Πότε ακριβώς τσάκισαν οι σχέσεις του Μαξίμου με τον κεντρικό τραπεζίτη; Οταν ο Στουρνάρας είπε προ διμήνου σε οικονομικό συνέδριο στο Λονδίνο ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ φόρτωσε στη χώρα 86 δισ. ευρώ ή όταν εμφανίστηκε ως εμπνευστής του αιτήματος για μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2018 από το 3,5% στο 2%; Μήπως όταν πλασαρίστηκε με την παρότρυνση άλλων ως ο νέος επίδοξος ηγέτης της Κεντροαριστεράς ή μήπως όταν…

Βαρόμετρο για το τι επηρεάζει ή καθορίζει την ισορροπία στο δίπολο της κυβέρνησης με τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος δεν υπάρχει. Αλλωστε αυτές οι σχέσεις δεν υπήρξαν ποτέ σταθερά καλές. Ανέκαθεν γεμάτες διακυμάνσεις ήταν, με έντονα στοιχεία καχυποψίας κυρίως από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ που εκών άκων κληρονόμησε τον Γιάννη Στουρνάρα από την κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου παρά τις δημόσιες προειδοποιήσεις του –μετά τις ευρωεκλογές –να μην οριστεί διάδοχος του Προβόπουλου.

Η αλήθεια είναι ότι το πρωθυπουργικό περιβάλλον δεν αισθάνθηκε ποτέ άνετα με την παρουσία Στουρνάρα στη διοίκηση της ΤτΕ. Ανεξαρτήτως του ότι ο κεντρικός τραπεζίτης δηλώνει πως έχει αγαστή συνεργασία με την κυβέρνηση και ότι το μόνο που τον απασχολεί είναι να υλοποιήσει επαρκώς το mandate που του έχει δοθεί. Το Μαξίμου έχει γενικώς δυσανεξία με ό,τι παραπέμπει στην κυβέρνηση Σαμαρά. Ούτε λόγος βεβαίως για την περίοδο της εκσυγχρονιστικής διακυβέρνησης της χώρας. Ο Στουρνάρας επαίρεται ακόμη και σήμερα πως η τρόικα στην οποία συμμετείχε μαζί με Σημίτη και Παπαντωνίου έβαλε τη χώρα στην ΟΝΕ. Μετέπειτα ο κεντρικός τραπεζίτης βρέθηκε, μέσα στον γενικό χαμό των γεγονότων του 2012, στο υπουργείο Ανάπτυξης και αργότερα επελέγη από τον Σαμαρά υπουργός Οικονομικών της πρώτης περιόδου διακυβέρνησης της ΝΔ. Οταν λοιπόν ο Νίκος Παππάς εμφανίζεται να δηλώνει πως ο Στουρνάρας επιχειρεί να δικαιώσει την πολιτική του ως υπουργός του Σαμαρά, επιβεβαιώνει ότι το Μαξίμου αρνείται να προσπεράσει τη συμμετοχή του σημερινού διοικητή ως κεντρικού στελέχους μιας εχθρικής για τον ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησης.

Τι κι αν ο Στουρνάρας γευμάτισε με τους Αλέξη Τσίπρα και Γιάννη Δραγασάκη πέρυσι τον Νοέμβριο για να γιορτάσουν την επιτυχή –τρίτη κατά σειρά στα χρόνια του Μνημονίου –ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών; Σημειωτέον πως είχε προηγηθεί μια εκρηκτική ατμόσφαιρα στον άξονα Μαξίμου – Ομήρου με την κυβέρνηση να κατηγορεί ανοιχτά την Τράπεζα της Ελλάδος ότι περίπου την υπονομεύει στέλνοντας με e-mail σε ΜΜΕ δυσοίωνες εκτιμήσεις για την πορεία των οικονομικών της χώρας.

