Θυμίζει κάπως έναρξη σχολικής χρονιάς, με τα εγκαίνια της ΔΕΘ να αποτελούν την ημέρα του αγιασμού για όλο το πολιτικό στερέωμα. Στην πραγματικότητα, όμως, στον άξονα κυβέρνησης – αντιπολίτευσης, πριν ακόμη μπει ο Σεπτέμβριος, άρχισαν να προετοιμάζονται για έναν αγώνα αντοχής έως τον Μάιο του 2017 που θα ξανακάνουν ταμείο. Ο βασικός στόχος για την κυβέρνηση είναι εκείνη την περίοδο να βρίσκεται μακριά από τον κόφτη.

Στους εννέα μήνες που ακολουθούν, σχεδόν όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα είναι εξαιρετικά πιθανό να προχωρήσουν σε ριζικό επανασχεδιασμό στρατηγικής –με εξαίρεση το ΚΚΕ και τη Χρυσή Αυγή που θα κινηθούν με το ίδιο πλάνο, αναμένοντας κέρδη από μια εντεινόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια που θα επιτρέψει και σε ψηφοφόρους να ακροβολιστούν. Για τους υπόλοιπους, από τον εκλογικό Σεπτέμβριο του 2016 οι μεταβολές σχεδίων είναι σημαντικές: ο Αλέξης Τσίπρας δεν διαχειρίζεται πλέον ένα εσωκομματικό μέτωπο με Λαφαζάνη – Κωνσταντοπούλου, αλλά ούτε και μια αντιπαράθεση με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη, ακόμη κι αν την επιθυμούσε. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα και για την κυβέρνηση, αφού μπορεί να ευαγγελίζεται ένα σκηνικό πολιτικής κυριαρχίας και να φιλοτεχνήσει προφίλ εν αναμονή πρωθυπουργού, χωρίς να απολογείται για μια εκλογική ήττα. Η Φώφη Γεννηματά και ο Σταύρος Θεοδωράκης γνωρίζουν καλά ότι οι νέες συνθήκες επιβάλλουν τους επόμενους μήνες αποφάσεις για συνεργασίες επιβίωσης, ενώ ακόμη και ο Βασίλης Λεβέντης ετοιμάζει προσκλήσεις συνεργασίας προς κάθε ενδιαφερόμενο. Η περίπτωσή του είναι ίσως η μοναδική που απασχολεί τον Πάνο Καμμένο, ο οποίος εξακολουθεί να μην έχει ενδοιασμούς για τη συμπόρευση με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι πρόδηλο ότι στον πολιτικό στίβο όλοι ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία για τη νέα σεζόν. Ο Αλέξης Τσίπρας προσδοκούσε να ανοίξει ο νέος κύκλος με άλλους –ευνοϊκότερους –πολιτικούς όρους για την κυβέρνηση: εάν το σχέδιο του περασμένου φθινοπώρου προέβλεπε ότι στην απέναντι όχθη θα βρισκόταν ο Μεϊμαράκης, το φετινό σχέδιο έχει σκοντάψει στην αδυναμία να εξασφαλιστούν οι 200 ψήφοι στη Βουλή για την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Αποτελεί κοινό τόπο σε όλο το πολιτικό σύστημα ότι ένας νόμος άμεσης εφαρμογής θα μπορούσε να λειτουργήσει τους προσεχείς μήνες ως υπερόπλο στα χέρια του Πρωθυπουργού και να προκαλέσει ανακατατάξεις στο αντιπολιτευτικό μέτωπο. Η αποτυχία του Ιουλίου προφανώς συνδέεται και με τη γείωση των εκλογικών σεναρίων από το Μαξίμου –ακόμη κι αν η μέχρι πρότινος συζήτηση απέβλεπε αποκλειστικά και μόνο σε μια πολιτική ανακατωσούρα.

Παρά τις μεγαλεπήβολες εξαγγελίες και τις μεγάλες θεσμικές παρεμβάσεις που περιλαμβάνονται στην κυβερνητική ατζέντα (από διευθέτηση του χρέους έως μια προοδευτική συνταγματική αναθεώρηση), στην πραγματικότητα το Μαξίμου προετοιμάζεται τους μήνες που ακολουθούν για μια διαχείριση της κατάστασης. Δεν είναι απαραιτήτως μικρού βεληνεκούς στόχος για μια κυβέρνηση που δεν έχει δώσει ακόμη δείγματα διαχειριστικής αποτελεσματικότητας. Οι αστρολογικές προβλέψεις, που κάποιοι στο πρωθυπουργικό επιτελείο παρακολουθούν με ενδιαφέρον, δεν είναι ευνοϊκές για τον Αλέξη Τσίπρα, τουλάχιστον έως το τέλος του 2016. Η ζωδιακή συνεύρεση ανοίγει μια χαραμάδα αισιοδοξίας από την άνοιξη του 2017 –και αυτό θα μπορούσε επίσης να λειτουργεί ως επιβεβαίωση ότι ο εκλογικός ορίζοντας έχει απομακρυνθεί.

