Λίγο ανυποψίαστος να ήταν κανείς και θα έτριβε τα μάτια του με όλα αυτά: στη Νέα Υόρκη, στο Σίδνεϊ ή στο Ουέλινγκτον, έπειτα στη Βιέννη, την Κοπεγχάγη ή την Αθήνα, και με τα πολλά στο Πουέρτο Ρίκο, την Τζακάρτα ή τη Σεούλ, άνθρωποι συνήθως νεαροί κυκλοφορούσαν με προτεταμένα τα κινητά τους, πιλαλούσαν πότε εδώ, πότε εκεί, βουτούσαν τη μια δεξιά, την άλλη αριστερά, σαν να κυνηγούσαν κάτι μόνο σε εκείνους ορατό. Προσπαθούσαν να τσακώσουν Πόκεμον φυσικά, εκείνα τα μικρά διαολάκια που εσχάτως ήρθαν και πάλι στη μόδα με τη βοήθεια μιας ψηφιακής εφαρμογής. Ποια είναι η βασική λειτουργία της; Επιστρατεύοντας το GPS και την κάμερα του κινητού ειδοποιεί τον «κυνηγό» αν πλησίον του βρίσκεται κάποιος Πίκατσου ή Μπουλμπάσαρ. Οταν το θήραμα εντοπιστεί, εμφανίζεται στην οθόνη λες και στέκεται εκεί ακριβώς, πάνω στο παγκάκι ή δίπλα στο κρεβάτι. Ο παίκτης πρέπει να το πιάσει ώστε κατόπιν να το βοσκήσει –σύμφωνοι, εκπαιδεύσει -, στην προσπάθειά του όμως θα αντιμετωπίσει αντιπάλους με παρόμοια σχέδια ή και ενοχλημένους περαστικούς. Και αυτό είναι το καλό σενάριο.

Ο άνθρωπος που τα ενορχήστρωσε όλα αυτά είναι ο 49χρονος Τζον Χάνκε από το Κρος Πλέινς, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας λογισμικού Niantic. Το Pokemon Go, το παιχνίδι που μέσα σε λίγες μέρες κατάφερε να ξεπεράσει σε «ημερήσια χρήση» το facebook ή το Instagram, δεν του κατέβηκε στο μυαλό εντελώς ξαφνικά. Το 1996, αφού πρώτα φοίτησε στα διεπιστημονικά προγράμματα του Πανεπιστημίου του Τέξας και στη διοίκηση επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, έχοντας και μια προϋπηρεσία στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, σχεδίασε το Meridian 59: ήταν το πρώτο διαδικτυακό παιχνίδι πολλαπλών χρηστών, πρόγονος σημερινών μεγαθηρίων όπως το World of Warcraft. Το πούλησε όμως, για να ασχοληθεί με την ανερχόμενη τέχνη της ψηφιακής χαρτογράφησης και να στήσει την εταιρεία Keyhole, υπεύθυνη για την πρώτη, χοντρική μεν, αλλά αρκούντως εντυπωσιακή, τρισδιάστατη καταγραφή της επιφάνειας του πλανήτη. Το 2004 το επίτευγμά του αποκτήθηκε από την Google. Ο Χάνκε παρέμεινε ώς το 2010 επικεφαλής των εξαγορασμένων πια υπηρεσιών του, που φυσικά βελτιώθηκαν και μετονομάστηκαν. Πώς; Google Maps ή Google Earth.

Δεν σταμάτησε εκεί. Το 2010, με χρηματοδότηση της υπερδύναμης που τον απασχολούσε, ίδρυσε μια ακόμα start-up με σκοπό να εφαρμόσει την ψηφιακή χαρτογράφηση σε παιχνίδια. Πρώτο και καλύτερο το Ingress: σε ένα σκηνικό επιστημονικής φαντασίας, οι παίκτες του επιχειρούσαν να κατακτήσουν κάτι μυστήριες «πύλες», διασκορπισμένες κυριολεκτικά σε όλο τον κόσμο. Το θετικό, σύμφωνα με τον Χάνκε, ήταν ότι έτσι ασκούνταν, έβλεπαν γνώριμα μέρη με άλλο μάτι, έκαναν φίλους. Το αρνητικό μάλλον ήταν ότι προσελκύονταν οι ήδη «ψημένοι», παρότι η δυναμική του παιχνιδιού έμοιαζε τεράστια. Και ήταν: όταν την Πρωταπριλιά του 2014, η Google και η Pokemon Company γέμισαν αστειευόμενες τους χάρτες της πρώτης με τα τερατάκια της δεύτερης, πάνω από το κεφάλι του Χάνκε άναψε ένας γλόμπος. Αμέσως συγκέντρωσε μια ομάδα σαράντα σχεδιαστών, καθώς και 25 εκατομμύρια δολάρια από διάφορους μεγάλους επενδυτές. Χαλάλι η αγωνία τους: ειδικά η μετοχή της Nintendo, λίγο μετά την κυκλοφορία του Pokemon Go, διπλασίασε την αξία της.