Τα capital controls και τα αποθεματικά

Μόλις προσφάτως ο Πρωθυπουργός χρέωσε στον Γιάννη Στουρνάρα την ιδέα της εφαρμογής capital controls λέγοντας στην τελευταία τηλεοπτική του συνέντευξη πως ο διοικητής της ΤτΕ είχε προτείνει τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό των τραπεζικών συναλλαγών ήδη από τον Φεβρουάριο του 2015. Τότε που ο Βαρουφάκης αποσταθεροποιούσε με τις δικές του ιδέες τα οικονομικά κέντρα Βερολίνου και Βρυξελλών. Ο Στουρνάρας όμως αρνείται κατηγορηματικά ότι είχε εισηγηθεί κάτι τέτοιο στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ομοίως απορρίπτει τις αιτιάσεις της κυβέρνησης πως είναι αυτός που ως κεντρικός τραπεζίτης υπέδειξε κατά την κολασμένη πρώτη περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ την αξιοποίηση των αποθεματικών Ταμείων και φορέων για να αποπληρώνονται οι δόσεις της χώρας προς το ΔΝΤ και οι άλλες ταμειακές υποχρεώσεις της. Ο Γιάννης Στουρνάρας που είδε για πρώτη φορά τον Γιάννη Δραγασάκη να απασφαλίζει εναντίον του στη Βουλή για την ακρίβεια των γεγονότων εκείνης της επίμαχης περιόδου λέγοντας πως ο διοικητής εισηγήθηκε αυτή την επιλογή, αρνείται αυτή την εκδοχή. Με κύκλους της ΤτΕ να σημειώνουν πως ενδεχομένως να υπήρξε παρανόηση διότι ο κεντρικός τραπεζίτης πρότεινε την αξιοποίηση των αποθεματικών του ΟΔΔΗΧ (Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους). Δεν ήταν όμως μόνο αυτό. Οι σχέσεις Δραγασάκη – Στουρνάρα κράσαραν και για το θέμα των 700 εκατ. του μυστικού λογαριασμού της ΤτΕ που δόθηκαν τελικώς για την αποπληρωμή της δόσης του ΔΝΤ όταν η χώρα είχε αγγίξει τα όριά της. Ετσι, κύκλοι της αντιπροεδρίας που δεν είναι εξοικειωμένοι σε διαρροές εμφανίστηκαν κατά Στουρνάρα σχολιάζοντας πως πρώτα η κυβέρνηση έφθασε στα πρόθυρα του εγκεφαλικού και μετά αποκαλύφθηκε ο μυστικός λογαριασμός για να αποφευχθεί το πιστωτικό γεγονός. Ηταν η πρώτη φορά που φάνηκε μέσω διαρροών πως οι σχέσεις Δραγασάκη – Στουρνάρα τελούν υπό δοκιμασία. Και πάλι όμως ο Στουρνάρας φέρεται να έχει πει σε συνεργάτες του: «Ειδικά με τον Δραγασάκη έχω εξαιρετική συνεργασία και μου πάει και ως χαρακτήρας»!

Και στο βάθος πλεόνασμα

Γενικώς η ηγεσία της ΤτΕ παρουσιάζεται τουλάχιστον άνετη με την κυβέρνηση Τσίπρα. «Δεν έχω κανένα πρόβλημα. Εχουμε πολύ καλή συνεργασία» λέει ο διοικητής στους συνεργάτες του όταν τον ρωτάνε για την κριτική που του ασκείται από το Μαξίμου. Ο Στουρνάρας από χαρακτήρα στρογγυλεύει τις καταστάσεις και δείχνει προσαρμοστικότητα σε αυτές. Εξ αυτού του λόγου το τελευταίο διάστημα υπήρξε ομολογουμένως ιδιαίτερα αρμονική συνεργασία ανάμεσα στα οικονομικά υπουργεία και στην ΤτΕ για τον νέο Κώδικα Δεοντολογίας των τραπεζών και τα κόκκινα δάνεια αλλά και για το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) με ρυθμίσεις που θα εφαρμοστούν από τον Σεπτέμβριο. Ομοίως το οικονομικό επιτελείο δεν δείχνει να έχει ιδιαίτερα θέματα από τη συνεργασία με τον κεντρικό τραπεζίτη. Κάποια στιγμή μόνο ο Ευκλείδης Τσακαλώτος εξομολογήθηκε σε συνεργάτες του ότι η πρόταση που κάνει ο Στουρνάρας για το πρωτογενές πλεόνασμα στο 2% είναι εκ του ασφαλούς, διότι στην απίστευτη περίπτωση που θα γινόταν αποδεκτή ο τραπεζίτης θα υποστήριζε ότι ήταν κάτι που πέτυχε, ενώ στο ενδεχόμενο να μην επιτευχθεί ο στόχος του 3,5% θα εξασφάλιζε το πάτημα για να υποστηρίζει ότι «εγώ σας τα έλεγα εγκαίρως». Και ο Γιώργος Σταθάκης μία φορά απάντησε στη Βουλή εμμέσως στον Στουρνάρα για το θέμα των 86 δισ. ευρώ (το δάνειο του ESM), χωρίς ωστόσο να αναφέρει ονόματα και διευθύνσεις.

Το Μαξίμου, είναι γεγονός πως βγαίνει πιο επιθετικά απέναντι στον διοικητή. Κι εκείνο που φαίνεται πως ενοχλεί είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Στουρνάρας αφηγείται τη διακυβέρνηση Σαμαρά σε αντιδιαστολή με τον τρόπο που αφηγείται τη διακυβέρνηση Τσίπρα, ιδίως της πρώτης περιόδου. Για το πρωθυπουργικό επιτελείο ο Στουρνάρας «έχει προσωπική ατζέντα για τις τράπεζες».

