«Οι παλιότερες γενιές θυσιάζουν τις νεότερες»

^«Σκοτάδι!». Το πρόσταγμα του Γιάννη Χουβαρδά έδινε τέλος στην πρόβα των «Ευμενίδων» στο πάρκινγκ του Ελληνικού Κόσμου. Ηθοποιοί και τεχνικοί άρχισαν να κατευθύνονται προς το υπόστεγο που φιλοξενεί τα διαλείμματά τους. Λίγη ώρα πριν, δύο εικόνες έμεναν σφηνωμένες στο μυαλό του εξωτερικού παρατηρητή. Η σκηνή όπου η βοηθός του σκηνοθέτη Σύλβια Λιούλιου υποδυόταν έναν ένορκο. Αλήθεια, οι υπόλοιποι ένορκοι πού βρίσκονταν; Πώς προέκυψαν οι υπολογισμοί για την απαλλαγή του Ορέστη με την ψήφο της Αθηνάς που προσμετρήθηκε διπλή (περισσότερα spoilers δεν επιτρέπονται); Λίγη ώρα πριν η Στεφανία Γουλιώτη ανέβαινε πάνω σε ένα ξύλινο βάθρο (ή μήπως ντουλάπα;) 3,5 μέτρων, σχεδιασμένο από την Εύα Μανιδάκη. Η ηθοποιός στάθηκε εκεί ντυμένη στο ολόλευκο κοστούμι της και μεταμορφώθηκε σε Αθηνά για να ηγηθεί της δίκης του Ορέστη. Φτιάχνοντας τα μαλλιά της τραγουδούσε στίχους του 1947: «Η ζωή αρχίζει με μας, με τραγούδια, με γέλια» (μουσική Ανδρέα Πόγγη και στίχοι Κώστα Κοφινιώτη), προδίδοντας κάτι από τη μουσική ατμόσφαιρα που έχτισε ο Σταύρος Γασπαράτος αλλά και τη χρονική περίοδο που επέλεξε ο Χουβαρδάς για να τοποθετήσει την τριλογία του Αισχύλου και να αφηγηθεί τον κύκλο αίματος των Ατρειδών μέσα σε 2 ώρες και 20 λεπτά.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΜΝΗΜΗ. Ο ίδιος επισημαίνει σχετικά: «Είναι μια προσφιλής περίοδος που αφορά τον πόλεμο και τον εθνικό διχασμό. Ξέρω ότι μπορεί να κομίζω γλαύκα εις Αθήνας. Το έχουν ξανασκεφτεί άλλοι, όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος στον “Θίασο”. Εδώ έχουμε να κάνουμε με την “Ορέστεια” και όχι με μια διασκευή. Το περίγραμμα της εν λόγω εποχής μάς δίνει αχνές αναφορές, αλλά και την ένταση της προσωπικής και συλλογικής μνήμης. Γνωρίζουμε γι’ αυτή την περίοδο, επειδή έχουμε γνωστούς ή συγγενείς που έχουν ζήσει ή πεθάνει τότε». Στην ανάγνωση του Χουβαρδά, ο Αισχύλος δίνει ψήγματα από τη μήτρα της βίας σκιαγραφώντας με αριστοτεχνικό τρόπο το μέλλον της. Στην τοιχογραφία της «Ορέστειας» γκρεμίζεται το παλιό και γεννιέται κάτι άλλο, το οποίο αφήνεται στα χέρια των ανθρώπων να το δημιουργήσουν. Είναι δύσκολο να φωτίσει κανείς αυτή την αιματηρή τροχιά της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας χωρίς να πέσει στον τοίχο της παραδοχής, ο οποίος συνδέει την αναγέννηση ενός έθνους με τις θυσίες των παιδιών του. Για τον Χουβαρδά «οι παλαιότερες γενιές μεταφέρουν ένα βάρος ενοχής στη νεότερη –τη θυσιάζουν εμμέσως δηλαδή –και την καταδικάζουν να μην έχει μια ζωή ελεύθερη και ευτυχισμένη, αλλά να την κυνηγούν συνεχώς οι Ερινύες των παλαιότερων γενεών». Ερχεται λοιπόν το κράτος να λύσει αυτήν τη διαφορά και ιδρύει τον Αρειο Πάγο. «Αλλά το κράτος δεν μοιράζει ευτυχία στους ανθρώπους. Η ευτυχία ούτε εξαγοράζεται ούτε διανέμεται με κρατικές αποφάσεις. Η ευτυχία είναι ιδιάζον ζήτημα και συνδέεται με τα μύχια του καθενός. Ο σκοπός των ανθρώπων είναι να ευτυχούν, αλλιώς δεν έχουν λόγο να υπάρχουν».

Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης – Ορέστης

«Δεν ξέρω αν ο Ορέστης αναζητά δικαιοσύνη. Σίγουρα θέλει να εκδικηθεί έχοντας πάρει εντολή από τον Απόλλωνα. Ομως, αν επιμείνουμε στο θέμα της δικαιοσύνης, θα δούμε ότι αυτό που αφηγείται η “Ορέστεια” είναι ότι το Σύμπαν περνάει από το χάος σε κάποιου είδους οργάνωση. Δεν μπορεί να απαντηθεί αν αποδίδεται δικαιοσύνη –που ούτως ή άλλως δεν είναι κάτι αντικειμενικό. Είναι μια φαντασιακή κατασκευή του ανθρώπου όπως και οι υπόλοιπες αξίες. Είναι τρόποι στους οποίους έχουμε συμφωνήσει για να ζούμε καλύτερα μεταξύ μας. Η “Ορέστεια” φτιάχνει έναν κόσμο τεράτων, αλλά πού τον αφήνει;».

Νίκος Κουρής – Αγαµέµνων