Οπως και το Ingress, το Pokemon Go βασίζεται στην «επαυξημένη πραγματικότητα», η οποία, αν και εντυπωσιακότερη από την εικονική, δεν ακούει μόνο χειροκροτήματα. Καλά δηλαδή η νέα ματιά και οι φιλίες που επικαλούνταν ο Χάνκε, καλές και οι περιπτώσεις των καταστημάτων που τυχαία, λογικά, είδαν τον τζίρο τους να ανεβαίνει εξαιτίας του σπάνιου ψηφιακού θηράματος στην επικράτειά τους. Τι γινόταν όμως, ας πούμε, με το Μουσείο Ολοκαυτώματος στην Ουάσιγκτον που στις οθόνες εμφανιζόταν ως εκπαιδευτήριο Πόκεμον ή ως φωλιά ενός συγκεκριμένου από δαύτα, ικανού να εκλύει δηλητηριώδη αέρια; Πώς μπορούσαν να προφυλαχθούν οι ενδιαφερόμενοι από ληστές που καιροφυλακτούσαν σε απόμερα μέρη ή από ασημάδευτα ναρκοπέδια σε χώρες όπως η Βοσνία; Οι πιο θεωρητικοί κριτικοί θύμιζαν και ότι σε ένα πραγματικό παιχνίδι ο χώρος αποκτά καινούργιο νόημα με μοναδικό οδηγό τη φαντασία: ένα εγκαταλειμμένο σπίτι μεταμορφώνεται σε οχυρό, ενώ ένα δέντρο σε πειρατικό κατάρτι. Στο Pokemon Go όλα είναι προσχεδιασμένα με βάση αν όχι κάποιο τρομερό σενάριο βιοπολιτικής, τότε ίσως το αναγκαίο κέρδος.

Με όλες τις εταιρείες του αγορασμένες, ο Τζον Χάνκε δεν αποθαρρύνεται. Επισημαίνει διαρκώς ότι το παιχνίδι παρακινεί τους παίκτες να σέβονται τον νόμο, να προσέχουν τους άλλους και τον εαυτό τους. Ούτε το βλέπει ως ένα εντελώς ξαφνικό δημιούργημα. «Δεν είναι κάτι νέο, αλλά μια νέα προσέγγιση στην παλιά ανάγκη να βγεις έξω και να κοινωνικοποιηθείς» έλεγε πρόσφατα. Το αν αυτό σημαίνει ότι μέσα από την «επαυξημένη πραγματικότητα» οι άνθρωποι βλέπουν τον κόσμο λιγότερο σαν κάτι που μπορούν να επηρεάσουν και περισσότερο σαν κάτι που τους κατευθύνει, μοιάζει με υπόθεση μάλλον αχρείαστη. «Η “επαυξημένη πραγματικότητα” μπορεί να βρίσκεται μαζί μας συνεχώς, να χρησιμοποιείται όλη την ημέρα, στα πάντα» δήλωνε στο «TIME». «Από το εμπόριο και τη διασκέδαση, μέχρι τις κοινωνικές σχέσεις. Ακόμα και στα ραντεβού. Πρόκειται για πεδία όπου οι εμπειρίες “επαυξημένης πραγματικότητας” θα εξελιχθούν περισσότερο από όσο συμβαίνει ήδη με τα κινητά, για να ενσωματωθούν ακόμα βαθύτερα στις συμπεριφορές μας. Ωστε όσα κάνουμε εμείς οι άνθρωποι, να γίνουν καλύτερα».