H «επετηρίδα» του φωτοστέφανου

Στην «αγία λίστα αναμονής» για την κατάταξη στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας έχει μπει, και μάλιστα…ψηλά, ο ιερομόναχος Bησσαρίων της Ιεράς Μονής Αγάθωνος στη Λαμία. Το όνομά του έγινε γνωστό στο Πανελλήνιο το 2006 όταν διαπιστώθηκε πως το λείψανό του ήταν άφθαρτο. Από τότε ο μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος σε κάθε ευκαιρία υποστηρίζει με θέρμη ότι ο «γέροντας Βησσαρίων ο Αγαθωνίτης» – όπως αποκαλείται – είναι άγιος. Το επανέλαβε πριν από λίγες ημέρες. Με αφορμή τη συμπλήρωση 10 ετών από την ανακομιδή του σκηνώματος του γέροντος Βησσαρίωνος η Μητρόπολη Φθιώτιδος τέλεσε πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία ιερουργούντος του μητροπολίτη Νικόλαου την Πέμπτη 3 Μαρτίου.

Η Μητρόπολη Φθιώτιδος δεν περιορίστηκε στην πανηγυρική Θεία Λειτουργία αλλά με αφορμή την επέτειο των 10 ετών από την ανακομιδή των λειψάνων του Βησσαρίωνα πραγματοποίησε στις 12 Μαρτίου εκδήλωση – αφιέρωμα «στα 10 χρόνια από την ανακομιδή του αφθάρτου σκηνώματος του Γέροντος Βησσαρίωνος Αγαθωνίτου», στο αμφιθέατρο του Πνευματικού Διοικητικού της Κέντρου στη Λαμία. Προβλήθηκε δε 45λεπτη ταινία με το βιογραφικό του μοναχού και τα γεγονότα του έτους 2006, όταν έγινε η ανακομιδή. Μάλιστα, το βίντεο για τον Βησσαρίωνα έχει επενδυθεί και με…ειδικά εφέ – φωτισμούς και λάμψεις – όταν γίνεται αναφορά σε «θαυμαστά γεγονότα».

Η επετηρίδα του…φωτοστέφανου περιλαμβάνει κι άλλα πρόσωπα για τα οποία πολλοί από το χώρο της Εκκλησίας θεωρούν ότι πληρούν τις προϋποθέσεις για να ενταχθούν στο Αγιολόγιο. Μητροπολίτες, κληρικοί ή λαϊκοί εκφράζονται δημοσίως για τη ζωή και το έργο τους. Αρκετοί δε κάνουν ένα βήμα παραπάνω και τους αποκαλούν πρόωρα «αγίους». Άλλοι κάνουν «ιερές» καμπάνιες προωθώντας τις υποψηφιότητές τους. Το facebook για παράδειγμα είναι γεμάτο από σελίδες αφιερωμένες σε γέροντες και μοναχούς. Για κάποιους απ’ αυτούς έχουν υποβληθεί επίσημα αιτήματα από τις Μητροπόλεις προς την Ιερά Σύνοδο και εν συνεχεία προς το Πατριαρχείο που έχει και τον τελευταίο λόγο.

Για ακόμη μία φορά ο μητροπολίτης Φθιώτιδος Νικόλαος, στην ομιλία του στις 3 Μαρτίου, αναφέρθηκε στα σημάδια αγιότητας του Βησσαρίωνος λέγοντας πως «παρά όμως την σφοδρή πολεμική των αντιλεγόντων, παρά τα ανυπόστατα ψεύδη, παρά τις έντονες φημολογίες, ότι αποσυντίθεται, ο Θεός εξακολουθεί να κρατεί άφθαρτο και ευωδιάζον το άγιο σώμα του ταπεινού και ελεήμονος Ιερομονάχου Βησσαρίωνος ως την πιο μεγάλη μαρτυρία της δυνάμεως του Αγίου Πνεύματος».

