Οι οβιδιακές μεταμορφώσεις των καλλιτεχνών της Αριστεράς

Στις 3 Ιουλίου του 2015 η μεγάλη συναυλία υποστηρικτών του Οχι συγκέντρωνε πολλούς καλλιτέχνες μαζί στο ίδιο μέρος και για τον ίδιο λόγο. Ισως για τελευταία φορά. Η μετέπειτα συνθηκολόγηση της κυβέρνησης τροποποίησε το μείγμα των καλλιτεχνών που υπό την ευρεία ή την πιο στενή έννοια στήριξαν τον Αλέξη Τσίπρα. Ακόμη πιο ειδικά αν το δει κανείς, καθώς η συμφωνία του τρίτου Μνημονίου εφαρμοζόταν και αποκτούσε σάρκα και οστά στο κοινωνικό σώμα, οι καλλιτέχνες της αριστερής όχθης μετατοπίζονταν ή παρέμεναν κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ, ενίοτε με ηχηρό τρόπο. Βοηθάνε και τα κοινωνικά δίκτυα, εξάλλου, για να προσωποποιηθεί η μέση προσδοκία ή διάψευση του κάθε καλλιτέχνη. Και να πάρει διαστάσεις μια δήλωση που τον καιρό της προφορικότητας μπορεί να περνούσε απαρατήρητη.

Η συριζαϊκή στοίχιση μεγάλης μερίδας καλλιτεχνών πάει βέβαια πιο πίσω από την πρώτη διακυβέρνηση. Ηταν Απρίλιος του 2012 όταν στο Gazarte ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διοργανώσει μια ποπ εκδήλωση συνάντησης με καλλιτέχνες, όπου την κεντρική ομιλία την είχε κάνει ο Αλέξης Τσίπρας. Ηταν αισθητή η μαζική προσέλευση του σιναφιού και με μια ιδιαιτερότητα που επιχρωμάτιζε τη βραδιά ως κάδρο καλπασμού ενός κόμματος που φούντωνε.

Στη συνάντηση εκείνη δεν έβλεπες μόνο τους κλασικούς καλλιτέχνες που ανταποκρίνονταν στα παλιότερα καλέσματα του ΚΚΕ εσωτερικού ή μετέπειτα του Συνασπισμού. Εβλεπες και καλλιτέχνες που δεν ανήκαν με την ευρεία ή τη στενή έννοια στον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, αλλά είχαν επιβιβαστεί στο νέο μαζικό τρένο. Δείγμα της μεταβολής. Αν τότε –και αργότερα βέβαια –οι δηλώσεις στήριξης είχαν μια σχετικά «ανώδυνη» χροιά, με κορύφωση το δημοψήφισμα που ήθελε την πλειονότητα των καλλιτεχνών στο πλευρό του Οχι, η στήριξη στον καιρό του αριστερού Μνημονίου δεν είναι αναίμακτη.

Πιο πρόσφατο παράδειγμα των οβιδιακών μεταμορφώσεων στον καθρέφτη του ΣΥΡΙΖΑ ήταν η τραγουδοποιός Αφροδίτη Μάνου και ο ηθοποιός Ντίνος Καρύδης. Η πρώτη, με ένα κείμενo 295 λέξεων στον προσωπικό της λογαριασμό στο facebook, δήλωσε τη στήριξή της στην κυβέρνηση. «Και όχι, δεν ανήκω στο 3% του ΣΥΡΙΖΑ. Είμαι σ’ αυτό το 30% που τώρα πια σας κάνει όλους να καρδιοχτυπάτε. Με τους απρόβλεπτους αναποφάσιστους, που μόλις αποφασίσουν βγάζουν (και θα βγάζουν) κυβέρνηση. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πολλά να ξεκαθαρίσει –όντως –και πολλά ν’ αλλάξει.

