Κυριάκος Πιερρακάκης: Το σοφό παιδί του ΠΑΣΟΚ

Οσοι μιλούν γι’ αυτόν ξεκινούν από την ηλικία του. Εχει γεννηθεί το 1983, αν και, όπως λέει, «δεν του φαίνεται». Είναι το νεότερο μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και θα εκπροσωπήσει το κόμμα στη διαπραγμάτευση με την τρόικα στο Παρίσι. Γράφει – και μάλλον θα γράφει για καιρό – το διδακτορικό του, για το τμήμα Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας της Οξφόρδης. Αλλά το πιο πολύτιμο «μεταπτυχιακό» το πήρε δουλεύοντας στο Δημόσιο

Στον Κυριάκο Πιερρακάκη δεν αρέσουν τα στερεότυπα. Πιστεύει, ας πούμε, ότι από κάποιον που έχει αποτύχει παταγωδώς ίσως έχει να μάθει περισσότερα από ό,τι από έναν νομπελίστα. Οπως από έναν καθηγητή του στο Χάρβαρντ, ο οποίος είχε θητεύσει ως υφυπουργός Οικονομικών στην Αργεντινή όταν η χώρα χρεοκοπούσε ατάκτως. Πιστεύει επίσης ότι ένα κόμμα κλυδωνιζόμενο, όπως το σημερινό ΠΑΣΟΚ, είναι εκ των πραγμάτων πιο ανοιχτό στους νέους –κι ας φαίνεται στους τρίτους σαν ένας παλιός, αρτηριοσκληρωτικός οργανισμός. Για έναν πολιτικό χώρο σε ύφεση, «η ανανέωση είναι συνθήκη επιβίωσης» λέει.

Γεννημένος και μεγαλωμένος στα Πατήσια, γιος ενός χειρουργού και μιας δικηγόρου, ο Πιερρακάκης δεν κουράζεται να απαντά ξανά και ξανά στην ίδια ερώτηση: Γιατί ένας απόφοιτος του Χάρβαρντ και του ΜΙΤ γυρίζει στη σημερινή Ελλάδα; Ούτε σε αυτό δίνει μονοσήμαντη απάντηση. Δεν υπάρχει για εκείνον «γύρισα και τελείωσε», γιατί σήμερα ακόμη και η παλιννόστηση έχει, όπως το λέει, «συντελεστή εξωστρέφειας». Είσαι εδώ αλλά μπορείς να διατηρείς διαρκή επαφή με τα ρεύματα σκέψης έξω. Υπάρχει, βέβαια, και μια λιγότερο ακαδημαϊκή απάντηση. Εδώ οι συνθήκες εργασίας είναι μεν αντίξοες, αλλά «είσαι πιο ευτυχισμένος».

Η δεύτερη ερώτηση με την οποία έρχεται μονίμως αντιμέτωπος είναι «γιατί έμπλεξε με το ΠΑΣΟΚ». Ο ίδιος λέει ότι δεν έφυγε ποτέ από το ΠΑΣΟΚ. Ηταν μέλος του κόμματος από τα δεκαοκτώ του. Η απάντηση που επαναλαμβάνει είναι ότι όποιος είναι σήμερα ΠΑΣΟΚ, δεν φορτώνεται μόνο τον Ακη. Κληρονομεί και τον Γεννηματά και τον Τρίτση και τη Μελίνα.

Για τον συγγραφέα Χρήστο Χωμενίδη, επιστήθιο φίλο του Πιερρακάκη, το νεαρό στέλεχος ακολούθησε αντίστροφη πορεία από όσους «έκαναν καριέρα στο ΠΑΣΟΚ» και το εγκατέλειψαν όταν έπαψε πια να είναι το κόμμα του 45%. «Το ξέρει ότι αλλού ίσως θα έκανε ευκολότερα πολιτική καριέρα. Αλλά ο Κυριάκος δεν έγινε πολιτικός ούτε από καιροσκοπισμό ούτε από περιέργεια. Είναι ο τρόπος του να υπάρχει» λέει ο Χωμενίδης.

Το πρώτο βάπτισμα στο τι σημαίνει η πολιτική στη μνημονιακή Ελλάδα ο Πιερρακάκης το πήρε όταν ήταν μόλις 26 ετών. Μια γνωριμία του με έναν συνεργάτη της Αννας Διαμαντοπούλου τον φέρνει το 2010 στο υπουργείο Παιδείας. Αναλαμβάνει –παραιτούμενος από τον μισθό του –τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Νεολαίας, ενός οργανισμού που υλοποιούσε ευρωπαϊκά προγράμματα για την ενθάρρυνση της νεανικής επιχειρηματικότητας. Η θητεία δεν κράτησε πολύ, αλλά ήταν «σαν ένα μεταπτυχιακό από μόνο του».

Η εμπειρία του στην ελληνική διοίκηση τον έκανε να συνειδητοποιήσει ότι «κανένα σύστημα δεν μπορείς να αλλάξεις, αν δεν το έχεις ζήσει από μέσα». Αποδίδει τις αστοχίες του Μνημονίου σε αυτή ακριβώς την άγνοια των εμπνευστών του. Οι άνθρωποι των διεθνών οργανισμών όπως το ΔΝΤ έχουν έτοιμα μοντέλα, έτοιμα πακέτα μεταρρυθμίσεων, που δεν λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας. Αναγνωρίζει, βέβαια, ότι η περίφημη «ελληνική ιδιαιτερότητα» είναι συχνά άλλοθι για να μην προχωρήσουν αυτονόητες αλλαγές. Ομως ούτε η Ελλάδα ούτε καμία χώρα δεν μπορεί να αλλάξει με «copy paste από πανεπιστημιακά εγχειρίδια».

