Η πρώτη και αναμφίβολα η πιο ιστορική ήταν η διάσπαση του 1921 όταν «οι 58.000 του Λιβόρνο» εγκατέλειψαν τους σοσιαλιστές για να ιδρύσουν το Κομουνιστικό Κόμμα. Ασφαλώς δεν ήταν και η τελευταία. Οπως και στην περίπτωση της ελληνικής, η ιστορία της ιταλικής Αριστεράς είναι μια ιστορία διασπάσεων, κεφάλαια της οποίας έγραψαν το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα Πρελεταριακής Ενότητας και μετά το Ιταλικό Δημοκρατικό Κόμμα Προλεταριακής Ενότητας και αργότερα η Ομάδα του Μανιφέστο, η Κομμουνιστική Επανίδρυση, οι Ενωτικοί Κομμουνιστές και οι Ιταλοί Κομμουνιστές.
Εκτός από το Μανιφέστο που επιβιώνει ως εφημερίδα, από τα κινήματα αυτά δεν έχουν απομείνει σήμερα ούτε οι στάχτες τους. Ο βραχύς τους βίος, πάντως, δεν εμπόδισε κάποιους προχθές να ιδρύσουν την Ιταλική Αριστερά. Ενας από τους ηγέτες της είναι ο Στέφανο Φασίνα, αντάρτης του Δημοκρατικού Κόμματος και πρώην υφυπουργός Οικονομικών που είχε ακούσει κάποτε τον Ματέο Ρέντσι να ρωτάει γι’ αυτόν «Ποιος Φασίνα;». Τα υπόλοιπα μπορεί κανείς να τα φανταστεί. Το νέο κίνημα καταγγέλλει την κυβερνώσα Κεντροαριστερά του Ρέντσι ως νεοφιλελεύθερη, τσιτάρει Κέινς, ενώ προσέλαβε ως σύμβουλο τον Τζόζεφ Στίγκλιτς, τον νομπελίστα οικονομολόγο που έχει περάσει και από την Αθήνα. Αυτό που μένει πλέον να φανεί είναι εάν θα επαληθευτεί ο ιταλός πρωθυπουργός που είπε ότι το μόνο που θα καταφέρει η Ιταλική Αριστερά είναι να στρώσει τον δρόμο στη Δεξιά.
Ο Ρέντσι είπε κάτι που στα ελληνικά λέγεται «σενάριο της αριστερής παρένθεσης» και έπαιξε πολύ όταν ο Παναγιώτης Λαφαζάνης και οι λοιποί δυσαρεστημένοι από τη μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησαν τη Λαϊκή Ενότητα. Κάπου εδώ εντοπίζεται και η βασική διαφορά. Ο Ρέντσι πιέζεται πλέον και επισήμως από τα αριστερά του. Αντίθετα, και με τη Λαϊκή Ενότητα να έχει γίνει στάχτη στις εκλογές, ο Τσίπρας έχει όλο το αριστερό γήπεδο δικό του. Μόνο που σε μνημονιακές συνθήκες κάτι τέτοιο δεν είναι ακριβώς πλεονέκτημα. Γιατί η κυβέρνησή του μένει από δυνάμεις ημέρα με την ημέρα. Κι αυτό που έχει ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε είναι ένας βολικός, εσωτερικός εχθρός. Ενας «ποιος Λαφαζάνης;».