Η ταινία της Μητρόπολης Φθιώτιδος για τον Βησσαρίωνα που προβλήθηκε προσφάτως

Ο κ.Νικόλαος ξεκαθάρισε επίσης πως στις προθέσεις της Μητρόπολης είναι η αγιοποίηση του Βησσαρίωνος. Η Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος, είπε, «κατέχουσα ως πολύτιμο θησαυρό το σεπτό Λείψανο του Αγίου Γέροντος Βησσαρίωνος καταγράφει και συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία που συνηγορούν στην αγιότητα του ταπεινού Ιερομονάχου, τα οποία εν καιρώ ευθέτω θα υποβάλλει εις την Ιερά Σύνοδο, διά τα περαιτέρω». Σημειώνεται επίσης πως στην εκδήλωση της Μητρόπολης για τον Βησσαρίωνα ο κ.Νικόλαος ζήτησε από τους πιστούς να καταθέσουν στην Μητρόπολη γραπτώς και επωνύμως ό,τι στοιχεία έχουν από τον μακαριστό Γέροντα Βησσαρίωνα. Και στο δελτίο τύπου που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Μητρόπολης τονίζεται πως «το ενδιαφέρον παραμένει αμείωτο και ο λαός περιμένει την επίσημη αγιοκατάταξη του Οσίου Γέροντος Βησσαρίωνος».

Υπενθυμίζεται πως το 2006, 15 χρόνια μετά τον θάνατο του μοναχού έγινε η εκταφή της σορού του Βησσαρίωνα. Όπως διαπιστώθηκε είχε μείνει αναλλοίωτη. Τότε, επιστήμονες είχαν αποδώσει το γεγονός στις συνθήκες ταφής (σε κενό αέρος, χωρίς χώμα) με αποτέλεσμα τη μουμιοποίηση της σορού. Όμως, αρκετοί από την Εκκλησία έκαναν λόγο για θαύμα και ο ιατροδικαστής Γιαμαρέλος είχε μιλήσει για ανεξήγητο φαινόμενο. Αργότερα πάντως είχαν κυκλοφορήσει φωτογραφίες που έδειχναν αλλοίωση του λειψάνου και το πρόσωπό του είχε σκεπαστεί.

Σημειώνεται ότι τον Ιανουάριο του 2014 ο κ.Νικόλαος είχε δημοσιεύσει άρθρο στην ιστοσελίδα της Μητρόπολης για τα 23 χρόνια από τον θάνατο του Βησσαρίωνος με τίτλο «Άγιος στη συνείδηση του λαού ο Γέρων Βησσαρίων». Όπςως έλεγε: «στις 3 Μαρτίου του 2006 ο Θεός διετράνωσε την κεκρυμμένη αγιότητά του οσίου Γέροντος(…) . Απεκάλυψε το άφθαρτο και ευωδιάζον ιερό λείψανό του» προσθέτοντας πως την ημέρα της κηδείας του ιερομονάχου «έλαβαν χώρα θαύματα και σημεία ουράνια».

Επίσης, η μητρόπολη Φθιώτιδος έχει εκδώσει βιβλία για τη ζωή του γέροντα και διοργανώνει ημερίδες. Στη σελίδα που έχουν φτιάξει για εκείνον στο facebook –η οποία έχει 2.116 likes –τονίζεται πως πρόκειται για τον «άφθαρτο γέροντα της Ιεράς Μονής Αγάθωνος».

Ανάμεσα στα πρόσωπα που εκτιμάται ότι πληρούν τα κριτήρια προς αγιοποίηση είναι – εκτός του Βησσαρίωνος – ο ηγούμενος της Μονής Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας Πάρου Φιλόθεος Ζερβάκος που απεβίωσε το 1980 σε ηλικία 96 ετών. Αίτημα για την αγιοκατάταξή του έχει υποβληθεί στην Ιερά Σύνοδο. Άνθρωποι που τον γνώρισαν μιλούν για έναν κληρικό που συνδύαζε μοναστική και ιεραποστολική ζωή με πλούσια δράση υπέρ του παριανού λαού κατά της διάρκεια της Κατοχής.

Αίτημα στη Σύνοδο για ένταξη στο Αγιολόγιο έχει υποβληθεί για τον αφοσιωμένο στην ασκητική ζωή ηγούμενο της Μονής Οσίου Δαβίδ στην Εύβοια Ιάκωβο Τσαλίκη, ο οποίος πέθανε το 1991. Ομάδες πολιτών και κληρικών προωθούν επίσης την αγιοποίηση ενός άλλου μοναχού, του αγιορείτη Εφραίμ Κατουνακιώτη.

Οι πιο «φρέσκιοι» άγιοι της Εκκλησίας –μαζί με τον Παΐσιο –είναι ο Νικηφόρος ο Λεπρός (ο μοναχός από το Σηρικάρι Χανίων που έπασχε από τη νόσο του Χάνσεν και απεβίωσε στο Λοιμωδών Αγίας Βαρβάρας το 1964) ο αγιορείτης γέροντας Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης και ο Μελέτιος ο εν Υψενή Ρόδου. Ο πρώτος εντάχθηκε στο αγιολόγιο το 2012 και οι άλλοι δύο στις 27 Νοεμβρίου 2013. Σημειώνεται ότι από τους πιο δημοφιλείς νέους αγίους είναι ο Αγιος Νεκτάριος. Πέθανε στην Αίγινα το 1920 και ανακηρύχθηκε άγιος 41 χρόνια µετά, το 1961, από τον Οικουµενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα.