Ως εκ τούτου, δεν είναι τυχαία η κριτική που άσκησε προσφάτως η «Αυγή» στην απόφαση της ΤτΕ να τοποθετήσει την Αννα Πουσκούρη στη θέση της προέδρου του ΔΣ της Τράπεζας Αττικής. Με αιχμή ένα κόκκινο επιχειρηματικό της δάνειο που υπερβαίνει, σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας, το ένα εκατομμύριο ευρώ και δεύτερο στοιχείο έμμεσης κριτικής τη συμμετοχή της στις εκλογές του 2012 μέσα από το ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Δράσης. «Είναι πολύ καλή τραπεζίτης» αναφέρουν πηγές της ΤτΕ σχολιάζοντας συγχρόνως: «Μα ποιος δεν έχει κόκκινο δάνειο;». Ομως ειδικά για την Τράπεζα Αττικής το θέμα εμφανίζεται λίγο πιο πολύπλοκο, κάτι που σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές οφείλεται στην τοποθέτηση διευθύνοντος συμβούλου επιλογής ΣΥΡΙΖΑ, ως αντίβαρο της Πουσκούρη. Στο μεταξύ η συγκεκριμένη υπόθεση περιπλέκεται και αποκτά και δικαστική διάσταση. Kαθώς χθες το απόγευμα η εισαγγελέας διαφθοράς Eλένη Pάικου παρήγγειλε προκαταρκτική εξέταση για το πώς χορηγήθηκε το συγκεκριμένο δάνειο στην Πουσκούρη.

Η ΤτΕ πιστεύει ότι η Αττικής χρειάζεται εξυγίανση. Τα προβλήματα της τράπεζας περιγράφονται, σύμφωνα με πληροφορίες, στο πόρισμα της ΤτΕ και του SSM εντοπίζοντας δανειοδοτήσεις με χαμηλά επιτόκια, ενάντια στον κώδικα δανεισμού της, σε επιχειρηματίες που συζητούνται για τις σχέσεις τους με τη νυν κυβέρνηση. Επισημαίνεται επίσης ένα συνολικότερο πρόβλημα στον τρόπο με τον οποίο διοικείται η τράπεζα.

Το δικαίωμα στην πολιτική

Οπως και να έχει, η κυβέρνηση πρέπει να υποστεί τον Στουρνάρα και αντιστρόφως. Εκτός αν ο κεντρικός τραπεζίτης αποφασίσει ξαφνικά να πολιτευθεί. Το Μαξίμου σχολιάζει πως είναι δικαίωμα του καθενός να κάνει τις επιλογές του, χωρίς ωστόσο να προσπαθεί να δικαιώσει επιλογές του παρελθόντος, π.χ. θητεία Στουρνάρα στο υπουργείο Οικονομικών. Η κυβέρνηση παρακολουθεί διακριτικά τη συζήτηση για το αν ο Γιάννης Στουρνάρας θα μπορούσε να τεθεί επικεφαλής ενός ευρύτερου κεντροαριστερού σχήματος και μάλλον απογοητεύεται από τη διαπίστωση πως εκείνος δεν σκοπεύει να το κάνει. Διότι, αφενός, θα παραμείνει στη διοίκηση της ΤτΕ και, αφετέρου, μη εμπλεκόμενος ενεργά στην πολιτική και αναλαμβάνοντας τον χώρο του Κέντρου δεν θα ανακόψει διαρροές, προς την πλευρά της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη, ψηφοφόρων της ίδιας εκλογικής δεξαμενής. Οσο για τα σενάρια που εμφανίζουν τον Στουρνάρα ως πιθανό μελλοντικό πρωθυπουργό, η κυβέρνηση τα ακούει και ενδεχομένως να προσπαθεί να τα κάψει. Αλλωστε μία από τις προτάσεις που παρουσίασε ο Αλέξης Τσίπρας για τη συνταγματική αναθεώρηση συνοψίζεται στο να μην μπορεί να οριστεί πρωθυπουργός ένας τεχνοκράτης μη αιρετός. Παρ’ όλα αυτά, ο Στουρνάρας διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ότι δεν τον ενδιαφέρει η πολιτική, ενώ φαίνεται να έχει μετανιώσει για την ανταπόκρισή του στις επίμονες και πολύμηνες πιέσεις να πάει στο πολυσυζητημένο τραπέζι με οικοδεσπότη τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο.