Η κρίση είναι οικονομική και ηθική

Βασίλης Βασιλικός

Ενα βιβλίο συναρπαστικό και χαοτικό όπως όλο το έργο του Βασιλικού. Κείμενα που έχουν γραφτεί γι’ αυτόν, κείμενα που έχει γράψει ο ίδιος, διαβάσματα, φανταστικές συνεντεύξεις που έχει πάρει από νεκρούς. Και θαυμάσιες σελίδες με πρόσωπα – μύθους μιας εποχής στον πρωταγωνιστικό ρόλο: από τον Μίμη Δεσποτίδη και τον Νίκο-Αλέξη Ασλάνογλου μέχρι τους αδελφούς Γκάτσους και τον Ελύτη. «Εξήντα χρόνια γραφής και ανάγνωσης 1952-1912» είναι ο υπότιτλος της φροντισμένης έκδοσης που έχουν επιμεληθεί οι Θανάσης Αγάθος και Αριστοτέλης Σαΐνης.

Μένης Κουμανταρέας

Ο θησαυρός του χρόνου

Το κύκνειο άσμα του Μένη Κουμανταρέα. Ο,τι και αν δείξει η αστυνομική έρευνα, το συγγραφικό του κύρος δεν θα πληγεί αφού τη διπλή ζωή του την έκανε ήδη από τον «Νώε» μέρος της λογοτεχνίας του. Σε αυτό το βιβλίο υπάρχουν όλες οι απαντήσεις. Για την αληθινή αγάπη και συντροφικότητα που ένιωθε για τη Λιλή, τη σύζυγό του, καθώς την έβλεπε να σβήνει από την ασθένεια. Για τα επίσης αληθινά ομοφυλοφιλικά πάθη της νύχτας. Για την αγωνία του συγγραφέα να βρει δρόμους μέσα από τα σκοτάδια. Και ας τον καταπιούν…

Μάρω Δούκα

Ελα να πούμε ψέματα

«Η αθωότητα με το φταίξιμο… το δίκιο με το άδικο, το ψέμα με την αλήθεια». Σε αυτή τη φράση του πρόσφατου βιβλίου της συμπυκνώνεται η ουσία της τριλογίας της Μάρως Δούκα «Στις γραμμές του μύθου και της Ιστορίας». Από τους Τουρκοκρητικούς στο «Αθώοι και φταίχτες» στην παράταση της γερμανικής κατοχής στην Κρήτη (μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα), στο «Δίκιο είναι ζόρικο πολύ» και τώρα, με το «Ελα να πούμε ψέματα», στον κρητικό εμφύλιο. Και όλα αυτά σε σχέση με σημερινές ζωές που αναζητούν χαμένες ταυτότητες για να συμφιλιωθούν με το παρελθόν και να προχωρήσουν.

Τελευταία έξοδος – Στυμφαλία

Το κέντρο της Αθήνας πλήρως εγκαταλελειμμένο, συμμορίες που λυμαίνονται τα πάντα, βόμβες στα τρένα, σταθμοί της ΔΕΗ ανατιναγμένοι, δελτία σε τρόφιμα και βενζίνη. Και ένας τύπος (ο αφηγητής) που φεύγει από την πόλη με την τελευταία του βενζίνη με σκοπό να φουντάρει στην Κακιά Σκάλα. Αναλογιζόμενος στον δρόμο τα πεπραγμένα τα δικά του και των άλλων. Αυτό είναι το κλίμα στο πρόσφατο μικρό μυθιστόρημα του Μιχάλη Μοδινού που τοποθετείται σε ένα όχι μακρινό μέλλον. Πρωταγωνίστρια η κρίση, οικονομική και ηθική. Και μια σχέση πατέρα – γιου που λόγω τελικού κοινωνικού σταδίου ξεπερνάει τη δική της κρίση. Υποβλητικό και… δυστοπικό.

