«Π έρα από τον νου, στον ιερό γκρεμό της καρδιάς, ακροποδίζω τρέμοντας. Το ένα μου πόδι αδράχνεται από το σίγουρο χώμα, το άλλο ψάχνει στα σκοτεινά απάνω από την άβυσσο. Ψυχανεμίζουμαι πίσω απ’ όλα τούτα τα φαινόμενα μια μαχόμενη ουσία». Η «Ασκητική» του Καζαντζάκη ανήκει στον διαχρονικό κανόνα των εφηβικών αναγνωσμάτων. Εύκολα φαντάζεται κανείς να επανέρχεται ως μοτίβο στις λυκειακές εκθέσεις λόγω του πιασάρικου διαχωρισμού «λογική – πάθος». Δυσκολότερα μπορεί να την ερμηνεύσει ως προσωπικό ευαγγέλιο ενός από τους sui generis επιχειρηματίες της τελευταίας 30ετίας.

Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος είναι ο άνθρωπος με τις πολλές ιδιότητες. Και η αποκωδικοποίηση της δημόσιας παρουσίας του εξαρτάται από την οπτική που διαλέγει κάθε φορά ο εξωτερικός παρατηρητής. Είναι ο πρώην ισχυρός άνδρας της ΔΕΛΤΑ –της αυτοκρατορίας που η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα ονομάσει κάποτε καρτέλ –που μετέφερε το φρέσκο γάλα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ο πεπειραμένος συλλέκτης ακριβών έργων τέχνης και ένα από τα 26 μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου στο Μουσείο Γκουγκενχάιμ. Ο ιδρυτής του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ, καλεσμένη του οποίου τον επόμενο μήνα είναι η Μαρίνα Αμπράμοβιτς. Εσχάτως και ο επικεφαλής του think tank διαΝΕΟσις που υπόσχεται λύσεις στις παθογένειες της ελληνικής ιδιαιτερότητας μέσα από στοχευμένες αναλύσεις και στατιστικές έρευνες.

Για την παραδοσιακή ψυχανάλυση, η πολυπραγμοσύνη μπορεί να κρύβει ακόρεστη δίψα για νεωτερισμούς αλλά και συγκρούσεις. Και μάλλον κομίζει κανείς φρέσκο γάλα στη ΔΕΛΤΑ αν ισχυριστεί ότι από τη δημόσια εικόνα του Δασκαλόπουλου δεν λείπουν τα ραγίσματα και οι εντάσεις. Για να εισέλθει στην αγορά γιαουρτιού διεμβόλισε το μονοπώλιο της ΦΑΓΕ, για να πετύχει την επιθετική εξαγορά της Goody’s έπρεπε να παρακάμψει την κόκκινη κάρτα των παλαιών μετόχων, για να αποχωρήσει το 2007 από τη Vivartia έπρεπε να προηγηθεί η σαιξπηρικών διαστάσεων σύγκρουσή του με τον Ανδρέα Βγενόπουλο.

Η επόμενη οκταετία τον βρίσκει στην προεδρία του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, όπου δέχεται συνεχώς βέλη ως «βιομήχανος χωρίς βιομηχανία», αλλά με προσωπική ατζέντα. Ο ίδιος δεν θα απορρίψει την αυτοκριτική παραδίνοντας τα ηνία στον Θόδωρο Φλέσσα τον Μάιο του 2014, όταν παραδέχεται ότι κατά τη θητεία του λειτούργησε προσωποκεντρικά. Είναι μια κατηγορία την οποία θα «εισπράξει» και στο πρώτο φλερτ με τον ΣΥΡΙΖΑ του 2012, όταν ο Αλέξης Τσίπρας καλείται στη συνεδρίαση του ΣΕΒ ως παράγοντας πολιτικής συναίνεσης και όχι ως παράμετρος της πεζοδρομιακής αγανάκτησης.