Στην κομματική ζωή του ΠΑΣΟΚ ο Πιερρακάκης εντάσσεται μετά τις εκλογές του 2012. Ο Βαγγέλης Βενιζέλος του αναθέτει τον συντονισμό μιας ομάδας παραγωγής πολιτικής ενόψει του 9ου Συνεδρίου του κόμματος. Στο Συνέδριο, ο Πιερρακάκης εκλέγεται στο Πολιτικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ και έκτοτε μετέχει στη «ρουτίνα» της Χαριλάου Τρικούπη. «Τον ρωτάω καμιά φορά “πώς αντέχεις;”» λέει ο Χωμενίδης. «Δεν βαριέσαι αυτές τις συνεδριάσεις που κρατάνε τόσες ώρες χωρίς να καταλήγουν πουθενά; Και ύστερα θυμάμαι ότι ο Κυριάκος είναι μόλις τριάντα ενός. Εχει από τη φύση του αυτή τη γνήσια, την παμφάγο περιέργεια για όλα».

Ο Πιερρακάκης δεν είναι επαγγελματικό στέλεχος. Παράλληλα με την κομματική δουλειά διδάσκει σε ένα ιδιωτικό ινστιτούτο. Πεποίθησή του είναι ότι η πολιτική δεν πρέπει να είναι πλήρης απασχόληση.

Πάντως η εκστρατεία του στις ευρωεκλογές δεν του άφηνε περιθώριο για άλλες ασχολίες. Κυνήγησε τον σταυρό σε όλη την επικράτεια και παραδέχεται ότι η διαδικασία ήταν εξαντλητική. Δεν ήταν ο σταυρός ένα σύστημα καταδικαστικό για τους νέους υποψηφίους; Δεν καθιερώνει ως πρώτη πολιτική αξία την τηλεοπτική «αναγνωρισιμότητα»; Ο Πιερρακάκης αναγνωρίζει τα μειονεκτήματα. «Ομως αν είναι να διαλέξω μεταξύ διορισμένων και εκλεγμένων υποψηφίων» λέει, «προτιμώ τους εκλεγμένους». Η χαμηλή αναγνωρισιμότητα, άλλωστε, δεν τον εμπόδισε να συγκεντρώσει περισσότερους από 42.000 σταυρούς και να καταταγεί στην έκτη θέση του ψηφοδελτίου της Ελιάς.

Από την προεκλογική του εκστρατεία έχει πολλές ιστορίες να διηγηθεί. Για τον οικογενειάρχη που έμεινε άνεργος αλλά ξεπέρασε την απόγνωσή του και επέστρεψε στο χωριό του, στη Χαλκιδική, για να καλλιεργήσει ρόδι, «επειδή έψαξε τι λείπει στο ράφι πριν πάει στο χωράφι». Για την πρωτεύουσα της ανεργίας, τη Μαγνησία, όπου ένιωσε πόσο δύσκολο είναι να πείσεις έναν άνθρωπο απελπισμένο ότι τον συμφέρει να μείνει η χώρα στο ευρώ, να μην ψηφίσει Χρυσή Αυγή, να μην ψηφίσει Μπέο. Παραδέχεται ότι δεν έχει εύκολες απαντήσεις. Πώς μιλάει, αλήθεια, ένας απόφοιτος του Χάρβαρντ στο πλατύ κοινό; Αν πιστέψει κανείς τον Χρ. Χωμενίδη, δεν δυσκολεύεται να βρει τη γλώσσα. «Εχει κυτταρική λαϊκότητα. Είναι ένα παιδί από τα Πατήσια που δεν έχει πρόβλημα να κατεβεί στον δρόμο, να κοιτάξει τον άλλο στα μάτια». Εχει όμως και το στομάχι για να αντέξει στην πολιτική;

Ενα πρώτο δείγμα της στομαχικής αντοχής του θα δώσει με την πρώτη του επικίνδυνη αποστολή. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ του ανέθεσε την εκπροσώπηση, από κοινού με τον Χρήστο Πρωτόπαπα, του ΠΑΣΟΚ στη διαπραγμάτευση με την τρόικα στο Παρίσι. Στους κομματικούς διαδρόμους λένε ότι ο Ευ. Βενιζέλος τον εμπιστεύεται γιατί υποσυνείδητα νιώθει ότι του μοιάζει. «Γράψ’ το αυτό» λέει ένας φίλος του. «Γράψ’ το, έτσι. Kαλό θα του κάνει. Μήπως και σταματήσει να τρώει».

Μέχρι προχθές ο Πιερρακάκης έκανε διακοπές στη Μάνη –τον τόπο καταγωγής του –παρέα με τον Βίτο, το λαμπραντόρ που βαπτίστηκε έτσι επειδή έχει κάτι από το μαφιόζικο ταμπεραμέντο του Δον Βίτο Κορλεόνε. Με ένα ενοχικό χαμόγελο λέει ότι δεν διαβάζει για το διδακτορικό του. Διαβάζει το βιβλίο του δημοσιογράφου του «Guardian» Luke Harding για το πώς ο Σνόουντεν έφερε στο φως τα μυστικά των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.

Για το Παρίσι νιώθει άγχος και προσδοκία. Οχι φόβο. Δεν φοβάται ούτε την κακή τύχη. Αλλωστε, όπως έλεγε και ο Βίτο Κορλεόνε, ατυχήματα δεν συμβαίνουν σε όσους παίρνουν τα ατυχήματα σαν προσωπική προσβολή.