Η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας έγινε 120 ετών. Και η 56η διοργάνωση με καλλιτεχνικό διευθυντή τον νιγηριανής καταγωγής Οκουι Ενγουίζορ σκοπεύει να ταράξει τις συνειδήσεις. Ανάμεσα στα ονόματα των 136 καλλιτεχνών από 53 χώρες, οι 88 θα παρουσιάσουν έργα τους για πρώτη φορά. Ο βασικός συντελεστής όμως θα είναι ωσεί παρών –και δεν είναι άλλος από τον Καρλ Μαρξ. Ηδη ο τίτλος της θεματικής «All the world’s futures» («Του κόσμου όλα τα μέλλοντα») που έχει θέσει ο ίδιος ο επιμελητής της Μπιενάλε προετοιμάζει τους επισκέπτες της Βενετίας για μια επανεξέταση της κατεστημένης αντίληψης για την τέχνη.
Ο πολιτικοποιημένος θεωρητικός της τέχνης Ενγουίζορ, με καταγεγραμμένη στο βιογραφικό του την επιμέλεια της έκθεσης Dokumenta 11 στο Κάσελ (1998-2002) και με σημαντικές θέσεις σε μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής, αναφέρθηκε σε δύσκολες έννοιες και ιστορικά ονόματα. «Υπάρχει ο πίνακας του Κλέε με το όνομα Angelυs Novus. Απεικονίζεται εκεί ένας άγγελος που φαίνεται έτοιμος να απομακρυνθεί από κάτι στο οποίο μένει προσηλωμένο το βλέμμα του. Τα μάτια του είναι διάπλατα ανοιχτά, το στόμα του ανοιχτό και οι φτερούγες του τεντωμένες. Ετσι ακριβώς πρέπει να είναι και ο άγγελος της ιστορίας».
Επικαλούμενος τον Αγγελο που περιγράφει και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν στις «Θέσεις του για τη φιλοσοφία της Ιστορίας», ο Ενγουίζορ εξήγησε την ιδέα της επικής ανάγνωσης των τεσσάρων τόμων του «Κεφαλαίου» του Καρλ Μαρξ ως μπιεναλικό έργο τέχνης. «Οι ρήξεις που περιβάλλουν σήμερα κάθε γωνιά του παγκόσμιου τοπίου θυμίζουν τη σκόνη από τα συντρίμμια προηγούμενων καταστροφών. Οι ριζικές αλλαγές των τελευταίων δύο αιώνων από τη βιομηχανική στη μεταβιομηχανική νεωτερικότητα, την τεχνολογική και την ψηφιακή εξέλιξη, από τη μαζική μετανάστευση στη μαζική μετακίνηση, τις περιβαλλοντικές καταστροφές έως τις συγκρουσιακές γενοκτονίες, το χάος αλλά και τις υποσχέσεις, προσέφεραν εκπληκτικά θέματα διερεύνησης σε καλλιτέχνες, συγγραφείς, σκηνοθέτες, περφόρμερ, μουσικούς και συνθέτες. Και η φετινή διοργάνωση σκοπεύει να αφιερώσει τις εκδηλώσεις της σε αυτήν την ανανεωμένη σχέση τέχνης και καλλιτεχνών με την τρέχουσα κατάσταση πραγμάτων». Γι’ αυτόν τον λόγο, ο άγγλος αρχιτέκτονας με καταγωγή από την Γκάνα Ντέιβιντ Αντζάγιε σχεδίασε την «Αρένα» στον χώρο του κεντρικού περιπτέρου, όπου ο επιμελητής της 56ης Μπιενάλε παρουσιάζει τη δική του ερμηνεία. Σε αυτή την «Αρένα» θα λειτουργήσει η σκηνή των αντιπαραθέσεων και των γόνιμων καλλιτεχνικών συγκρούσεων. Επίσης καθημερινά θα γίνονται οι αναγνώσεις του «Das Kapital» από επαγγελματίες ηθοποιούς σε σκηνοθεσία του Αϊζακ Τζούλιεν στην επτάμηνη διάρκεια της Μπιενάλε. «Το “Κεφάλαιο” είναι το μεγάλο δράμα της εποχής μας» τόνισε ο Ενγουίζορ παρουσιάζοντας τη λίστα των καλλιτεχνών του. Ανάμεσά τους, οι διάσημοι σκηνοθέτες Στιβ ΜακΚουίν («12 χρόνια σκλάβος») και Χαρούν Φαρούκι, η κινηματογραφίστρια Σαντάλ Ακερμαν και η κουβανή αντιφρονούσα Τάνια Μπρουγκέρα. «Φυσικά και όλοι μας έχουμε διαβάσει μέρος ή κάποια αποσπάσματά του. Ομως είναι ουσιαστικό να το διαβάσουμε κατά γράμμα. Να ασχοληθούμε και με τους τέσσερις τόμους, γραμμή, τη γραμμή, με τα διαγράμματα και τους πίνακές τους κατεβαίνοντας έως τη γη της επαγγελίας του κέρδους, του τόκου και του δανεισμού».
INFO
Η 56η Μπιενάλε της Βενετίας εγκαινιάζεται στις9 Μαΐου. Πληροφορίες http://www.labiennale.org
