Φωτιά στις σχέσεις της Εκκλησίας με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ παραλίγο να ανάψουν οι βανδαλισμοί σε ιερούς ναούς τις τελευταίες ημέρες αλλά και η εμπρηστική επίθεση με μολότοφ στο κτίριο της Ιεράς Συνόδου την περασμένη Δευτέρα.

Μολονότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος εξακολουθεί να έχει άριστη επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, η καθυστέρηση της κυβέρνησης και των αρμόδιων υπουργείων να καταδικάσουν την εισβολή των αντιεξουσιαστών στον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά της Κυριακή 31 Ιουλίου προκάλεσε την έντονη ενόχληση της Εκκλησίας. Προς στιγμήν απειλήθηκε σύγκρουση που ούτε η κυβέρνηση θα επιθυμούσε εν μέσω θέρους και ενώ επιχειρεί να κλείσει τα ανοιχτά μέτωπα στα εργασιακά και στα οικονομικά θέματα. Αλλά ούτε η Εκκλησία που βρίσκεται σε περίοδο νηστείας πριν από το «Πάσχα του καλοκαιριού», τη μεγάλη γιορτή της Παναγίας.

Ο εξάψαλμος της Ιεραρχίας

Την ένταση πυροδότησε η εξαιρετικά καθυστερημένη καταδίκη της εισβολής των αντιεξουσιαστών στον ιερό ναό της Θεσσαλονίκης από την πλευρά της κυβέρνησης. Εγινε 72 ώρες μετά το συμβάν με μία κοινή ανακοίνωση από τους υπουργούς Παιδείας Νίκο Φίλη και Δικαιοσύνης Νίκο Παρασκευόπουλο. Αλλά η Ιεραρχία έβραζε. Εδώ και καιρό μεγάλη μερίδα της Εκκλησίας είχε εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά της για τα σχέδια του Φίλη να κάνει αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών. Το αποτέλεσμα ήταν η Ιερά Σύνοδος να εκδώσει μια εξαιρετικά οργισμένη ανακοίνωση κατά της κυβέρνησης την επομένη της εισβολής των αντιεξουσιαστών. Μάλιστα, το αυστηρό ύφος και η φρασεολογία της προκάλεσαν –σύμφωνα με πληροφορίες –έκπληξη ακόμη και εντός της Ιεραρχίας. Σε αυτήν οι ιεράρχες επισήμαναν την «έως τώρα απουσία οποιασδήποτε δήλωσης καταδίκης της επίθεσης από τους καθ’ ύλην αρμοδίους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία των πολιτών και τα θρησκεύματα υπουργούς». Προσέθεταν μάλιστα πως επιστημονικές ενώσεις και συμβούλια που άλλες φορές παρεμβαίνουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τώρα σιωπούν και «μάλλον δεν σοκάρονται από τις βιαιοπραγίες, όταν στρέφονται κατά της ορθόδοξης χριστιανικής πλειοψηφίας».

Ακολούθησαν οι βανδαλισμοί σε ναούς στην Αθήνα και στην Κρήτη και αποκορύφωμα ήταν οι μολότοφ που εκτοξεύτηκαν στο προαύλιο του κτιρίου της Ιεράς Συνόδου τα ξημερώματα της Δευτέρας. Τελικά η κρίση απεφεύχθη αφού μετά τον εξάψαλμο της Εκκλησίας προς την κυβέρνηση το Μαξίμου, μέσω της κυβερνητικής εκπρόσωπου Ολγας Γεροβασίλη, ταχύτατα αυτή τη φορά καταδίκασε την επίθεση στη Σύνοδο εκφράζοντας τον αποτροπιασμό της. Αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ με χωριστή ανακοίνωση καταδίκασε τις ρίψεις μολότοφ στη Μονή Πετράκη. Ετσι, στη συνέχεια η Εκκλησία κατέβασε τους τόνους.

