Εως πρόσφατα ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Συρίας και ένα σημαντικό κέντρο της χώρας. Στο εξής θα είναι και το σύμβολο μιας ανθρωπιστικής τραγωδίας, ένα Σαράγεβο της Μέσης Ανατολής, που πληρώνει βαρύ φόρο αίματος έπειτα από τόσους μήνες πολιορκίας. Οι μάχες ανάμεσα στις καθεστωτικές δυνάμεις και τους αντάρτες συνεχίζονται με την ίδια ένταση. Οι πρώτες έχουν στο πλευρό τους τα ρωσικά μαχητικά, οι δεύτεροι μια οργάνωση μετανοημένων τζιχαντιστών που έχουν αποκηρύξει το εξτρεμιστικό παρελθόν τους.

Κάπου στη μέση βρίσκονται οι άμαχοι: μόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο έχασαν τη ζωή τους 46 πολίτες, οι περισσότεροι από αυτούς γυναίκες και παιδιά. Αλλα 20 άτομα σκοτώθηκαν στις γύρω αγροτικές περιοχές κι ενώ είχαν προηγηθεί 26 αεροπορικές επιδρομές. Η σύγκρουση εντάθηκε στο Χαλέπι πριν από μία εβδομάδα, όταν οι αντάρτες κατάφεραν να σπάσουν την πολιορκία των καθεστωτικών δυνάμεων. Η πολιορκία προκάλεσε μια ανθρωπιστική κρίση, με το πρόβλημα της έλλειψης του νερού να αποκτά όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες εκτιμάται ότι έχουν χάσει τη ζωή τους 327 άμαχοι, στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά. Από αυτούς, οι 233 έχουν σκοτωθεί στο Χαλέπι. Οι 102, λένε ακόμη οι πληροφορίες, έχουν αφήσει την τελευταία τους πνοή στις περιοχές που ελέγχουν οι αντάρτες, ενώ οι 126 σε περιοχές που ελέγχουν οι καθεστωτικές δυνάμεις.

Πίσω από αυτούς τους αριθμούς υπάρχει μια πραγματικότητα: οι αντάρτες κατάφεραν εν μέρει να σπάσουν την πολιορκία, αλλά δεν έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν μια ασφαλή δίοδο για τους αμάχους. Κι εκτός από τον τρόμο βασιλεύει και η σύγχυση: οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ Ασαντ αρνούνται ότι έχουν υποχωρήσει, ενώ αυτό που δείχνει να επιβεβαιώνεται είναι ότι οι τζιχαντιστές της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος χάνουν όλο και περισσότερο έδαφος. Και η διεθνής κοινότητα; Οπως παρατηρεί η «Γκάρντιαν», κανένας δεν φαίνεται διατεθειμένος να σώσει τους αμάχους. Αφού ο αμερικανός πρόεδρος –επισημαίνει η αναλύτρια Τζανίν ντι Τζοβάνι –δεν επενέβη το 2013 όταν πέθαιναν παιδιά από ασφυξία έπειτα από τις επιθέσεις με χημικά στην Γκούτα, δεν πρόκειται να επέμβει ούτε μετά τις επιθέσεις με χημικά που εξαπολύθηκαν πριν από δύο εβδομάδες στην επαρχία Ιντλίμπ.

Το γεγονός ότι στο στόχαστρο μπαίνουν επίσης οι υποδομές περίθαλψης και το ιατρικό τους προσωπικό δικαιώνει τον Γιαν Εγκελαντ, τον επικεφαλής της ανθρωπιστικής αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στη Συρία, που δήλωσε ότι η αδράνεια της διεθνούς κοινότητας απέναντι στις επιθέσεις σε γιατρούς, νοσηλευτές και αμάχους «σβήνει έναν αιώνα προόδου για την ανθρωπότητα». Το Χαλέπι βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο του λιμού. Στις ανατολικές συνοικίες, οι οποίες βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ανταρτών, το ένα τρίτο των 300.000 παγιδευμένων πολιτών είναι παιδιά. Κάποια από αυτά έκαιγαν λάστιχα για να εμποδίζουν την ορατότητα των βομβαρδιστικών ώστε να δημιουργηθεί πάνω από την περιοχή τους μια «ζώνη απαγόρευσης πτήσεων». Το ρωσικής έμπνευσης σχέδιο διάνοιξης «ανθρωπιστικών διαδρόμων» αντιμετωπίζεται από τον ντόπιο πληθυσμό με καχυποψία: «όχι ως σχέδιο που θα φέρει βοήθεια μέσα, αλλά ως σχέδιο που θα οδηγήσει στη δική τους έξοδο», όπως σημειώνει το στέλεχος της συριακής αντιπολίτευσης Μπασμά Κοντμανί.

Στο ίδιο το Χαλέπι έχουν απομείνει μόνο 34 γιατροί. Ακτιβιστές ανθρωπιστικών οργανώσεων καταγγέλλουν ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις έχουν εξαπολύσει επιθέσεις εναντίον έξι νοσοκομείων στην ευρύτερη περιοχή της πόλης τις τελευταίες ημέρες, επιθέσεις που θεωρούνται οι χειρότερες από τότε που ξεκίνησε η εμφύλια σύγκρουση το 2011. Την ίδια ώρα, στις δυτικές περιοχές που ελέγχουν οι κυβερνητικές δυνάμεις, 25.000 εκτοπισμένοι άμαχοι αναζητούν καταφύγιο σε τζαμιά, πανεπιστημιακά κτίρια και ανοικτούς χώρους. Ενώ ο εφοδιασμός της πόλης σε τρόφιμα έχει κοπεί.

Μπορεί να σωθεί το Χαλέπι κάτω από αυτές τις συνθήκες; Σύμφωνα με τον Φρεντ Χοφ, πρέσβη για τη μετάβαση στη Συρία, η σωτηρία του Χαλεπίου σε αυτό το σημείο δεν συμπίπτει με τίποτα περισσότερο από την ελαχιστοποίηση της ανθρωπιστικής καταστροφής. Ο ίδιος επισημαίνει ότι θα χρειαστεί ακόμη μία απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για να φτάσει η ανθρωπιστική βοήθεια του ΟΗΕ στην πόλη. Το Χαλέπι βρίσκεται σε ένα σημείο μετά την καταστροφή. Μένει να εκτιμηθεί το μέγεθος. Και να διαπιστωθεί εάν υπάρχει κάτι ή κάποιος που να μπορεί να τη σταματήσει από το να γίνει πλήρης.

Δεσμεύσεις και ευθύνες

«Με δεδομένο αυτό που συνέβη στη Σρεμπρένιτσα κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας εξαιτίας της αδράνειας της διεθνούς κοινότητας, μοιάζει αδιανόητο να μην αναλάβουν δράση οι δυτικές χώρες και να αφήσουν μια τόσο παλιά πόλη όπως το Χαλέπι να καταστραφεί» γράφει η Τζάνιν ντι Τζοβάνι στην «Γκάρντιαν». Η ίδια θέτει το ερώτημα: Τι απέγινε η δέσμευση που ανέλαβαν τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ το 2005 να αποτρέπουν τις γενοκτονίες και τα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας; Την απάντηση δίνει ο δρ Χάτεν, γιατρός στο νοσοκομείο παίδων του Χαλεπίου κι ένας από τους λίγους που έχουν απομείνει: «Κάθε χώρα έχει την ευθύνη να σταματήσει αυτές τις βόμβες».