Οι νέοι Άγιοι της Εκκλησίας (στη φωτογραφία ο Άγιος Παΐσιος)

H κατάταξη του Παΐσιου στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας με απόφαση της Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου στις 13 Ιανουαρίου του 2015 ήταν από τις πλέον αναμενόμενες των τελευταίων ετών.

Για περισσότερα από 15 χρόνια προετοιμαζόταν συστηματικά η «υποψηφιότητα» του αγιορείτη μοναχού για την αγιοποίησή του. Πραγματοποιήθηκε 21 χρόνια μετά το θάνατό του. Άλλωστε στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ανακήρυξη ενός αγίου είναι μία σύνθετη υπόθεση και τα κριτήρια αυστηρά. Δεν είναι κάτι που γίνεται εύκολα και γρήγορα, όπως στην Καθολική.

Για τον Παΐσιο η πρόταση προς το Πατριαρχείο είχε γίνει πριν από 12 χρόνια δια μέσου της Ιεράς Συνόδου από τον μητροπολίτη Ναυπάκτου Ιερόθεο με ένα 12σέλιδο κείμενο θεολογικά τεκμηριωμένο. Όσο η αγιοκατάταξη εκκρεμούσε είχαν γραφτεί δεκάδες βιβλία για τη ζωή, το έργο και τις διδαχές του γέροντα Παΐσιου. Άνθρωποι που υποστήριζαν την αγιοποίησή του είχαν φτιάξει σελίδες στο facebook αφιερωμένες σ’αυτόν. Ντοκυμαντέρ για τη ζωή του είχαν προβληθεί στην κρατική τηλεόραση. Για τον Παΐσιο μάλιστα είχε μιλήσει και ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος τονίζοντας πως υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Ορθοδοξίας που πρόσφερε και προσφέρει.

Οι «υποψήφιοι» προς αγιοποίηση (στη φωτογραφία το σκήνωμα του γέροντος Βησσαρίωνα)

Η διαδικασία της αγιοποίησης

Η αγιοποίηση στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι τόσο συχνή όπως στην Καθολική Εκκλησία. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος για παράδειγμα είχε ανακηρύξει 464 αγίους από τους…1351 που είχε προτείνει. Μάλιστα στις 15 Μαρτίου ο Πάπα Φραγκίσκος έδωσε την έγκριση για την αγιοκατάταξη 5 νέων αγίων ανάμεσά τους και η Μητέρα Τερέζα. Αντίθετα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανακηρύσσει περίπου ένα με δύο αγίους ανά δύο χρόνια κατά μέσο όρο.

Για να αγιοποιηθεί ένα πρόσωπο στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα πρέπει να πληροί 3-4 βασικά κριτήρια, τονίζει ο μητροπολιτης Ναυπάκτου Ιερόθεος. «Το πρώτο είναι να έχει μαρτυρήσει. Το δεύτερο να επιβεβαιώνεται από τη Μητρόπολή του ότι είχε οσιακή ζωή. Ένα ακόμη κριτήριο είναι τα θαύματα που έκανε τα οποία όμως να είναι πανθομολογούμενα και επικυρωμένα. Επίσης, σημαντικό είναι να έχει μεγάλη αποδοχή από τον λαό». Στα κριτήρια περιλαμβάνεται ακόμη η αφθαρσία των λειψάνων του. Συνηθίζεται επίσης η κατάταξη στο αγιολόγιο να γίνεται αφού έχουν περάσει τουλάχιστον 15-20 χρόνια από τον θάνατο του «υποψηφίου».

Αν τα παραπάνω κριτήρια πληρούνται συνήθως ο τοπικός επίσκοπος ξεκινάει τη διαδικασία αποστολής εγγράφων προς την Ιερά Σύνοδο (Επιτροπή επί των Δογματικών και Νομοκανονικών Ζητημάτων) με αίτημα την ένταξη συγκεκριμένου προσώπου στο Αγιολόγιο. Ακολούθως η Σύνοδος προωθεί το αίτημα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Σύνοδός του είναι αυτή που παίρνει την τελική απόφαση.