Ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι

Το κουίζ της εβδομάδας προορίζεται για… αδύναμους λύτες: Ποιος δημόσιος πολιτιστικός οργανισμός παρακράτησε – εντόκως, βεβαίως, βεβαίως – πάνω από 500.000 ευρώ από εισιτήρια κρατικής σκηνής για να τα παραδώσει, κατά την πάγια μέχρι τούδε τακτική του, ύστερα από έξι επτά μήνες και πλέον, ατόκως βεβαίως βεβαίως; Συμπληρωματικό κουίζ, για πιο δυνατούς λύτες: Θα εξετασθεί αυτή η παράμετρος σε τρέχουσα ανάκριση / διαχειριστικό έλεγχο;

Προσωπικό στοίχημα. Κάπως έτσι το βλέπει –χρόνια τώρα –ο Γιώργος Κοτανίδης. Την αναμέτρησή του με τον (αμφιλεγόμενο, κατά πολλούς) μύθο του Νίκου Ζαχαριάδη, ιστορικού γενικού γραμματέα του ΚΚΕ που καθαιρέθηκε διότι «πολλές από τις ενέργειές του οδηγούν αναπόφευκτα σε πράξεις που αντικειμενικά δεν προκαλούν μικρότερη ζημιά στο Κόμμα και στο λαϊκό κίνημα από τις πράξεις πρακτόρων του εχθρού», σύμφωνα με την 7η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής (9-13 Απριλίου 1964), η απόφαση της οποίας μαζί με άλλες μόλις πρόσφατα ακυρώθηκε, αποκαθιστώντας τον ιστορικό ηγέτη ο οποίος «έφυγε» την 1η Αυγούστου του 1973 στη σιβηρική εξορία, στο Σουργκούτ. «Την παραμονή των 18ων γενεθλίων μου», αφηγείται ο Γιώργος Κοτανίδης που θα τολμήσει για πρώτη φορά, ύστερα από χρόνια μελέτης του, να θέσει τον Ζαχαριάδη επί –θεατρικής –σκηνής, «βρέθηκα μπροστά στη δολοφονία Λαμπράκη. Από τότε θυμάμαι τους ανθρώπους της Αριστεράς που γνώριζα να καταφέρονται κατά του Ζαχαριάδη. Οταν το 1973 στις φυλακές Κορυδαλλού ήρθε η είδηση του θανάτου του, ακόμη και από τον κυρίως αντίπαλό του (σ.σ.: συνδικαλιστή και βουλευτή) Μήτσο Παρτσαλίδηάκουσα πως ήταν σπουδαία φυσιογνωμία. «Διαφωνούσαμε», μου είπε, «αλλά…». Οταν συνάντησα τον ταξίαρχο του Δημοκρατικού Στρατού Γιώργο Καλλιανέση, μιλώντας για τον Ζαχαριάδη, έβαλε μπροστά μου τα κλάματα. Ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης μού επιβεβαίωσε πως ήταν σπουδαία φυσιογνωμία, με μεγάλο μυαλό. Ετσι κατάλαβα ότι τα πράγματα δεν ήταν απλά, άσπρο – μαύρο».

«Μήνυμα από την άλλη μεριά». Αυτόν το Νίκο Ζαχαριάδη, που είναι κατά τη γνώμη του «τραγικός ήρωας», ο Γιώργος Κοτανίδης ετοιμάζεται να ενσαρκώσει –στις ύστατες ώρες του, στο Σουργκούτ –επί σκηνής του Ιδρύματος Μιχάλη Κακογιάννη στην Πειραιώς από τον Νοέμβριο. Και αυτή είναι είδηση με μεγαλύτερο ειδικό βάρος, σε μια εποχή που η Αριστερά δεν φαίνεται να συμπλέει με το ιδεαλιστικό της παρελθόν. «Μήνυμα από την άλλη μεριά», ο τίτλος της παράστασής του που βασίστηκε –σε συνεργασία με τον γιο τού Ζαχαριάδη, τον Σήφη –στην ύστατη επιστολή του εξόριστου ηγέτη και σε άλλα ντοκουμέντα, αρκετά από τα οποία αποκάλυψε ο πρώτος γιος του Κύρος Ζαχαριάδης όταν απέκτησε πρόσβαση σε μέρος των αρχείων του στη Σοβιετική Ενωση (που είχε εξορίσει τον πατέρα του ως «πράκτορα της Ιντέλιτζενς Σέρβις») και αποδείχτηκε ότι ο θάνατός του δεν οφειλόταν σε καρδιακό επεισόδιο, όπως είχε αρχικά γραφτεί, αλλά σε αυτοκτονία. Ντοκουμέντα που θα φωτίζονται και στο ντοκιμαντέρ του Κοτανίδη, «Αναζητώντας τον Νίκο», που ολοκληρώνεται. Αποτέλεσμα των ταξιδιών του στο μακρινό Σουργκούτ το 2014 και δουλειά χρόνων. Εκεί φαντάστηκε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης το «σκηνικό» και της παράστασής του: ένα δωμάτιο απομονωμένο στο χιόνι, όπου ο Ζαχαριάδης κάνει απεργίες πείνας για τις άδικες κατηγορίες ως «προδότη». «Σκέφτομαι αυτή την προσωπικότητα εγκλωβισμένη στη Σιβηρία» μού λέει για τον αποκατασταθέντα πλέον από το ΚΚΕ ηγέτη, του οποίου τη σορό κατάφεραν να φέρουν πίσω (στο Α’ Νεκροταφείο) ο γιος του Σήφης (πρόσφατα παρέστη στο Σουργκούτ σε τελετή στην οποία οι Ρώσοι τίμησαν τον Ζαχαριάδη –τελικά –«για τη συμβολή του στον αντιφασιστικό αγώνα») και η Αλέκα Παπαρήγα. «Και τον βλέπω να γράφει την επιστολή του, που ουσιαστικά ανέτρεψε την Γ’ Διεθνή, στην οποία διαφωνούσε με τους Σοβιετικούς ότι «ο πόλεμος ήταν ενδοϊμπεριαλιστικός και δεν είχαν θέση σ’ αυτόν οι κομμουνιστές». Διατηρώντας τη θεωρία των δύο πόλων, ότι η Ελλάδα μπορεί να γίνει σοσιαλιστική και σύμμαχος και της ΕΣΣΔ και της Αγγλίας», συνεχίζει ο Γιώργος Κοτανίδης, ο οποίος θυμίζει ότι ο (βουλευτής) Κώστας Λουλές που στάλθηκε από το ΚΚΕ δεν μετέπεισε στο φινάλε τον Νίκο Ζαχαριάδη.