Μοιρόλα3

Δεύτερο δυστοπικό μυθιστόρημα καθιερωμένου πεζογράφου –αυτό λέει πολλά για την εποχή μας. Ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος μεταφέρει στο μέλλον ένα παλιό ελληνικό έργο, το «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα. Οχι τυχαία αφού το βιβλίο της Δέλτα είναι μια αλληγορία για την κατάντια του τότε ελληνικού κράτους που έχει μεγάλες ομοιότητες με τη σημερινή. Διαφθορά, ο κλέψας του κλέψαντος και ατιμωρησία. «Μοιρολατρία» είναι το όνομα της χώρας της Δέλτα, «Μοιρόλα3» το σύνθημα στους τοίχους στον μελλοντολογικό κόσμο του Ραπτόπουλου με τα καμένα δέντρα και τις διαλυμένες –σπαρμένες παντού –ηλεκτρονικές συσκευές. Εναν κόσμο αενάως επαναλαμβανόμενο…

Οι βασιλοπούλες και οι δράκοι, το φοβερό και το απρόβλεπτο, δεν υπάρχουν μόνο στα παραμύθια. Μας απαντούν και στη ζωή. Τη ζωή που άλλοτε οδηγεί ένα ταπεινό φορτηγάκι κι άλλοτε μας ταξιδεύει στα πέρατα του κόσμου δίχως να κάνει βήμα και επιβάλλεται είτε με φαλλούς εξουσίας είτε με απλές, αφοπλιστικές ατάκες και τσιτάτα του Αϊνστάιν. Στα δεκατέσσερα διηγήματα του Παύλου Αγιαννίδη οι βασιλοπούλες ακκίζονται μέσα σε φουρό, οι δράκοι τρελαίνονται με τα τακούνια και ο στιγμιαίος έρωτας προκαλεί σεισμό. Πρόκειται για γεγονότα που ο συγγραφέας κατέγραψε ως δημοσιογράφος και σήμερα τα επεξεργάζεται ως αφηγηματικό υλικό.

Μηχανικοί καταρράκτες

Ο Σαλ, που στην πραγματικότητα είναι η Σάλι, ταξιδεύει μέχρι το Μεξικό για να υποβληθεί σε επέμβαση αλλαγής φύλου, για να βρει την αληθινή του ταυτότητα και να αναλάβει την ευθύνη της. Οι «Μηχανικοί καταρράκτες» είναι μια αφήγηση για τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά κυρίως για τις ομοιότητες –για τη φιλία και τον έρωτα που μπορούμε να συναντήσουμε σε απροσδόκητες στιγμές, σε απροσδόκητους τόπους. Οπως λέει ο Σαλ, στη νουβέλα της Σώτης Τριανταφύλλου, «οι άνθρωποι είναι προβλέψιμοι, εκτός από τις φορές όπου είναι απρόβλεπτοι».

Χρήστος Οικονόμου

Μετά τη βραβευμένη συλλογή «Κάτι θα γίνει, θα δεις» (2010), ο Χρήστος Οικονόμου, ένας από τους καλύτερους διηγηματογράφους της εποχής μας, επανέρχεται. Το «Καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα» είναι το πρώτο μέρος μιας τριλογίας διηγημάτων για τους εμφυλίους που διεξάγονται σ’ ένα νησί του Αιγαίου. Οι ήρωές του είναι εσωτερικοί μετανάστες. Τα τελευταία χρόνια εγκατέλειψαν αναγκαστικά την Αθήνα ή άλλες μεγάλες πόλεις και εγκαταστάθηκαν στο νησί, παλεύοντας να σταθούν ξανά όρθιοι. Στην προσπάθειά τους αυτή, όμως, βρίσκονται αντιμέτωποι με τους αφιλόξενους ντόπιους κατοίκους.

Ιωάννα Μπουραζοπούλου

Η Πρέσπα, μια λίμνη στα σύνορα τριών χωρών, βρίσκεται ξαφνικά στο επίκεντρο της δημοσιότητας όταν αποκαλύπτεται ότι την κατοικεί ένας δράκος. Το μυθικό τέρας γίνεται μήλον της Εριδος, σε κάθε χώρα ιδρύονται ερευνητικές κοινότητες, κάθε όχθη ζει το δικό της δρακολογικό όνειρο και εφιάλτη. Οικονομίες καταρρέουν, χωριά ερημώνουν, λαοί συγκρούονται, αλλά ο δράκος είναι ο μόνος που δείχνει να μην απειλείται. Η «Κοιλάδα της λάσπης» –όπου η βροχή που πέφτει ακατάπαυστα αναγκάζει τους ερευνητές να ζουν μέσα στη λάσπη –είναι ο τίτλος του πρώτου μέρους μιας τριλογίας που έγραψε η Ιωάννα Μπουραζοπούλου.