Λύπη και πικρία

Πάντως, τόσο οι επιθέσεις στους ναούς όσο και οι χειρισμοί της κυβέρνησης προκάλεσαν προβληματισμό και αγανάκτηση στην Ιεραρχία και στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Κάτι που φάνηκε και στο πρώτο ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου, την 1η Αυγούστου. Πολλοί ήταν αυτοί που περίμεναν πως το κόμμα της Αριστεράς που ανέκαθεν υποστηρίζει ότι είναι υπέρμαχος των ατομικών δικαιωμάτων, θα καταδίκαζε άμεσα τις επιθέσεις εις βάρος της Εκκλησίας και του δικαιώματος έκφρασης της θρησκευτικής πεποίθησης. Αυτό όμως δεν έγινε.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ιερώνυμος εξέφρασε σε συνομιλητές του τη λύπη και την πικρία του για τους βανδαλισμούς αλλά και για τη στάση της κυβέρνησης. Παρόμοιες απόψεις διατυπώνονται από το σύνολο της Ιεραρχίας. Αυτό που επισημαίνουν οι ιεράρχες τις τελευταίες ημέρες σε μεταξύ τους συζητήσεις, καθώς αποφεύγουν τις πολλές δημόσιες τοποθετήσεις λόγω και των αυξημένων καθηκόντων τους ενόψει Δεκαπενταύγουστου, και απηχεί και τις απόψεις του Αρχιεπισκόπου είναι πως η Εκκλησία από το ξεκίνημα της κρίσης έχει στηρίξει με όλες τις δυνάμεις της τις πλέον αδύναμες ομάδες του πληθυσμού. Τόσο με την ΜΚΟ Αποστολή όσο και με άλλες δράσεις και τα συσσίτια των ενοριών. Σε πολλές περιπτώσεις η Εκκλησία, λένε, υποκαθιστούσε την Πολιτεία. «Προσφέρουμε, διότι αυτό είναι το καθήκον μας, χωρίς ανταλλάγματα. Και τελικά αυτό που παίρνουμε ως αντίδωρο είναι η βεβήλωση των ναών». Και διερωτώνται εκφράζοντας το παράπονο και την ενόχλησή τους «πώς η Εκκλησία ως θεσμός δεν μπορεί να έχει στοιχειώδη προστασία από την Πολιτεία, όπως έχουν άλλοι θεσμοί;».

«Θυμίζουν Ναζί και ISIS»

Την έντονη ενόχληση της Εκκλησίας εκφράζει στα «ΝΕΑ» και ο διευθυντής του γραφείου Τύπου της Αρχιεπισκοπής Χάρης Κονιδάρης. «Τόσο η εμπρηστική επίθεση κατά των γραφείων της Ιεράς Συνόδου όσο κυρίως οι βεβηλώσεις των ορθοδόξων ναών ανά την επικράτεια δεν συνιστούν απλώς και μόνο πράξη προσβολής ιερών χώρων λατρείας και του θρησκευτικού συναισθήματος των πιστών, αλλά είναι και πράξη τρομοκρατίας και βαρβαρότητας. Πράξεις που όμοιές της η πατρίδα μας είχε να ζήσει από την περίοδο της Κατοχής όταν οι Ναζί βεβήλωναν ιερούς χώρους και σήμερα βλέπουμε από τους τζιχαντιστές του ISIS». Ο Χάρης Κονιδάρης προσθέτει ότι το μπαράζ επιθέσεων σε ναούς τις τελευταίες ημέρες «πρέπει να μας κάνει να αναλογιστούμε ποια πρόσωπα από όλο το πολιτικό φάσμα όλα αυτά τα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση έριχναν νερό στον μύλο του αντικληρικαλισμού. Πρέπει να σκεφτούμε ποια πρόσωπα με δηλώσεις και μυθεύματα καλλιέργησαν αρνητικό κλίμα και μίσος κατά της Ορθοδοξίας. Προέβαλαν τους πιστούς ως οπισθοδρομικούς, ως καθυστερημένους. Κι όλα αυτά ενώ είναι γνωστό πόσα έχει προσφέρει η Εκκλησία στην κοινωνία, ειδικά τα χρόνια της κρίσης». Επιπλέον, λέει πως τα πρόσφατα περιστατικά πρέπει να μας κάνουν να σκεφτούμε ότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει της μόδας στη χώρα μας να χλευάζεται η πίστη των ορθόδοξων χριστιανών. «Ουδείς χλευάζει ούτε τον ισλαμισμό ούτε τον ιουδαϊσμό. Η βεβήλωση ναών είναι πράξη βαρβαρότητας κατά του συνταγματικού δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας και λατρείας. Και η Πολιτεία με τη στάση της πρέπει να προστατεύσει για όλους τους ανθρώπους αυτό το δικαίωμα».