Στο τέλος, η «φυγή». Στο ελεύθερο θέατρο, λέει ο Κοτανίδης, «συνέδεσα τη ζωή μου με τολμηρά θέματα». Οπως πρόσφατα με το «QED ή Τι απέδειξε ο κύριος Φάινμαν», για τον νομπελίστα φυσικό. «Αυτό ήταν κερδισμένο στοίχημα σε έναν άγνωστο χώρο» λέει. «Εδώ φοβάμαι. Οχι το τόλμημα. Αν θα πετύχω την ουσία σε αυτό που θα κάνω. Είναι υψηλό το ρίσκο. Και ο καλλιτέχνης εκτίθεται. Και είναι αμφιλεγόμενο το πρόσωπο, αλλά δεν είναι η πρόθεσή μου να τον αποκαταστήσω πολιτικά, αλλά να φωτίσω έναν τραγικό ήρωα που ώς το τέλος δεν αποκήρυξε τίποτα και δεν συμβιβάστηκε». Μοιάζει να έχει κάτι κοινό με τα λεγόμενα της Λούλας Αναγνωστάκη (φωτογραφία – οσονούπω κυκλοφορεί «Η τριλογία της πόλης. Η διανυκτέρευση, Η πόλη, Η παρέλασή» της, από την Κάπα Εκδοτική): «Οι χαρακτήρες που με τραβούσαν ήταν αυτοί που στο τέλος σκοτώνονταν. Εγώ τους κάνω υπερβολικούς τους Ελληνες. Δεν είναι. Είναι αδικημένος λαός».

Η απιστίαπου αντέχεται

Το φινάλε, με τις φωνές των ηθοποιών σε ρυθμική αντίστιξη, θύμιζε αφιέρωμα στο καλοκουρδισμένο «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί» που είχε στήσει πάνω σε κείμενα του Ντέιβιντ Αϊβς, τον χειμώνα στο 104, σε μία από τις καλύτερες παραστάσεις της σεζόν, κατά τη γνώμη του γράφοντα. Ομως μέχρι το φινάλε η δραστήρια ομάδα ΑΤΟΝΑλ και η Σοφία Μαραθάκη είχαν διαβάσει και αφουγκραστεί – ώς το μεδούλι – τη «Φιλονικία» του Μαριβό, υπό τους «απόκοσμους» ήχους του λαούτου ή της ηλεκτρικής κιθάρας/μπάσου του Βασίλη Τζαβάρα, βουτώντας στον αιώνιο πόλεμο των δύο φύλων και των τερτιπιών τους με χάρη και γνώση. Το «La dispute» (φωτογραφία) στην Πειραιώς 260, από τις πολύ καλές στιγμές του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών, φαίνεται ότι εκτιμήθηκε δεόντως (ξέχειλη η αίθουσα Η). Ποιο φύλο είναι τελικά πιο άπιστο; Αυτό ήταν το πείραμα. Που οι ΑΤΟΝΑλ φώτισαν με μικρές επεξηγηματικές «Παραβάσεις». Εκεί ήταν το ζουμί: Ποιος ορίζει «την ειδοποιό διαφορά του πόθου μας»; «Η αγάπη μου είναι η ζωή μου». Τι μπορούν να κάνουν οι «μικρές απουσίες»; «Τον εαυτό σας να προσέχετε, μην κουραστείτε να με λατρεύετε». Και, κυρίως: «Η απιστία που αντέχεται είναι η λησμονιά».

Τελευταία Νέα