Ο επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ασυνεπής, όπως τον κατηγόρησαν όσοι θυμήθηκαν τη φιλία του με τον Σημίτη. Στην Αριστερά τον οδήγησαν οι ιδέες του. Γιατί όμως αποφάσισε στα 77 του να στρατευθεί ενεργά στην πολιτική ένας τυπικός γραφιάς; Και δεν φοβάται μήπως απογοητευθεί;

Για ποιον λόγο τοποθέτησε ο ΣΥΡΙΖΑ επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας τον καθηγητή Κωνσταντίνο Τσουκαλά; Επειδή θα μπορούσε να είναι το ελληνικό αντίστοιχο ενός Τσόμσκι, ενός Ζίζεκ, ενός Μπαντιού, ενός Αγκάμπεν, οι οποίοι δεν είχαν αντίρρηση να δανείσουν τα φώτα των σταρ της διανόησης σε έναν ετερόφωτο ηγέτη όπως ο Αλέξης Τσίπρας. Αλλά και επειδή ο Τσουκαλάς είναι ο πιο στιβαρός insider διανοούμενος της ευρύτερης Αριστεράς, που στο πέρασμα του χρόνου μπορούσε να αίρεται ταυτόχρονα υπεράνω του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας και να βρίσκεται στην καρδιά του.

Υπάρχουν και άλλοι διανοούμενοι που ασχολήθηκαν με τις ιδέες και θα μπορούσαν να βρίσκονται στη θέση του; Προφανώς. Ο Γιώργος Βέλτσος, ο Κώστας Βεργόπουλος, ο Μάκης Καβουριάρης, ο Αριστείδης Μπαλτάς. Ολοι τους είναι γαλλοσπουδαγμένοι, όλοι τους διαμόρφωσαν αριστερή συνείδηση γύρω από τον γαλλικό Μάη, όλοι τους διεκδικούν την επιρροή τού (αυτόχειρα) Νίκου Πουλαντζά. Αλλά, επιμένω, ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς είναι πιο στιβαρός, κι όχι μόνο επειδή το γνωστότερο παγκοσμίως βιβλίο του για τη χούντα, η «Ελληνική τραγωδία», κυκλοφόρησε το 1969 από την Penguin, τον σπουδαίο εκδοτικό οίκο. Ούτε επειδή το βιβλίο του «Εξάρτηση και αναπαραγωγή. Ο κοινωνικός ρόλος των εκπαιδευτικών μηχανισμών στην Ελλάδα: 1830-1922» (Θεμέλιο, 1977), η μετάφραση από τα γαλλικά της διδακτορικής του διατριβής, είναι κορυφαία ανάλυση της εθνικής ιδεολογίας όπως αυτή εκφράστηκε στις δομές της παιδείας.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ ΣΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ. «Η ΟΝΕ είναι πράγματι μονόδρομος. Αν θέλουμε να επιζήσουμε σε αυτόν τον νέο συγκρουσιακό κόσμο, οι τρέχουσες “εκσυγχρονιστικές” εθνικές επιλογές είναι σε κάθε περίπτωση αναγκαίες. Μην έχοντας την ισχύ, πρέπει αλίμονο να μεθοδεύουμε την αυτοσυντήρηση και αυτοσυγκράτησή μας». Ο Κ. Τσουκαλάς, με άρθρα όπως το παραπάνω, στο «Βήμα», από το μακρινό 1999, υποστήριζε ότι η χώρα πρέπει πάση θυσία να βρίσκεται στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης. Είναι στρατηγικά αναγκαίο, προσέθετε, προκειμένου να επιβιώσουμε. Ηταν τα χρόνια του εκσυγχρονισμού. Σήμερα, πολλοί θυμούνται ότι ο Κ. Τσουκαλάς ήταν πολύ κοντά στον Κώστα Σημίτη, εμφανιζόταν μαζί του, υπήρξε και μέλος του ΔΣ της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας. Πώς είναι δυνατόν, αναρωτιούνται, ο ίδιος άνθρωπος να είναι σήμερα με τον ΣΥΡΙΖΑ;
Οσοι τον κρίνουν ανακόλουθο τον αδικούν. Με τον Σημίτη ήταν φίλοι από παιδιά –και συνεχίζουν να έχουν φιλική σχέση. Αλλά πολιτικά είχαν πάντα σοβαρές διαφορές. Μια ματιά στα επικαιρικά κείμενα του παρελθόντος αποδεικνύει ότι ο καθηγητής, όταν αναλάμβανε (εντάξει, με το αζημίωτο) δημόσιους ρόλους, έκανε την ανάγκη φιλοτιμία. Ηταν κάτι αντίστοιχο αυτού που στις ταινίες και στα σίριαλ ορίζεται ως «φιλική συμμετοχή». Διότι, κατά τα άλλα, οι πολιτικές του θέσεις ήταν μακριά, διαφορετικές. Και συμπυκνώθηκαν στον ριζοσπαστισμό που αναζητεί νέο περιεχόμενο και νέους πρωταγωνιστές στην παγκοσμιοποίηση.
