Είναι κι αυτό μια πρώτη: το πρόγραμμα του κόμματος είναι έτοιμο πριν από το κόμμα. Εντάξει, το κείμενο που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα από την Επιτροπή Διαλόγου και Θέσεων για τις Προοδευτικές Μεταρρυθμίσεις δεν αποκαλείται πρόγραμμα αλλά «κοινό πόρισμα», έχει όμως όλα τα συστατικά ενός σύγχρονου, φιλόδοξου και ριζοσπαστικού προγράμματος.

Η αλήθεια είναι ότι δεν ξεκινάει καλά. Αναφέρει, ας πούμε, ότι στον υπό συγκρότηση «νέο, ενιαίο, προοδευτικό μεταρρυθμιστικό φορέα» θα υπάρχει «απόλυτος σεβασμός στη διαφορετικότητα» –δηλαδή; Ξεπετάει επίσης την αυριανή κυβέρνηση με την κάπως απαξιωτική φράση ότι «η συντηρητική ΝΔ αδυνατεί να προσφέρει τις λύσεις που έχει ανάγκη ο τόπος». Στη συνέχεια όμως περιγράφει ούτε λίγο ούτε πολύ, σε 10.000 λέξεις, όλες τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην Ελλάδα.

Δεν είναι όλες οι προτάσεις σαφείς. Η πρόβλεψη, για παράδειγμα, ότι «σε περίπτωση προκήρυξης πρόωρων εκλογών η κυβέρνηση εκλέγεται για τον χρόνο μέχρι τη συμπλήρωση της τετραετίας» δεν λύνει το πρόβλημα της πολιτικής αστάθειας. Σε άλλα σημεία πάλι νομίζεις ότι διαβάζεις ευσεβείς πόθους καλοπροαίρετων ανθρώπων, όχι ρεαλιστικούς στόχους σε μια διαλυμένη χώρα: πώς θα γίνει, για παράδειγμα, η «πλήρης αναδιοργάνωση και αξιολόγηση των διαδικασιών και των δομών του κράτους»; Με άλλα λόγια, ίσως να λείπουν τα δέκα πράγματα που θα έκανε κατά προτεραιότητα ο υπό διαμόρφωση φορέας αν αναλάμβανε την εξουσία. Οπως και κάποιες αναφορές, έστω ακαδημαϊκού χαρακτήρα, στα μεγάλα προβλήματα της εποχής, το Προσφυγικό, την τρομοκρατία, την κατάσταση της Ευρώπης. Κατά τα άλλα, η δουλειά που έγινε είναι αξιοθαύμαστη –και σε χρόνο ρεκόρ, μόλις τρεις μήνες. Και τώρα;

Από καθηγητές δεν είχε ποτέ έλλειψη αυτή η χώρα. Ούτε από ιδέες. Το πρόβλημα ήταν πάντα οι πολιτικοί που θα εφάρμοζαν τις κατάλληλες ιδέες με συνέπεια και αποφασιστικότητα. Και οι ηγέτες που θα αναλάμβαναν το πολιτικό κόστος. Εδώ, η Κεντροαριστερά πάσχει. Θα ήθελε πολύ να έχει σήμερα έναν Σημίτη. Οχι τον Σημίτη, ο πρώην πρωθυπουργός έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα λάβει ξανά ενεργό μέρος στην πολιτική ζωή. Δεν είναι άλλωστε –δυστυχώς –και ο δημοφιλέστερος έλληνας πολιτικός. Ο νέος φορέας λοιπόν είναι καταδικασμένος να περάσει από μια μακρά, ενδεχομένως φθοροποιό, ίσως πάλι λυτρωτική, διαδικασία ανάδειξης του αρχηγού του. Και αυτό, σε πολιτικές συνθήκες υψηλής τοξικότητας.

Αλλά η ζωή, και η πολιτική, είναι για τους τολμηρούς.