Μερίδα ιεραρχών χρεώνει στον ΣΥΡΙΖΑ και στην κυβέρνηση ερασιτεχνισμό και απειρία για τους χειρισμούς και την καθυστερημένη αντίδρασή τους μετά τις βεβηλώσεις ναών μολονότι, όπως λένε, το κόμμα της Αριστεράς βρίσκεται στην εξουσία περισσότερο από ενάμιση χρόνο. «Ενεργούν ως ερασιτέχνες. Δεν αντιλαμβάνονται το βάθος των πραγμάτων. Ο τρόπος που χειρίστηκαν το θέμα και η καθυστερημένη ανακοίνωση καταδίκης δείχνει ότι πράττουν σαν να είναι στην αντιπολίτευση, ενώ βρίσκονται στην εξουσία» τονίζει ιεράρχης που ξεχωρίζει για τη νηφαλιότητα των απόψεών του. Ενας άλλος ανέφερε με νόημα αφήνοντας αιχμές για την αργοπορημένη αντίδραση της κυβέρνησης πως «όλοι αποκτούν εμπειρία σιγά σιγά».

Μια διαφορετική ερμηνεία

Ανθρωπος από τον χώρο της Εκκλησίας που είναι άριστος γνώστης των σχέσεων Εκκλησίας – Πολιτείας και έχει την ικανότητα να προσεγγίζει τα πράγματα παίρνοντας απόσταση από τη συνήθη οπτική της Ιεραρχίας, δίνει και μια άλλη ερμηνεία για το μπαράζ των επιθέσεων. Εγιναν, λέει, κακοί χειρισμοί από πλευράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης στο θέμα της εκκένωσης και κατεδάφισης του κτιρίου του ορφανοτροφείου, όπου υπήρχε κατάληψη. «Θα μπορούσαν να ήταν πιο προσεκτικοί ώστε να μην προκαλέσουν αντιδράσεις από ακραίες ομάδες». Αλλωστε, προσθέτει, «στη Θεσσαλονίκη έχουν παρουσιαστεί και στο παρελθόν περιπτώσεις βεβήλωσης σε ναούς από αντιεξουσιαστές και αυτό έπρεπε να το συνυπολογίσει η Μητρόπολη».

Η ίδια πηγή εκτιμά πως η αρχικά «χλιαρή» αντίδραση των υπουργών της κυβέρνησης μετά την εισβολή των αντιεξουσιαστών στη Θεσσαλονίκη ίσως να οφείλεται και σε μια κίνηση του Αρχιεπισκόπου στις αρχές Ιουλίου. Ο Ιερώνυμος μοίρασε σε όλους τους βουλευτές το νέο του βιβλίο για την εκκλησιαστική περιουσία «Απάντηση στα μυθεύματα του αντικληρικαλιστικού λαϊκισμού». Ουσιαστικά αποτελεί απάντηση σε ένα βιβλίο του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου. Ο Αρχιεπίσκοπος στο βιβλίο του υποστηρίζει, μεταξύ άλλων, πως ομάδα επιστημόνων εδώ και καιρό –ανάμεσά τους και ο Αλιβιζάτος –μεθοδεύει σειρά αλλαγών (πολιτικός γάμος, σύμφωνο συμβίωσης) και τελικά τον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας. «Το τάιμινγκ τη διανομής του βιβλίου ίσως δεν ήταν το καλύτερο».