Ακόμα φεύγει

Ο Γιώργος, εικοσάχρονος φοιτητής του Πολυτεχνείου, δικάστηκε ως ύποπτος συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση και αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών. Υστερα εξαφανίστηκε από το σπίτι. Οι γονείς του σκαλίζουν τις πληγές τους, αναζητούν αιτίες και ευθύνες, αγριεύουν με τους άλλους και με τον εαυτό τους για να αντέξουν την αγριότητα. Η Ευγενία Μπογιάνου αφήνει τους ήρωές της να εναλλάσσονται στην αφήγηση, να διαλέγονται και να μονολογούν, να κυνηγούν το νόημα που τους διαφεύγει, καθρεφτίζοντας στον μικρόκοσμό τους μια κοινωνία δίχως έρμα.

Δημήτρης Πετσετίδης

Επί τέσσερα

Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Σελ. 156, Τιμή: 12 ευρώ

Τιμημένος το 2011 από την Ακαδημία Αθηνών με το βραβείο Ουράνη για το σύνολο του έργου του στο διήγημα, ο Σπαρτιάτης Δημήτρης Πετσετίδης με αυτό το βιβλίο προσθέτει τώρα 25 νέα διηγήματα στα 115 που είχε ώς τώρα συμπεριλάβει στις οκτώ προηγούμενες συλλογές του. Προέρχονται πάλι από την ιστορία, σε μια δύσκολη ώς φοβερή εποχή, από τα πρώτα βιώματα και την ενηλικίωσή του. Η αφηγηματική τέχνη του κάνει την ανάμνηση να διατηρεί τη φρεσκάδα του βιώματος μαζί με την πατίνα της νοσταλγίας.

Νίκη Αναστασέα

Τα άγρια περιστέρια

Τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι βιώνουν ακραίες καταστάσεις; Με το βασικό αυτό ερώτημα στον πυρήνα και των έξι διηγημάτων της συλλογής «Αγρια περιστέρια», η Νίκη Αναστασέα επιχειρεί να αναμετρηθεί με τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις πράξεις των χαρακτήρων της όταν πλέον φτάνουν στο σημείο να ξεπεράσουν τα όρια των αντοχών τους. Τα «Αγρια περιστέρια» είναι η πρώτη συλλογή διηγημάτων της μυθιστοριογράφου με τα οποία δοκιμάζεται στη μικρή φόρμα, διατηρώντας πάντα εμφανή την αγάπη της για τον Φιοντόρ Ντοστογέφσκι και τον Ουίλιαμ Φόκνερ.

Μαρία Μήτσορα

Από τη μέση και κάτω

Η φόρμα του διηγήματος ταιριάζει στη Μαρία Μήτσορα και το αποδεικνύει για άλλη μια φορά με τη συλλογή «Από τη μέση και κάτω», η οποία περιλαμβάνει δεκαπέντε ιστορίες, πέντε παλαιότερες και δέκα νέες. Με πρόζα κομψή και λόγο ποιητικό και με το φανταστικό να διεισδύει με άνεση στο πραγματικό, γράφει και πάλι ιστορίες που μπορούν να διαβαστούν με πολλούς τρόπους. «Οπως οι γραμμές σε ένα ραγισμένο ταβάνι» λέει η ίδια στις «Οδηγίες χρήσεως», με τις οποίες ανοίγει το νέο της βιβλίο.

Χρήστος Σιάφκος

Τέλος εποχής

Απομονωμένος σε ένα χιονισμένο ορεινό χωριό με μόνη συντροφιά μια γάτα, ένας άντρας γράφει την ιστορία της οικογένειάς του, που ξεκινάει στα 1800 από τη Βιέννη και εξελίσσεται στην Αλβανία, την Αίγυπτο, την Ιταλία, την Ελλάδα και την Τουρκία. Η πραγματικότητα και ο μύθος μπλέκονται, οι συμπτώσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο, οι άνθρωποι γίνονται έρμαια διαφορετικών καθεστώτων, ο ζόφος κάνει παρέα με τη χαρά της ζωής.