Οπως συμβαίνει πάντως στα καλύτερα πικαρέσκ μυθιστορήματα, κάθε νέο κεφάλαιο σβήνει τα προηγούμενα. Το 2013 είναι η χρονιά του ΝΕΟΝ, του πολιτιστικού οργανισμού που δημιουργεί «γεγονότα» σε μια μουδιασμένη αγορά. Με τον τρόπο αυτό ο Δασκαλόπουλος επιστρέφει στον 12χρονο Δημήτρη που είχε μείνει αποσβολωμένος επί δύο ώρες μπροστά σε έναν πίνακα του Ρούμπενς στο Μόναχο το 1969. Ή στη 17η Νοεμβρίου 1999, μια ημερομηνία – σταθμό στο προσωπικό του μαρτυρολόγιο. Την ημέρα εκείνη αγοράζει έναντι 1.762.500 δολαρίων το «Σιντριβάνι» του Μαρσέλ Ντισάν (το εγκεκριμένο αντίγραφο Νο 5 του πασίγνωστου ουρητήρα) έπειτα από μαραθώνια τηλεφωνική συμμετοχή σε δημοπρασία της Νέας Υόρκης. Το επίθετο Δασκαλόπουλος μπαίνει στον παγκόσμιο χάρτη της αγοράς τέχνης, αλλά ο ίδιος αναζητά στη συνέχεια έργα μακριά από την ιλουστρασιόν εκδοχή του νεοπλουτισμού. Το ένστικτο του ερασιτέχνη που αναζητά βαλβίδες εκτόνωσης δεν εξαντλείται στις εικαστικές τέχνες. Κατά μία έννοια, ως «τέχνη» αντιμετωπίζει και την ανακάλυψη σπάνιων κρασιών που αποτελούν μια προσωπική συλλογή χωριστά.

Για τους παροικούντες την Damma Συμμετοχών, το επενδυτικό fund το οποίο διευθύνει σήμερα, ο Δασκαλόπουλος είναι παραγωγός –και όχι καταναλωτής –δράσεων. Στέκεται στο πλευρό του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης με ετήσιες χορηγίες 50.000 ευρώ και χρηματοδοτεί τρεις θέσεις επιμελητών (με τον τίτλο Daskalopoulos Curator) στην Τέιτ, τη λονδρέζικη γκαλερί Whitechapel και την Εθνική Πινακοθήκη της Σκωτίας. Στην ελληνική επικράτεια πάντως αντίστοιχες πρωτοβουλίες του προκαλούν αντιδράσεις. Tο 2013 η Εταιρεία Φίλων του Κήπου προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας ζητώντας την ακύρωση της απόφασης του Δήμου Αθηναίων για ανάπλαση του Εθνικού Κήπου με σφραγίδα Δασκαλόπουλου. Αν η εμπειρία εκείνη ήταν μια αποτυχία, ο Δασκαλόπουλος έμαθε να αποτυγχάνει καλύτερα, σύμφωνα με την μπεκετική παραίνεση. Το επόμενο πλάνο περιελάμβανε το άνοιγμα του Κήπου της Γαλλικής Σχολής στο ευρύ κοινό με την εγκατάσταση 12 γλυπτών –από τη Γιαγιόι Κουσάμα έως τη Σάρα Λούκας –υπό τον τίτλο Terrapolis. Αποτέλεσμα: οι επισκέψεις οικογενειών μπήκαν στην ημερήσια διάταξη του περασμένου καλοκαιριού, ενώ ο βρετανικός «Γκάρντιαν» αφιέρωσε μια αυτοψία με τίτλο «Τέχνη μέσα στα ερείπια». Διεθνές PR ή όχι, μια διαφορετική εικόνα του ελληνικού δημόσιου χώρου διεκδικούσε χώρο στο ιντερντικό crisis reporting.

Επιδεικνύοντας τα ριφλέξ ενός ενημερωμένου παίκτη της δημόσιας σφαίρας, ο Δασκαλόπουλος φέρεται να πήρε κατά γράμμα ένα από τα ερωτήματα της τρόικας κατά τις επισκέψεις της στην Ελλάδα: «Δεν έχετε δικά σας think tank για να προσφέρουν έτοιμες έρευνες στους υπουργούς;». Κάπως έτσι, ήρθε η σειρά της διαΝΕΟσις: ενός δικτύου παρεμβατικών δράσεων που βασίζεται στη διεθνή πρακτική –ο ίδιος είχε μιλήσει με πρόσωπα σε Βρυξέλλες και ΗΠΑ πριν το στήσει. Ο μεγάλος στόχος είναι να ενεργοποιήσει τους εγχώριους μηχανισμούς της «αριστείας» και της «παραγωγής συναινέσεων». Ο μεγάλος κίνδυνος σε μια αυτοαναφορική Ελλάδα είναι μήπως καταλήξει (think) tanker στη λίμνη των Ιωαννίνων.

Τελευταία Νέα