Οι ιδέες του Κ. Τσουκαλά που, βαθμιαία, θα τον έφερναν κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ, γαλβανίστηκαν μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Κι εκείνος συγκλονίστηκε, κι εκείνος διείδε τον δαιμονικό χαρακτήρα της τρομοκρατίας, το Κακό. Θεωρούσε όμως ότι τη δύναμή του το Κακό την αντλεί από την κοινωνική ανισότητα –που συμβολικά, αλλά και πραγματικά, εκφράζουν οι ΗΠΑ. Η έκφραση του αντιαμερικανισμού, μιας από τις μεγαλύτερες σταθερές της ελληνικής κοινωνίας, είναι και για τον Κ. Τσουκαλά μία από τις ιδεολογικές σταθερές του. Ωστόσο, το 2002, έβλεπε την «υπέρποτε ισχυρή αμερικανική ηγεμονία […] να απειλείται από την καυτή ανάσα μιας πάντα απρόβλεπτης ιστορικής πανουργίας, την οποία συνήθιζε να περιβάλλει με την απόλυτη περιφρόνησή της».
Εμπρός της Γης οι κολασμένοι σε παγκόσμια συσκευασία; Τα πρώτα χρόνια μετά το 1989 ο Κ. Τσουκαλάς αποστρεφόταν την παγκοσμιοποίηση, τη θεωρούσε πρόταγμα ηγεμονίας του διεθνούς κεφαλαίου και των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, ωστόσο, μετά το Σιάτλ, τη Γένοβα, το Κεμπέκ, φαίνεται να αποδέχθηκε το σχήμα ότι στη νέα κατάσταση επανενεργοποιούνται τα επαναστατικά υποκείμενα της Ιστορίας τα οποία, συντονιζόμενα, δύνανται να διαμορφώσουν νέους συσχετισμούς.
Η κατάρρευση της αμερικανικής ηγεμονίας, όπως αποκαλείται στην επαναστατική σλανγκ η δεσπόζουσα θέση της Αμερικής στον κόσμο, είναι ένας από τους μαρξιστικούς χιλιασμούς. Την επιθυμούν ή την προβλέπουν πρόσωπα που, ακόμα κι αν είχαν αγωνιστεί εναντίον της παραβίασης των ελευθεριών και κατά των διώξεων αντιφρονούντων από τα καθεστώτα του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, έκλαιγαν (στην κυριολεξία) μετά την πτώση του Τείχους και την κατάρρευση του κομμουνισμού. Ακόμα κι αν δεν το ομολογούν, οι προσωπικότητες αυτές θα ήθελαν τη ρεβάνς ενός αριστερού κινήματος που θα άλλαζε την Ευρώπη. Προς ποια κατεύθυνση; Προς την κατεύθυνση της σύγκρουσης με την Αμερική! Το 2003, ο εμπνεόμενος από τέτοιες ιδέες Κ. Τσουκαλάς υποστήριζε ότι η διαρκώς ενοποιούμενη και διευρυνόμενη τότε ακόμα Ευρώπη «είναι η μόνη που είναι μεσοπροθέσμως δυνατόν να αντισταθεί αποφασιστικά και αποτελεσματικά στην αμερικανική κοσμοκρατορία» («Το Βήμα», 13/7/2003).
Αναλύοντας τα παραπάνω, προφανώς σχηματοποιούσε. Πώς θα μπορούσε να υπάρξει Ευρώπη χωρίς την αγορά της Αμερικής, πώς θα μπορούσε να υπάρξει Αμερική χωρίς την ευρωπαϊκή κουλτούρα, πώς θα μπορούσε μια διασπασμένη Δύση να αντιταχθεί στους κάθε λογής νέους εξτρεμισμούς; Ο Κ. Τσουκαλάς, στο σημείο αυτό, δεν απάντησε πειστικά –ή, όταν προσπάθησε, απάντησε μπερδεμένα.
ΟΡΑΜΑΤΑ. Ωστόσο, ο Κ. Τσουκαλάς δεν υπήρξε ιδεολογικός σαλταδόρος. Κάθε άλλο. Είναι απόλυτα συνεπής στα πιστεύω του. Πιθανόν, λοιπόν, βλέποντας ότι ο ριζοσπαστικός – κινηματικός ΣΥΡΙΖΑ τον εκφράζει, επέλεξε αυτός, ένας έως τώρα άκαπνος «χαρτογιακάς», έστω στα 77, να παίξει πιο ενεργό ρόλο. Ευγενική, καταρχήν, φιλοδοξία. Κι ύστερα;
Οσο μια οραματική ιδεολογία συναντά έναν συγγενή κομματικό μηχανισμό, όλα είναι ωραία. Ο Κ. Τσουκαλάς μοιάζει, στο σημείο αυτό, με τον Ιμάνουελ Ρατ, τον ήρωα στον «Γαλάζιο άγγελο», την κλασική ταινία του Στέρνμπεργκ με τη Μάρλεν Ντίτριχ. Ο Ρατ ερωτεύθηκε την τραγουδίστρια Λόλα μέχρι σημείου παρακρούσεως. Οταν όμως έπαυσε να μπορεί να της προσφέρει όσα χρειαζόταν, εκείνη άρχισε να τον περιφρονεί.
Θα μπορούσε ο γάμος του ΣΥΡΙΖΑ με τη Ραχήλ Μακρή ή το φλερτ με την κουλτούρα του εθνολαϊκισμού να εκληφθούν, κάποια στιγμή, ως προδοσία στα αγνά αριστερά ριζοσπαστικά ιδεώδη που έθελξαν στον ΣΥΡΙΖΑ τον καθηγητή Κ. Τσουκαλά; Ή ο έρως θα παραμείνει τυφλός; Ο καιρός γαρ εγγύς.
Τελευταία Νέα