«Με αυτή την ταινία, πηδάω στο χείλος της αβύσσου μήπως και για λίγο φτερουγίσω σαν χελιδόνι» δηλώνει κάπου ο Γιάννης Σμαραγδής που αρχίζει τα γυρίσματα του «Νίκου Καζαντζάκη». Το διαβάζω μια, δυο φορές και κάτι μου διαφεύγει. «Τι εννοούσα; Ελα ντε. Μήπως τα ξέρουμε;» μου λέει γελώντας ο σκηνοθέτης από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. «Κάνουμε μια ταινία για να ξεπεράσουμε το μέτρο. Για να βρούμε τον ανώτερό μας εαυτό».

Στο μεταξύ, χθες ανακοινώθηκε πως τον ρόλο του (γηραιού) Καζαντζάκη θα ενσαρκώσει ο Στέφανος Ληναίος –ενδιαφέρουσα επιλογή. «Οχι μόνο είναι ιδανικός για τον ρόλο, αλλά ξέρεις, πρέπει να σου πω πως με κάποιον τρόπο η ίδια η ταινία μοιάζει να διάλεξε τους ηθοποιούς της. Οχι εγώ. Για τον ρόλο πέρασαν από οντισιόν επτά με οκτώ υποψήφιοι. Η ταινία ήθελε τον Ληναίο, δεν θέλω τώρα να περιγράψω τι συνέβη εκείνη την ημέρα που έκλεισε η συμμετοχή του. Και με τον Θοδωρή Αθερίδη έτσι έγινε. Ακου εδώ μια ιστορία: τον Αθερίδη μου τον γνώρισε μια φορά ο Λάκης Λαζόπουλος, μόλις είχε έρθει από Θεσσαλονίκη. Κάνουμε μια κουβέντα, πριν από 25 χρόνια τώρα, και του λέω, Θοδωρή μου, τους ηθοποιούς μου δεν τους επιλέγω, τους βλέπω στον ύπνο μου. Και 25 χρόνια μετά μου συμβαίνει ακριβώς αυτό –τον βλέπω σε όνειρο, ως Ζορμπά. Τον παίρνω τηλέφωνο την επόμενη μέρα. “Με είδες στον ύπνο σου;” μου λέει. Του λέω, ναι, σε είδα Ζορμπά. “Μεγαλύτερη τιμή δεν μου έχουν κάνει” μου απαντά. Παράξενα πράγματα όλα αυτά, αλλά δεν μπορεί, κάποια αξία θα έχουν».

ΤΟ ΚΑΣΤ. Στην Ελλάδα βέβαια όλοι ξεκινούν να κάνουν μια ταινία όπως θέλουν και καταλήγουν να την κάνουν όπως μπορούν. Φαντάζομαι πως με τις μεγάλες παραγωγές, περιορισμοί τέτοιου τύπου λειτουργούν εχθρικά απέναντι στο κύριο σώμα μιας ταινίας. «Είναι πιο δύσκολο απ’ όσο φαντάζεσαι, αλλά ο επιμένων νικά. Το θέμα είναι να μην τσαλακώσεις την ψυχή της ταινίας, όχι την όψη της. Η ψυχή δεν πρέπει να τσαλακωθεί. Αν έχει ψυχή, θα πρέπει να την κρατήσεις δροσερή. Ούτως ή άλλως, μη νομίζεις πως με ενδιαφέρει να αποδείξω αν είμαι καλός σκηνοθέτης!». Ο Σμαραγδής λοιπόν αρχίζει γυρίσματα για άλλη μία σημαντική σε μέγεθος διεθνή παραγωγή, έχοντας συμπληρώσει το καστ των πρωταγωνιστών, με τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο να πρωταγωνιστεί. Στον ρόλο της Μητέρας του Καζαντζάκη η Μαρία Σκουλά, σε αυτόν του Πατέρα του ο Αργύρης Ξάφης, ενώ τη Μελίνα Μερκούρη υποδύεται η Ζέτα Δούκα (περιλαμβάνονται επίσης τα ονόματα των Πάνου Σκουρολιάκου, Ηλία Λογοθέτη, Μιχαήλ Ανδρουλιδάκη και Στάθη Ψάλτη, ενώ συμμετέχει και η ελληνοαμερικανίδα Ανθούλα Κατσιματίδη).

«Ο Πλάτωνας λέει πως ο χρόνος είναι η κινούμενη εικόνα της αιωνιότητας. Τι άλλο είναι ο κινηματογράφος; Εδώ στο χείλος του θανάτου οι άνθρωποι λένε πως βλέπουν τη ζωή τους να περνά μπροστά από τα μάτια τους σαν κινηματογραφική ταινία. Βάλ’ τα κάτω όλα αυτά μαζί και, δεν μπορεί, κάποια πύλη θα ανοίξει» μου λέει ο σκηνοθέτης λίγο πριν αποχαιρετιστούμε.