(Οπως όλοι μας). Εχει πολύ σκληρές αποφάσεις να πάρει. Κάτι μου λέει ότι θα το κάνει. Αν δεν το κάνει, κακό της κεφαλής του και κρίμα» έγραψε μεταξύ άλλων. Με εμφανή βέβαια και τη δική της μετατόπιση από την ταύτιση στην κριτική στήριξη του Αλέξη.

Η Μάνου όμως πάτησε στη νάρκη του Μνημονίου. Οσο θερμά έγινε δεκτή η δήλωσή της από τα συριζαϊκά Μέσα, την οποία αναπαρήγαγαν αυτούσια, άλλο τόσο θυμό προκάλεσε στο ψηφιακό πλήθος, που δεν έχει πια την άνεση να βλέπει με επιείκεια τον «ματωμένο ρεαλισμό» του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι αναταράξεις της σημερινής διακυβέρνησης και το σοκ εν μέρει στον κόσμο της Αριστεράς δεν θα μπορούσαν να μην αφήσουν ανεπηρέαστο το κομμάτι των καλλιτεχνών και τις ευαίσθητες, αν και αντιφατικές, κεραίες τους. Για παράδειγμα, μπορεί η Αφροδίτη Μάνου να παραμένει στην όχθη της υποστήριξης του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι λίγοι όμως οι καλλιτέχνες που έχουν πάει και έχουν έρθει βιώνοντας ο καθένας το δικό του πολιτικό δράμα. Τέτοια περίπτωση είναι και ο βετεράνος ηθοποιός Ντίνος Καρύδης. Κι αυτός, με νωπό το σοκ της κομμένης του σύνταξης, μπήκε στο στόχαστρο του δημόσιου λόγου. «Σήμερα παραλίγο να πάθω εγκεφαλικό όταν η σύνταξη Αυγούστου είναι 50% κάτω. Πιο λίγα κι από το νοίκι που πληρώνω» τιτίβισε στο twitter την 1η Αυγούστου. Οχι λίγοι του θύμισαν το άρθρο του στην «Αυγή» (3 Ιανουαρίου 2015). Εκεί έγραφε μεταξύ άλλων: «Υπάρχει, φίλε μου, μια πολύ μεγάλη διαφορά. Ο ένας είναι νέος, άφθαρτος και δεν χρωστάει πουθενά. Ο άλλος χρωστάει και δεν μπορεί να φέρει αντίρρηση γιατί θα μάθει ο λαός τι είναι αυτό που χρωστάει. Νομίζεις πως είναι τυχαίο το γεγονός ότι ξεσηκώθηκαν όλα τα μεγάλα συμφέροντα, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ; Σκέφτονται, λες, το συμφέρον του ελληνικού λαού, αυτοί που δεν δίνουν δεκάρα για τις 6.000 αυτοκτονίες των συμπατριωτών μας; Αυτοί που δεν νοιάζονται για τα παιδιά που πηγαίνουν νηστικά στο σχολείο; Αυτοί που έβαλαν τους εδώ συνεργάτες τους να κουρέψουν τα ομόλογα των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων και των ελλήνων μικροομολογιούχων, ενώ την ίδια ώρα πλήρωναν στην ονομαστική τους αξία τα ομόλογα που ξένα κοράκια είχαν αγοράσει στο 10% της αξίας τους; Αυτοί που χρωστούν 400.000 ευρώ στη ΔΕΗ και δεν τους κόβει το ρεύμα; Αυτοί που κλέβουν ρεύμα από τη ΔΕΗ για τις μεγαλοεπιχειρήσεις τους, αλλά δεν τους ενοχλεί κανείς; Αυτοί που έχουν κάνει επάγγελμα το λαθρεμπόριο και τους χαρίζονται τα πρόστιμα;».

