Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έκανε την (μερική) αυτοκριτική του για τα λάθη που διέπραξε στην κατάρτιση και εκτέλεση του πρώτου προγράμματος διάσωσης (Μνημόνιο) της Ελλάδας. Η έκθεση του Ανεξάρτητου Γραφείου Αξιολογήσεων διατυπώνει σοβαρές αδυναμίες και ελλείψεις από πλευράς ΔΝΤ να κατανοήσει τη φύση, το περιεχόμενο και τη δυναμική της ελληνικής κρίσης και πραγματικότητας (π.χ. αναποτελεσματική λειτουργία του ελληνικού κράτους/ διοίκησης κ.λπ.) και να θεσπίσει τις αναγκαίες στρατηγικές και μέτρα (αναδιάρθρωση χρέους στην αρχή της κρίσης κ.ά.). Το ερώτημα είναι εάν τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης όπως κυρίως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και το Eurogroup και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα κάνουν επίσης την αυτοκριτική τους, θα αναζητήσουν και θα ομολογήσουν τις οποιεσδήποτε ευθύνες τους για τη γέννηση της ελληνικής κρίσης, την όξυνσή της, τη διαχείρισή της. Για να είμαστε ειλικρινείς, η κρίση στην Ελλάδα, αντίθετα με κάποιες άλλες χώρες-μέλη της Ενωσης (π.χ. Ιρλανδία), υπήρξε εσωτερικό προϊόν, είναι “made in Greece”, τη γέννησαν και την όξυναν οι παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας, όσο κι αν αυτό δεν θέλει να το αποδεχθεί σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας περιλαμβανομένης και μερίδας του ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση και τα όργανά της δεν έχουν ευθύνες για πράξεις ή παραλείψεις τους.
Πρώτα απ’ όλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Επιτροπή Μπαρόζο) φέρει τεράστια ευθύνη για «τα στραβά μάτια» στην αλόγιστη οικονομική διαχείριση της περιόδου 2004-2009 στη χώρα, γεγονός το οποίο ουσιαστικά οδήγησε στον πλήρη δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Θα όφειλε να είχε κρούσει πολύ πιο ηχηρά τον κώδωνα του κινδύνου και δεν το έκανε, για ιδεολογικοπολιτικούς κυρίως λόγους. Χρειάστηκε να φθάσουμε στον Οκτώβριο του 2009 για να πει τότε ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ ως πρόεδρος του Eurogroup το περίφημο “Τhe game is over”. Δεν είπε όμως, ως ώφειλε, ο πρόεδρος της Επιτροπής Μ. Μπαρόζο κάτι ανάλογο. Αντίθετα, όταν τον Απρίλιο 2009 σε μια συνάντηση ειδικών μαζί του στην Αθήνα τον ρώτησα «πώς έβλεπε την ελληνική οικονομία», η απάντησή του ήταν ότι «η κατάσταση ήταν υπό πλήρη έλεγχο με θετικές προοπτικές» («under full control with positive prospects»). Τόσο θετικές που σε έναν χρόνο μπήκε σε πρόγραμμα διάσωσης! Αλλά και μετά την εκδήλωση της κρίσης η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε άλλο παρά προετοιμασμένη ήταν για την αντιμετώπισή της, αν και σε κάποιο βαθμό αναμενόμενο λόγω των εγγενών αδυναμιών του συστήματος της ευρωζώνης. Ωστόσο, θα μπορούσε τουλάχιστον να είχε καλύτερη γνώση της ελληνικής πραγματικότητας ώστε να αποφύγει τα λάθη και τις απλοϊκές προσεγγίσεις. Εάν το ΔΝΤ είχε κάποια δικαιολογία για την άγνοιά του, η Επιτροπή δεν είχε καμία απολύτως. Βεβαίως στην πορεία η Επιτροπή διόρθωσε ορισμένα από τα λάθη και παραλείψεις της, αλλά το κακό είχε γίνει. Η ΕΚΤ από την πλευρά της οφείλει να εξηγήσει πειστικά γιατί (υπό την προεδρία Τρισέ) είχε τόσο σφοδρή αντίδραση στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και εάν η θέση της αυτή έχει δικαιωθεί.
Σε κάθε περίπτωση, μια ευρωπαϊκή έκθεση/εκτίμηση /κριτική, ανάλογη με αυτήν του ΔΝΤ, είναι αναγκαία –όπως αναγκαίο είναι και η Ελλάδα με μια σοβαρή επιτροπή ειδικών να απαντήσει υπεύθυνα γιατί και πώς φθάσαμε στην κρίση.
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