Μελίσσια

H Αγάπη, grande dame της ελληνικής λογοτεχνίας, βρίσκεται κατάκοιτη στο κρεβάτι της σ’ ένα μεγάλο αρχοντικό στα Μελίσσια. Γύρω της κυκλοφορούν ένας μυστηριώδης βοηθός που επιμελείται την αυτοβιογραφία της, τα δύο της παιδιά, ο άντρας της κόρης της και μια παράξενη, γοητευτική κοπέλα. Κάποια στιγμή ένας πίνακας πάνω από το προσκεφάλι της Αγάπης ξυπνάει παλιές πληγές. Ο Αλέξης Σταμάτης γράφει ένα βιβλίο για τη μνήμη και το πάθος, το τραύμα και την ασθένεια, το «αίμα» της οικογένειας και την ίδια την αφήγησή του.

Η λάσπη

Μετά τη βράβευσή του με το κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα (2013) για την ποιητική συλλογή «Ανεκπλήρωτοι φόβοι» (εκδ. Πολύτροπον), ο Χρήστος Αρμάντο Γκέζος δοκιμάζεται τώρα στην πεζογραφία με τη «Λάσπη», ένα μυθιστόρημα για τον δύσκολο αυτοπροσδιορισμό των μεταναστών δεύτερης γενιάς, τον φόβο και την τόλμη απέναντι στη νέα τους πατρίδα και τους ανθρώπους που συναντούν, καθώς και τις ενοχές που γεννιούνται μέσα στην οικογένεια και τα παιχνίδια που μπορεί να παίξει το μυαλό του ανθρώπου.

Λίλα Κονομάρα

Οι ανησυχίες του γεωμέτρη

Ακολουθώντας τον μίτο που συνδέει καθετί σύγχρονο με το παλιό και το παντοτινό, καθετί προσωπικό με το συμβολικό και το συλλογικό, τα δώδεκα διηγήματα της συλλογής αποτελούν έναν στοχασμό πάνω σε ζητήματα που διαποτίζουν την Ιστορία, διακλαδίζονται σε μονοπάτια του ονείρου και του φανταστικού και περνούν στους αντίποδες του μύθου για να αφηγηθούν την ανθρώπινη περιπέτεια με την ακρίβεια και την αβεβαιότητα του γεωμέτρη. Ηρωες της Λίλας Κονομάρα, ο Θουκυδίδης, ο Μακρυγιάννης, ο Οιδίποδας, ο Ορφέας και ο Καραγκιόζης, μακρονησιώτες, μετανάστες, εραστές, περιηγητές, ιερείς και ποιητές, ήρωες μεγάλοι και άνθρωποι ανώνυμοι.

Κειμενογράφος, δημιουργικός διευθυντής σε διαφημιστική εταιρεία και μπλόγκερ –στο μπλογκ του http://provatos.blogspot.gr/ από το 2005 γράφει προσωπικές και φανταστικές ιστορίες –ο Βαγγέλης Προβιάς κάνει τώρα την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία με μια αξιοπρόσεκτη συλλογή που περιλαμβάνει 16 διηγήματα και ένα ποίημα. Οι ήρωές του είναι απλοί καθημερινοί άνθρωποι για τους οποίους γράφει ιστορίες πόνου και ματαιώσεων. Οπως ο πρωταγωνιστής στο διήγημα που δίνει και τον τίτλο του βιβλίου, ένας σαραντάρης που δακρύζει κάθε φορά που παρακολουθεί, πάντοτε μόνος, τη μαθητική παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στο κέντρο της πρωτεύουσας.

Νικόλας Σεβαστάκης

Γυναίκα με ποδήλατο

Τριάντα δύο πεζά συνθέτουν τη συλλογή με τις φούγκες-φυγές, για να αναφερθούμε στη «Fuga Diurna», τον τίτλο του πρώτου από αυτά, του Νικόλα Σεβαστάκη. Μικρά αφηγήματα γραμμένα με λόγο ποιητικό, όπου το εγώ άλλοτε συμμετέχει και άλλοτε παρακολουθεί από τη θέση του παρατηρητή, προβάλλουν εικόνες από το παρελθόν και διηγούνται ιστορίες που πηγαινοέρχονται από τον κόσμο της εφηβείας στον ενήλικο κόσμο του σήμερα. Πρόκειται για ιστορίες νοσταλγικές χωρίς στεγανά όρια μεταξύ τους, οι οποίες μπορεί να διαβαστούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Ενας από αυτούς είναι, βέβαια, πολιτικός.