Η δική του στάση βέβαια δεν εκπορευόταν από κάποιο παλιό κομματικό δεσμό ή εκλεκτική συγγένεια με την Κουμουνδούρου. Ο Καρύδης όπως και πολλοί καλλιτέχνες προέβησαν σε μια γενικού τύπου ή ασθενική στήριξη στον Τσίπρα, ενίοτε και μέσω απλώς της ψήφου τους. Ο Αιμίλιος Χειλάκης ήταν επίσης μια τέτοια περίπτωση, όπως ομολογεί σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «ΒΗΜΑmen».

Η εποχή βέβαια έχει αναπτύξει και την οργανική στράτευση με μια ιδεολογική τάση μέσω της παρουσίας στα κοινωνικά δίκτυα (και μόνο). Οι περιπτώσεις Χάρρυ Κλυν και Αντζυς Σαμίου είναι χαρακτηριστικές. Με διαρκή παρουσία με ποσταρίσματα ή τουιταρίσματα και οι δύο, πρωταγωνίστησαν στην αντιμνημονιακή εποχή του ΣΥΡΙΖΑ. Κι αν ο πρώτος παραμένει πιστός στον Τσίπρα και στον άξονα της ρητορείας «πόλεμος στη διαφθορά και στα συμφέροντα», η γνωστή αοιδός πέρασε από μύρια κύματα μέχρι προσφάτως να ξαναδέσει στο λιμάνι τής πρώτη φορά Αριστεράς. «Οι ευκαιρίες δόθηκαν… οι ελπίδες δεν δικαιώθηκαν… όπου φτωχός κι η μοίρα του… όνειρο ήταν και πάει… σαν προδομένος έρωτας που σε αφήνει με την πίκρα και τη θλίψη» έγραφε για να καταλήξει: «Δεν θα πιστέψω ποτέ ξανά ωραία λόγια και γλυκά χαμόγελα… από κανέναν» είχε ποστάρει τον περσινό Ιανουάριο. Το λέμε αυτό αφού μετά το τρίτο Μνημόνιο φάνηκε πως η Σαμίου έχει αποστασιοποιηθεί από τα συριζαϊκά πεπραγμένα, αλλά με πρόσφατη τοποθέτησή της (πάντα ιντερνετική) επικαιροποίησε τη στήριξή της στον Τσίπρα. «Πωπωπωπωπω συναισθηματική φόρτιση που είχα εκείνη τη στιγμή που το έγραφα! Χαρακτηριστικό του Ελληνα βλέπεις, γιατί να αποτελώ εξαίρεση; Μετά το συναίσθημα όμως έρχεται η λογική κι έτσι χωρίς να αναιρώ αυτά που ένιωσα και είπα εκείνη την εποχή, σήμερα χειροκροτώ όχι τις υποσχέσεις, αλλά τις μεταρρυθμίσεις! Οχι τα χαμόγελα, αλλά τη σκληρή δουλειά και τις αλλαγές, έστω κι αν δεν βολεύουν εμένα… Αλλωστε απαιτούνται θυσίες και είναι και δική μου ευθύνη να ρυθμίσω τις ανάγκες μου σύμφωνα με τις δυνατότητες μου… οδυνηρό, αλλά αναγκαίο! Μην τα πολυλογούμε, όσο βλέπω λαμόγια να πληρώνουν και να δίνουν εξηγήσεις σε εξεταστικές και καταθέσεις κλεφταράδων να δεσμεύονται, πάλι Τσίπρα θα ψηφίσω δαγκωτό! Κι όταν βλέπω τα στραβά, πάλι θα τα λέω, γιατί αυτό διαφοροποιεί τον πολίτη από το κομματόσκυλο!».

