Με το πρόσωπο χτυπημένο, το αφτί καλυμμένο με έναν μεγάλο επίδεσμο, τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη, ο απόστρατος στρατηγός Ακίν Οζτούρκ δεν μπορεί να κρύψει τον φόβο του την ώρα που προσάγεται σε έναν δικαστή στην Αγκυρα. Μόλις έχει γλιτώσει το λιντσάρισμα. Εξω, ένα πλήθος οπαδών του προέδρου Ερντογάν διψάει για εκδίκηση. Λίγες δεκάδες μέτρα πιο πέρα, η λεωφόρος εξακολουθεί να είναι αποκλεισμένη από άρματα μάχης που άφησαν πίσω τους οι επίδοξοι πραξικοπηματίες.
Η εικόνα αυτή του στρατηγού Οζτούρκ, πρώην αρχηγού της Αεροπορίας και φερόμενου ως κυριότερου οργανωτή του αποτυχημένου πραξικοπήματος, προβάλλεται ξανά και ξανά από την τουρκική τηλεόραση. Και αποτελεί τη χαριστική βολή για τον δεύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, που μέσα σε λίγες ώρες έχασε όλο το κύρος που είχε απέναντι στον πληθυσμό. «Το στρατιωτικό σύστημα αξιών, η αίσθηση τιμής των στρατιωτών, όλα γκρεμίστηκαν» λέει στο περιοδικό «L’Obs» ο Λεβέντ Ουνσαλντί, κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας και ειδικός για στρατιωτικά θέματα. «Ο στρατός κτυπήθηκε κατάκαρδα, στον πυρήνα της ταυτότητάς του. Το πραξικόπημα αυτό ήταν γελοίο, είχε ελάχιστες πιθανότητες να πετύχει. Κι όμως, ο τουρκικός στρατός έχει πλούσια παράδοση από πραξικοπήματα, ξέρει πώς να τα κάνει!».
Ολα δείχνουν ότι αυτή τη φορά η επιχείρηση δεν ήταν καλά προετοιμασμένη και έγινε βιαστικά. Σύμφωνα με τον Μετίν Γκιουρτσάν, πρώην σύμβουλο του στρατού για στρατηγικά θέματα, στις 16 Ιουλίου επρόκειτο να γίνουν μαζικές συλλήψεις στρατιωτικών. Οι επίδοξοι πραξικοπηματίες το έμαθαν και επέσπευσαν τις ενέργειές τους. Εκαναν όμως πολλά λάθη. Για να έχουν ελπίδες να πετύχουν έπρεπε να εξουδετερώσουν τον αρχηγό του κράτους και να αναλάβουν πολύ γρήγορα τον έλεγχο. Κινήθηκαν όμως προς το ξενοδοχείο στο οποίο διέμενε ο Ερντογάν, στη Μαρμαρίδα, με είκοσι λεπτά καθυστέρηση. Χρόνος που αποδείχθηκε αρκετός για να διαφύγει ο Ερντογάν και να καλέσει τον λαό «του» να βγει στους δρόμους.
Μια άλλη αδυναμία που αποδείχθηκε αποφασιστική ήταν ότι οι στασιαστές αντιπροσώπευαν μια μειοψηφία στους κόλπους των ενόπλων δυνάμεων. Ηταν οργανωμένοι κυρίως στους κόλπους της Αεροπορίας και της χωροφυλακής, γεγονός που τους επέτρεψε να προμηθευτούν στρατιωτικά ελικόπτερα και μαχητικά αεροσκάφη F-16. Μ’ ένα από αυτά βομβάρδισαν το κτίριο της Εθνοσυνέλευσης, προκαλώντας σημαντικές ζημιές και ένα πρωτοφανές συμβολικό σοκ. Χρησιμοποίησαν επίσης πολλές αεροπορικές βάσεις: του Εσκισεχίρ, του Ικονίου, αλλά και του Ιντσιρλίκ, μια βάση που χρησιμοποιεί το ΝΑΤΟ.
Το ναυτικό δεν έλαβε μέρος σε αυτή την περιπέτεια. Σε αυτό το σώμα, που αποτελούνταν κάποτε από εθνικιστές και σφοδρούς αντιπάλους της ισλαμοσυντηρητικής κυβέρνησης και είχε κάνει δύο απόπειρες πραξικοπήματος τη δεκαετία του 2000, έχουν γίνει εκτεταμένες εκκαθαρίσεις. Οσο για τις χερσαίες δυνάμεις, που είναι το σημαντικότερο σώμα και αποτελεί τα 2/3 του συνόλου, τάχθηκαν από την αρχή υπέρ της κυβέρνησης. Αλλά χωρίς στήριξη στο έδαφος, τα αεροσκάφη και τα ελικόπτερα δεν μπορούσαν να πετύχουν τον στόχο τους.
Οι τουρκικές Αρχές δεν έχουν καμιά αμφιβολία για τον εγκέφαλο αυτής της συνωμοσίας: πρόκειται για τον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, σύμμαχο του Ερντογάν μέχρι το 2012 και σήμερα εξόριστο στην Πενσιλβάνια. Πολλοί πρώην αξιωματικοί πιστεύουν πράγματι ότι άνθρωποι του Γκιουλέν υπονομεύουν τον στρατό. Σύμφωνα με τον πρώην αρχηγό της Αεροπορίας Ερχάν Παμούκ, για παράδειγμα, η πλειονόητα των αξιωματικών και υπαξιωματικών είναι εδώ και δέκα χρόνια «γκιουλενιστές». Η διείσδυσή τους στις ένοπλες δυνάμεις άρχισε πριν από τρεις δεκαετίες, υποστηρίζει. «Με τον καιρό, απομακρύνοντας τους κεμαλικούς αξιωματικούς με τη βοήθεια ψευδών κατηγοριών, κατόρθωσαν να καταλάβουν στρατηγικές θέσεις. Οι δράστες αυτού του πραξικοπήματος είναι οι ίδιοι με εκείνους που μας έστειλαν στα δικαστήρια πριν από λίγα χρόνια με κατασκευασμένες κατηγορίες». Ο ίδιος ο Παμούκ πέρασε τρία χρόνια στη φυλακή, απελευθερώθηκε το 2014 και αθωώθηκε το 2015.
