Διπλάσιος είναι ο ΦΠΑ με τον οποίο επιβαρύνονται τα προϊόντα σε ένα τυπικό καλάθι σουπερμάρκετ στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Την ίδια ώρα που σε άλλες χώρες ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας κυμαίνεται από 0% έως και 10% και για τα βασικά αγαθά που αγοράζουν καθημερινά τα νοικοκυριά, οι έλληνες καταναλωτές είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν έως και 24% και μάλιστα σε μια χρονική στιγμή που η αγοραστική τους δύναμη έχει μειωθεί δραματικά.
Αυτό δείχνουν τα αποτελέσματα της έρευνας τιμών του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) στην Ελλάδα, την Αγγλία, τη Γαλλία και την Ισπανία για τον μήνα Ιούνιο, σύμφωνα με τα οποία, αν και οι τιμές στην Ελλάδα είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των άλλων χωρών, η εικόνα θα ήταν εντελώς διαφορετική εάν και ο ΦΠΑ που επιβαρύνει τις τιμές των αγαθών στην Ελλάδα ήταν ανάλογος.
Είναι ενδεικτικό ότι ο μέσος ΦΠΑ σε ένα καλάθι σουπερμάρκετ 20 προϊόντων αντιπροσωπεύει στην Ελλάδα το 17,3%, όταν στην Ισπανία είναι στο 11,2%, στη Γαλλία στο 9,1% και στη Βρετανία στο 7,8%. Μάλιστα το ποσοστό του ΦΠΑ που αντιστοιχεί στην τιμή του καλαθιού των ελλήνων καταναλωτών εκτινάχθηκε στο διάστημα 2012-2016 από το 12,5% στο 17,3%, όταν στις άλλες χώρες παρέμεινε σχεδόν σταθερό.
Και μπορεί η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών να δείχνει ότι και οι τρεις χώρες (Βρετανία, Ισπανία, Γαλλία) έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα (9% η Ισπανία, 35% η Γαλλία και 33% η Αγγλία), η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρεθεί ο αναλογών ΦΠΑ ανά χώρα, οπότε και γίνονται αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων. Ετσι ενώ με ΦΠΑ ένα μέσο καλάθι προϊόντων στην Ελλάδα είναι στα 51,33 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ το κόστος του μειώνεται στα 42,44 ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση η σύγκριση των καλαθιών δείχνει ότι οι τρεις χώρες έχουν ακόμα πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα, η Ισπανία κατά 20%, η Γαλλία κατά 48% και η Αγγλία κατά 48%. Στην Ελλάδα ο ΦΠΑ είναι 13% και 24%, σημαντικά υψηλότερος από την Αγγλία (0%, 5%, 20%), τη Γαλλία (10% και 5,5%) και την Ισπανία (10% και 4%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.
Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, οι αλλαγές του τελευταίου 12μήνου στους συντελεστές ΦΠΑ στην Ελλάδα έχουν αυξήσει σημαντικά την επίδραση του συγκεκριμένου φόρου σε σχέση με το παρελθόν. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ 24% στις άλλες χώρες έχουν χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ ή και μηδενικό. Ενδεικτικά, ένα σακουλάκι πατατάκια στην Ελλάδα χωρίς ΦΠΑ κοστιζει 1,13 ευρώ, όσο και στην Ισπανία, όμως εάν προστεθεί ο ΦΠΑ στην Ελλάδα η τιμή φτάνει στο 1,40 ευρώ ενώ στην Ισπανία στο 1,17 ευρώ. Ενα πακέτο ψωμί του τοστ χωρίς ΦΠΑ στην Ελλάδα κοστίζει 1,33 ευρώ και στη Γαλλία 1,44 ευρώ, ενώ προσθέτοντας τον ΦΠΑ στην Ελλάδα κοστίζει 1,65 και στη Γαλλία 1,52 ευρώ. Αντίστοιχα ένα λίτρο σπορέλαιο στην Ελλάδα χωρίς ΦΠΑ κοστίζει 2,15 ευρώ και με ΦΠΑ 2,67 ευρώ, ενώ στη Βρετανία χωρίς ΦΠΑ 2,13 ευρώ και με ΦΠΑ η τιμή παραμένει στα 2,13 ευρώ καθώς ο φόρος είναι μηδενικός. Το γενικό συμπέρασμα λοιπόν που προκύπτει είναι ότι οι έλληνες καταναλωτές θα μπορούσαν να πληρώνουν σημαντικά χαμηλότερες τιμές εάν τα προϊόντα δεν είχαν επιβαρυνθεί με τον αυξημένο ΦΠΑ 24%.
Για την έρευνα τα δεδομένα τιμών υπολογίστηκαν από γνωστά Παρατηρητήρια Τιμών των χωρών και για την Ελλάδα με βάση τα πρωτογενή δεδομένα που παρέχει το Παρατηρητήριο Τιμών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας) και τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ.
