«Το πλοίο θα σαλπάρει το βραδάκι…»

Καλοκαιρινό κι ανάλαφρο το κουίζ της εβδομάδας: Ποιος μεγαλόσχημος γκουρού της κυβέρνησης (ίσως και του πολιτισμού), αφού εγκαινίασε έργα προηγουμένων κι άφησε δύο μεγάλα έργα να κινδυνεύουν, λόγω απραξίας, να… επιστρέψουν εκατομμύρια ευρώ στα ΕΣΠΑ, πολύ εκουράσθηκε και υπέγραψε στον εαυτό του – αδιάλειπτη – άδεια από 1 έως 20 Αυγούστου; Ας ελπίσουμε ότι δεν ισχύει (και) το «ελεύθερο» στο όριο δαπανών για συνοδούς και λοιπούς…

«Αγία κατανάλωση, στάζεις αίμα». Ηταν απλώς ένα σύνθημα σε έναν τοίχο. Που το διέτρεξε φευγαλέα το βλέμμα του σκηνοθέτη, ηθοποιού και συνθέτη της ομάδας Ιδέα (μαζί με τους Αθηνά Μουστάκα και Κωνσταντίνο Μπιμπή) Κώστα Γάκη σε ένα από τα μνημειώδη καλοκαιρινά μποτιλιαρίσματα της Αθήνας. Και, αίφνης, έγινε σύνθημα και σήμα. Σε ένα «χορικό», ας το πούμε, ένα τραγούδι καλύτερα, που έπλασε ο Κώστας Γάκης για το νέο σχέδιο της ομάδας, την «Αριστοφανιάδα», με την οποία περιοδεύει ήδη με επιτυχία ανά την Ελλάδα (τα πήγαν πολύ καλά στο Ηρώδειο και εσχάτως στην Κρήτη). Με έναν θίασο ονομάτων: Αντώνης Καφετζόπουλος (Αριστοφάνης), Γεράσιμος Γεννατάς (Αδης), Γιώργος Πυρπασόπουλος, Ευαγγελία Μουμούρη, Γιάννης Δρακόπουλος, Θάνος Τοκάκης κ.ά. Για την ιστορία: μόνον 11 διασώθηκαν από τις 40 κωμωδίες, που φέρεται ότι έγραψε συνολικά ο παππούς Αριστοφάνης, και όλες έχουν κάτι να μας πουν και σήμερα. Η απογοήτευσή του από τον δημόσιο βίο –ναι, στην περίφημη Αθηναϊκή Δημοκρατία –έγινε ποίηση και κάτι σαν εγχειρίδιο δράσης απέναντι στην ακατάσχετη λαμογιά. Τη «Λυσιστράτη» του θα τη δούμε το Παρασκευοσάββατο, από το Εθνικό, στην Επίδαυρο. Ομως η ομάδα Ιδέα (γνωστή από την επιτυχία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2») προτίμησε να συμπυκνώσει το ζουμί από τα έργα του παππούλη στην «Αριστοφανιάδα», που χάρη στον Μιχάλη Αεράκη, που τους κάλεσε, ξεκίνησε ως παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης –και του Φεστιβάλ Αθηνών. Εδώ ήμασταν, λοιπόν. Στην «Αγία Κατανάλωση», το σύνθημα που έγινε τραγούδι της Πραξαγόρας («Εκκλησιάζουσες») όταν ο Αδης καλεί τον Αριστοφάνη να επιδείξει τα έργα του και ζητά ειδικά από την Πραξαγόρα να τραγουδήσει. Κι εκείνη: «Αγία Κατανάλωση, στάζεις αίμα. Χρήμα, είσαι ψέμα. Είναι κρίμα, κρίμα να μας πίνεις το αίμα».

