής και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Βασίλιος Σκουρής αναπτύσσοντας την επιστημονική αλληλεπίδραση στις σχέσεις Ελλάδας – Γερμανίας από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους μέχρι σήμερα.

Το CeMoG συνιστά σημαντική παρέμβαση στον χώρο της Γερμανίας, η οποία διαδραματίζει σήμερα καθοριστικό ρόλο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Εχει σημαντική παράδοση στην επιστημονική έρευνα της κλασικής αρχαιότητας και της βυζαντινής περιόδου, που συμπληρώνεται με το σκέλος της σύγχρονης Ελλάδας. «Υπάρχει ανάγκη να επεξεργαστούμε εκ νέου τις ελληνογερμανικές σχέσεις –κατοχικές και μετακατοχικές. Μας ενδιαφέρει να ανοίξουμε αυτόν τον διάλογο και να δώσουμε σαφή εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας στους Γερμανούς και της σύγχρονης Γερμανίας στους Ελληνες» λέει ο κ. Πεχλιβάνος στα «ΝΕΑ». Αλλά «δεν πρόκειται για πολιτικό εγχείρημα» διευκρινίζει, η κύρια δουλειά του CeMoG θα είναι τα συνέδρια, οι εκδόσεις βιβλίων, η δημιουργία βάσης δεδομένων και μικρές ερευνητικές υποτροφίες για τη μελέτη της ιστορίας των ελληνογερμανικών σχέσεων.

«Το CeMoG ενισχύει τις υπάρχουσες δομές για την πανεπιστημιακή έρευνα και διδασκαλία και διευρύνει διεπιστημονικά το γνωστικό πεδίο συμπεριλαμβάνοντας και τις κοινωνικές επιστήμες. Θα αποτελεί έναν χώρο μελέτης ευρύτερα της σύγχρονης Ελλάδας» λέει ο κ. Πεχλιβάνος. Ενδεικτικές της κατεύθυνσης είναι οι τρεις πρώτες εκδηλώσεις του CeMoG: στο Γερμανικό Ιστορικό Μουσείο θα συζητηθεί «η δικτατορία των συνταγματαρχών στην Ελλάδα και η γερμανική κοινή γνώμη» – αφιέρωμα στον Θανάση Βαλτινό για να αναδειχθεί το έρχο του στη Γερμανία – το πρώτο διεθνές συνέδριο για τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνας αντισημιτισμού του FU και το ΕΚΚΕ.