Σέλφις, ορφανά και «αποικιοκράτες»

Ταξίδι του μέλιτος στις Μαλδίβες; Βαρετό και ξεπερασμένο. Η τάση τώρα είναι το honeyteering (από το honeymoon, μήνας του μέλιτος, και το volunteering, την εθελοντική εργασία). Αν πιστέψουμε τις μαρτυρίες, γράφει η «Λιμπερασιόν» σε χθεσινό της πολυσέλιδο ρεπορτάζ, πρόκειται για μια αξέχαστη εμπειρία. Και δεν περιορίζεται στους νιόπαντρους. Ολο και περισσότεροι αξιοποιούν τις διακοπές τους σε εξωτικούς τόπους για να βοηθήσουν τους εγχώριους πληθυσμούς. Οι tour operators προτείνουν πλέον «ανθρωπιστικές διακοπές», που περιλαμβάνουν διανομές γευμάτων σε μικρά χωριά, επισκέψεις σε ορφανοτροφεία κ.λπ. Αλλά οι σοβαρές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις ανησυχούν.

«Το να συνδυάζεις τον τουρισμό με μια αποστολή, όπως το να παίζεις τον Αγιο Βασίλη με βιβλία, στιλό και φάρμακα, διαστρέφει το νόημα του ταξιδιού» προειδοποιεί ο Ρονί Μπρομάν, πρώην πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Αλλες οργανώσεις, όπως η Solidarités International, επισημαίνουν με διαφημιστικά σποτάκια ότι δεν μπορεί ο καθένας να παράσχει με αποτελεσματικό τρόπο επιτόπια βοήθεια. Στα 22 χρόνια που έχουν περάσει από τότε που ίδρυσε στην Καμπότζη την οργάνωση Friends International, ο Σεμπαστιέν Μαρό έχει γνωρίσει σε όλο της το μεγαλείο την εισβολή του ανθρωπιστικού τουρισμού στα ορφανοτροφεία. «Το παιδί έχει γίνει τουριστική ατραξιόν» λέει. «Σκεφθείτε ένα πλήθος Γιαπωνέζων να εισβάλλει καθημερινά στα σχολεία της Γαλλίας, να μαθαίνουν στους μαθητές τραγούδια, να τους προσφέρουν ρύζι και να φωτογραφίζονται μαζί τους πριν φύγουν».

Η Καμπότζη έχει σήμερα περισσότερα ορφανοτροφεία απ’ ό,τι το 1979, στο τέλος του πολέμου. Τα οκτώ τελευταία χρόνια, ο αριθμός τους έχει τριπλασιαστεί. Μέσα σε τριάντα χρόνια, ο αριθμός των ορφανών αυξήθηκαν από 7.000 σε 47.000. Σύμφωνα με τη UNICEF, όμως, το 74% των παιδιών αυτών έχουν γονείς! «Ολοι οι ξένοι εθελοντές θέλουν να ανοίξουν ορφανοτροφεία» λέει ο Μαρό. «Πρέπει όμως και να τα γεμίσουν! Παίρνουν λοιπόν τα παιδιά από τις φτωχές οικογένειες, εξηγώντας ότι θα είναι καλύτερα στα ορφανοτροφεία. Είναι ρατσιστικό, είναι αποικιοκρατικό».

Το φαινόμενο έχει επεκταθεί στο Λάος, στην Ταϊλάνδη, στη Βιρμανία. Και οι Friends International εργάζονται τώρα για το κλείσιμο των ορφανοτροφείων και την επανένταξη των παιδιών στις οικογένειές τους.

Πρωτοπόρος του ανθρωπιστικού τουρισμού είναι η οργάνωση Projects Abroad, με έδρα την Αγγλία. Η πολυεθνική έχει 600 εργαζoμένους σε διάφορες χώρες, γύρω στα 200 προγράμματα και δεκάδες χιλιάδες εθελοντές – πελάτες που σε ποσοστό 70% είναι κάτω των 30 ετών. Τα καθαρά της κέρδη αυξάνονται συνεχώς και το 2012 έφθασαν τα 2 εκατομμύρια ευρώ. Στο στόχαστρό της βρίσκεται το εξωτικό, φτωχό και άρρωστο παιδί. Εναντι 2.000 ευρώ το δεκαπενθήμερο, προσφέρει την ευκαιρία στις ευγενείς ψυχές να θεραπεύσουν λεπρούς στην Γκάνα ή να βοηθήσουν τους πρόσφυγες που φθάνουν στις ιταλικές ακτές.

Η ιστοσελίδα της οργάνωσης υπόσχεται πρωτοφανείς εμπειρίες σε όσους εθελοντές άνω των 16 ετών θέλουν να βοηθήσουν. Οταν οι φωτογραφίες δεν φθάνουν (νεαροί λευκοί με ιατρικές μπλούζες και λαστιχένια γάντια παίρνουν τον σφυγμό ή δίνουν φάρμακα σε βρέφη), υπάρχουν τα βίντεο. Δύο δανές έφηβες που θέλουν να διαπιστώσουν αν τους αρέσει η ιατρική φροντίζουν τις πληγές ασθενών στην Γκάνα. Η καλύτερή τους ανάμνηση; Ενας πολύπλοκος τοκετός, ήταν «απίθανα», «υπήρχε αίμα παντού»…

«Ο Τεντέν στο Κονγκό», αναστενάζει ο Μπρομάν, που δηλώνει πολύ ανήσυχος για την κυνική εκμετάλλευση της καλής θέλησης. «Το να λες σε έναν νεαρό λευκό ότι ακόμη κι αν είναι εφοδιασμένος μόνο με απολυτήριο είναι καλύτερος από τους ντόπιους καθηγητές και γιατρούς ισοδυναμεί με θετικό ρατσισμό» συμπληρώνει ο Πιερ ντε Ανσκιτέ, πρόεδρος και ιδρυτής της γαλλόφωνης ένωσης Service volontaire international.