Μπουλούκι, εσύ, αγαπημένο. «Ψάξαμε ξεχωριστά όλα τα έργα του Αριστοφάνη» μου λέει ο Κώστας Γάκης, που πρόσφατα παρέδωσε στο Θησείον και το θεατρικό σχεδίασμα «Το δέντρο του Οιδίποδα». «Κωμωδίες που συνδυάζουν το χιούμορ, τη συγκίνηση, τις πολιτικές αναρωτήσεις». Εδώ, έχουμε «μια πρώτη, ανιχνευτική προσπάθεια πάνω στο αριστοφανικό έργο, με αγάπη και σεβασμό». Αλλά και την αφορμή «να κοιτάξουμε την τέχνη των μπουλουκιών, των θεατρίνων του δρόμου, των λαϊκών ηθοποιών». Εξού και το «κάρο των μικρών ρόλων». Του Αριστοφάνη πάντα. «Κοιτάξαμε τη νέα ουτοπία που υπάρχει σε κάθε κωμωδία του. Την ανελέητη ματιά πάνω στους διανοουμένους, στους θεούς. Πάνω στην εξίσωση θεών και δούλων –αδιανόητο πράγμα. Κοιτάξαμε τον αριστοφανικό ουρανό που είναι άδειος από θεούς. Τον αιχμηρό –φαλλικό –κόσμο των ανδρών…». Στην ουσία του έργου «του ποιητή του κάτω σώματος, που εμφορεί με τόσο έντονα συγκινησιακά στοιχεία τις κωμωδίες του». Ο Αριστοφάνης είναι ο τσαρλατάνος θεατρίνος, που στη νέα δραματουργία (από την ομάδα Ιδέα και τον θεατρικό συγγραφέα Δημήτρη Ζουγκό) της «Αριστοφανιάδας» έχει φτάσει σε τέτοια απελπισία που φτιάχνει έργο ακατανόητο ακόμη και στους ηθοποιούς του. Κατεβαίνει πια στον Κάτω Κόσμο και εκεί ο Αδης, δείχνοντας στην πλατεία, τον προκαλεί να γητεύσει τους νεκρούς με έργα του. «Μας ενδιαφέρει ο αντιήρωας και ως έννοια» παρατηρεί ο Κώστας Γάκης. «Εδώ οι ήρωες δεν είναι Αχιλλείς, αδιάτρητοι, αδιαπέραστοι, αλλά Οδυσσείς». Που, κλείνοντας τον κύκλο μεταξύ σκηνής και πλατείας, φτάνουν να παίρνουν προσφορές π.χ. για το κρανίο του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη. Ας μην αποκαλύψουμε περισσότερα για τα κλου της παράστασης που περιοδεύει. Και που δεν πιστεύει, κατά την ομάδα Ιδέα, στον εστετισμό και τον μεταμοντερνισμό που έχει χάσει την επαφή με το κοινό. Κι αναζητά, όπως ο Αριστοφάνης, «έναν κόσμο μοιρασιάς». Ας πούμε μόνον ότι η ομάδα βρήκε μόνιμο θεατρικό χώρο «με μνήμη» (δεν θα προτρέξω να τον ανακοινώσω, προτού πέσουν οι υπογραφές) κοντά στα Εξάρχεια και θα στεγάσει τον χειμώνα τον «Ρωμαίο», τον «Οιδίποδα», την «Τελευταία μαύρη γάτα» του Ευγένιου Τριβιζά, ίσως και την «Αριστοφανιάδα». Ο ήδη ταξιδεμένος «Ρωμαίος» θα φτάσει το φθινόπωρο στο Μεξικό (για παραστάσεις και σεμινάρια), αλλά και στην Ελβετία, ανεβάζοντας σε έξι τις χώρες στις οποίες παραστάθηκε. Λίγα είναι αυτά;

Η Στέλλα και το Φως. Εγραφα στην προηγούμενη στήλη ότι το Εθνικό διεκδικεί τη διασκευή της «Στέλλας Βιολάντη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, της οποίας τα δικαιώματα έχει πάρει ο νέος σκηνοθέτης Γιώργος Λύρας, με το έργο «Στέλλα, κοιμήσου». Ανέφερα, λανθασμένα, το όνομα του σερραίου θεατρικού συγγραφέα (γνωστού και από το εύοσμο «Κέικ» του, στο Εθνικό) Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη (φωτογραφία), ενώ με τη «Βιολάντη», σε έργο υπό τον τίτλο «Στέλλα, κοιμήσου», φαίνεται ότι ασχολείται ο –κινηματογραφικός –Γιάννης Οικονομίδης («Σπιρτόκουτο», «Ψυχή στο στόμα», «Μαχαιροβγάλτης» –που ενσωματώνει και την «Γκόλφω» του Περεσιάδη) μαζί με τον πρωταγωνιστή του στο «Μικρό ψάρι» Βαγγέλη Μουρίκη. Στην πραγματικότητα, ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης έχει στα πλάνα του την παράσταση του έργου του για εφήβους«Στην οθόνη φως» (είχε ανεβαστεί στη Στέγη τη σεζόν 2011-12),σε ένα από τα ιστορικά θέατρα του Βερολίνου, το Schlosspark Theater, από 19 Φεβρουαρίου 2017. Το έργο είχε μεταφραστεί στα γερμανικά από τον Μάρτιν Σαμχόρστ («Am Bildschirm Licht») και είχε κερδίσει το βραβείο κοινού στο θεατρικό φεστιβάλ της Χαϊδελβέργης, το 2013, ενώ εκδόθηκε από Το Ροδακιό.