Στην περιπέτεια του ΣΥΡΙΖΑ όμως είχαμε και καλλιτέχνες που δεν αρκέστηκαν απλώς στην υποστήριξή τους στο κόμμα της Αριστεράς. Εντάχθηκαν ή το έκαναν ως μέρος της δικής τους διαδρομής σε κινήματα και δομές αλληλεγγύης. Τέτοια περίπτωση ήταν και αυτή του τραγουδοποιού Στάθη Δρογώση που έφτασε να γίνει και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ για καιρό και μέχρι το τρίτο Μνημόνιο ξιφουλκούσε σθεναρά στα κοινωνικά δίκτυα και με αρκετό κομματικό πατριωτισμό. Ο ίδιος στις 20 Αυγούστου 2015, έναν χρόνο πριν, δήλωσε (πάντα ιντερνετικά) την αποχώρησή του από το κυβερνών κόμμα και βέβαια από τη Γραμματεία Πολιτισμού όπου συμμετείχε. Σήμερα δεν χάνει ευκαιρία να μην κριτικάρει σκληρά την κυβέρνηση, ενώ φαίνεται να έχει αναδιπλωθεί και αφοσιωθεί στα της μουσικής του. Διαφορετική περίπτωση από εκείνη της τραγουδίστριας Ραλλίας Χρηστίδου που επιμένει συριζαϊκά ή της Χαρούλας Αλεξίου που δείχνει τάσεις αποστασιοποίησης, αλλά δεν πέρασε κραυγαλέα απέναντι από τη σημερινή κυβέρνηση. Διαφορετική και από εκείνη της βαθιάς στράτευσης των Θέμη Μουμουλίδη και Πάνου Σκουρολιάκου που εκτός από μέλη του κόμματος είναι και βουλευτές, ανεπηρέαστοι από Μνημόνια και ματωμένο ρεαλισμό.

Ξεχωριστή και ολίγον μοναχική η διαδρομή του σκηνοθέτη και ηθοποιού Γιώργου Κιμούλη, που ηχηρά στάθηκε πλάι στον Τσίπρα και μπήκε στο κάδρο του Οχι σχεδόν εμβληματικά. Η δική του στάση θυμίζει αυτό που έλεγε παλιός αριστερός της αντιδικτατορικής γενιάς όταν τον ρωτούσαν γιατί στηρίζει μια αριστερή μνημονιακή κυβέρνηση: «Δεν έχω χρόνο να ξαναξεκινήσω με κάτι άλλο». «Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν η μεγαλύτερη διάψευση της Μεταπολίτευσης; Και διαχειριστικά, και ιδεολογικά, και κυβερνητικά;» ρωτούσε τον Κιμούλη ο συνάδελφος Παύλος Παπαδόπουλος στο «ΒΗΜΑgazino» (26 Ιουνίου 2016): «Δεν είναι έτσι. Ακούστε: Μπαίνεις μέσα σε ένα σπίτι που είναι σε πλήρη κατάρρευση, σε μια χαοτική συνθήκη, που κανείς δεν ξέρει πού βρίσκονται το σαλόνι και η τραπεζαρία. Τα υδραυλικά είναι σπασμένα, τα ηλεκτρολογικά δεν λειτουργούν και αυτός που ζει εκεί δεν έχει και να φάει. Και εσύ του λες: “Εγώ θα σου το κάνω κατοικήσιμο”. Ξέχασα να πω ότι αυτό το σπίτι δεν είναι και δικό σου, γιατί ο προηγούμενος το έχει προσημειώσει σε επτά χιλιάδες τράπεζες. Σκέφτεσαι, λοιπόν, ότι για να το φέρεις σε μια τάξη πρέπει να συνεννοηθείς με αυτές τις τράπεζες» απαντούσε ο ηθοποιός. Προφανώς πολύ διαφορετικά από τα πρόσφατα βέλη που εξαπέλυσε κατά του Μαξίμου από τηλεοπτικού άμβωνος ο Λάκης Λαζόπουλος, σταθερός μέχρι πρότινος οργανικός διανοούμενος του Τσίπρα. Οι διαδρομές των καλλιτεχνών της αριστερής όχθης, εξάλλου, δεν είναι ευθείες και προβλεπόμενες, αντικατοπτρίζοντας και τις μεγάλες αντιφάσεις της εποχής.