Τατιάνα Αβέρωφ

Δέκα ζωές σε μία

Εχοντας θητεύσει στο λεγόμενο «ιστορικό μυθιστόρημα», η Τατιάνα Αβέρωφ γράφει τώρα ένα βιβλίο το οποίο ανήκει στη νέα λογοτεχνική τάση, όπου κεντρικοί μυθιστορηματικοί ήρωες είναι στενοί συγγενείς του συγγραφέα. Και από τις δέκα ζωές του πατέρα της Ευάγγελου Αβέρωφ παρουσιάζει τις πέντε –από το 1908 που γεννιέται μέχρι το 1947 που πρωτοεκλέγεται βουλευτής -, αφήνοντας μια αόριστη υπόσχεση ότι μπορεί στο μέλλον να αφηγηθεί και τις υπόλοιπες. Μαζί με τον Λόλη, λοιπόν, όπως τον φώναζαν οι δικοί του, πρωταγωνιστεί και η εποχή των τσιφλικάδων και των κολίγων, μιας φεουδαρχικής κοινωνίας που έπρεπε να γίνει αστική.

«Πόσο διδάσκεται η τέχνη και με ποιον τρόπο; Μήπως είναι η μέθοδός μου μια προσωπική εμμονή, ένα παιχνίδι ιδιοτελούς αυτοεπιβεβαίωσης; Μήπως κάποιοι τουλάχιστον από τους μαθητές μου θα τα κατάφερναν καλύτερα με άλλη μέθοδο, άλλους δασκάλους, πορευόμενοι σε άλλους δρόμους διδασκαλίας που εγώ αγνοώ;» αναρωτιέται ο ανώνυμος αφηγητής των 50 μικρών διηγημάτων του σκηνοθέτη και συγγραφέα Λάκη Παπαστάθη, τα οποία είναι ταυτόχρονα μαθήματα πάνω στην υποκριτική, στον αυτοσχεδιασμό, στη δραματική αφήγηση, στην κίνηση, στην κινηματογράφηση.

Το γυναικόκαστρο

Ο Ντέτλεφ, νεαρός Γερμανός μεγαλωμένος στον δρόμο, σχεδιαστής κόμικς, φτωχός και αμόρφωτος, γιος βερολινέζας πόρνης και άγνωστου πατέρα, κάνει διακοπές στην Ελλάδα. Οταν προσλαμβάνεται από μια πανέμορφη ελληνίδα βοτανολόγο για να σχεδιάζει αγριολούλουδα, καταλήγει στην Πίνδο, σε ορεινό χωριό όπου ζουν μόνο γυναίκες, Σαρακατσάνες. Αυτές του προτείνουν να μείνει μαζί τους έμμισθα, με σκοπό να εκτελεί μια συγκεκριμένη εργασία. Στη «μυθολογία» του ο Σπύρος Καρυδάκης υπαινίσσεται ότι οποιαδήποτε συνολική επαναθεώρηση της κοινωνίας και της Ιστορίας προϋποθέτει την κατάλυση της πατριαρχίας και την πλήρη κυριαρχία των γυναικών επί των ανδρών.

Φαμιλιάλ

Φαμιλιάλ, όπως λέμε οικογενειακός, οικείος ποίησης. Η Στέργια Κάββαλου, λοιπόν, γράφει 18 φαμιλιάλ ιστορίες αναμνηστικής και μελλούμενης ενηλικίωσης και όπως ακριβώς στις ποιητικές της συλλογές, έτσι και στα διηγήματά της δρα συνειδητά ενάντια στην ανία του αναγνώστη. Ηρωές της, ο Ιησούς από το Μπέβερλι Χιλς, ο Gramsci στις σαπουνάδες του Συντάγματος και μια νύφη που βουρτσίζει τα δόντια της με αντηλιακό, ο Σούπερμαν και η φρουτόκρεμά του, μια δυστυχισμένη Μόνα Λίζα και οι λεμονιές που πάγωσαν στην αυλή του παππού.