Με την προσδοκία μιας στροφής στην οικονομία και, συνακόλουθα, μιας πολιτικής ανάκαμψης, θα εμφανιστεί ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ, το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου, αλλά και στο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, στα μέσα Οκτωβρίου. Το ίδιο μήνυμα θα στείλει και στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο της προσεχούς εβδομάδας, το οποίο θα εγκαινιάσει τη νέα πολιτική περίοδο. Ενα παραπάτημα στη ΔΕΘ μπορεί να καταστρέψει κυβερνήσεις ή να εγκλωβίσει αντιπολιτεύσεις –αρκεί να ανατρέξει κανείς στο «ναυάγιο» Καραμανλή του 2008 με την κάλυψη σε Βουλγαράκη και Παυλίδη ή στο «λεφτά υπάρχουν» του 2009 που εξακολουθεί να τραβά σαν πέτρα στον βυθό τον Γιώργο Παπανδρέου. Το πολιτικό βάρος αντιπαράθεσης στη ΔΕΘ το αναγνωρίζουν τόσο ο Τσίπρας όσο και ο Κυριάκος Μητσοτάκης –εξού και η πολυήμερη προετοιμασία τους για τα «αποκαλυπτήρια», εν πολλοίς, του νέου σχεδιασμού τους.

Με τρόπαιο στη ΔΕΘ

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Πρωθυπουργός δεν προτίθεται να κινηθεί αμυντικά στη Θεσσαλονίκη, αντιθέτως θα σημάνει μια κυβερνητική αντεπίθεση. Το τρόπαιο από την επέμβαση στο τηλεοπτικό τοπίο θα σηκωθεί ψηλά, αλλά ακόμη και συνεργάτες του αμφιβάλλουν εάν αρκεί για να τονώσει την κυβερνητική εικόνα. Κατόπιν αυτού αναζητείται κι ένα πρόγραμμα με κοινωνικό μανδύα, ενώ ένας μαραθώνιος διεθνών επαφών πριν και μετά τη ΔΕΘ θα ενταχθεί στο ίδιο σχέδιο αντεπίθεσης. Το πρώτο βήμα θα γίνει στις 25 Αυγούστου με τη μετάβαση στο Παρίσι, όπου ο Πρωθυπουργός θα δηλώσει «παρών» στη Σύνοδο των Σοσιαλδημοκρατών και πιθανότατα θα συναντηθεί κατ’ ιδίαν με τον Φρανσουά Ολάντ, ενισχύοντας και το πολιτικό φλερτ με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία.

Στις 9 Σεπτεμβρίου δρομολογείται η συνάντηση στην Αθήνα των ηγετών των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, με στόχο τη διαμόρφωση μιας κοινής ατζέντας κατά της παρατεταμένης λιτότητας, όπως και για έναν νέο ευρωπαϊκό σχεδιασμό για το Προσφυγικό, ενώ μετά τη ΔΕΘ το πρωθυπουργικό πρόγραμμα έχει ως βασικούς σταθμούς τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στην Μπρατισλάβα (16/9) και την ετήσια Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη (22-24/9), όπου ο Αλέξης Τσίπρας θα βρεθεί για δεύτερη συνεχή φορά. Συναντήσεις στο Μανχάταν με επικεφαλής διεθνών επενδυτικών οίκων αλλά και με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκονται υπό προγραμματισμό, ενώ οι διεθνείς επαφές εντάσσονται και σε ένα γενικότερο σχέδιο ενίσχυσης του πρωθυπουργικού προφίλ. Λόγω Προσφυγικού, άλλωστε, το Μαξίμου δεν ευνοεί προστριβές με την Αγκυρα. Ο ανασχηματισμός αποτελεί κομβικό στοιχείο της προσπάθειας για επανεκκίνηση της κυβέρνησης, αλλά από το πρωθυπουργικό επιτελείο αποκλείουν κινήσεις πριν από το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ για προφανείς λόγους αποφυγής εσωκομματικών αναταράξεων. Μέσω του Συνεδρίου ο Αλέξης Τσίπρας θα επιδιώξει όχι τόσο τον έλεγχο, αφού μετά την αποχώρηση Λαφαζάνη – Κωνσταντοπούλου δεν υπάρχουν θύλακοι σοβαρής εσωκομματικής αντιπολίτευσης, όσο την ομογενοποίηση του κόμματος. Κυβερνητικά στελέχη αναγνωρίζουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ακόμη υπό διαμόρφωση τις κομματικές δομές του που δεν εναρμονίζονται με τη νέα διευρυμένη κομματική βάση. Η επισήμανση υποκρύπτει και μια ανησυχία ότι το κόμμα όσο γρήγορα ενίσχυσε τη θέση του, εξίσου γρήγορα μπορεί να αποδυναμωθεί εάν δεν λειτουργήσει με ένα πανελλαδικό δίκτυο ως κόμμα εξουσίας.

Η δεύτερη αξιολόγηση από τους πιστωτές αποτελεί κεντρικό σταθμό της νέας περιόδου –και στόχευση του Μαξίμου είναι να αποφευχθεί μια παράταση της εκκρεμότητας. Τα εργασιακά εγκυμονούν κινδύνους για την εσωκομματική συνοχή, αφού προεξοφλείται ριζική αλλαγή στο συνδικαλιστικό πλαίσιο, ενώ δυστοκία καταγράφεται στην κυβέρνηση για τη σχέση με το ΔΝΤ. Η πρώτη αξιολόγηση ευνόησε την αντιπαράθεση με το ΔΝΤ, αλλά στην παρούσα φάση η συμμαχία με την Κριστίν Λαγκάρντ κρίνεται απαραίτητη για να προωθηθεί μια ικανοποιητική λύση στο θέμα του χρέους. Σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή πλευρά, όμως, το ΔΝΤ προκρίνει ένα αυστηρότερο πακέτο εργασιακών αλλαγών.

Μετά την παρέμβαση στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, η κυβερνητική αντεπίθεση σχεδιάζει να ανοίξει και το θέμα των αποζημιώσεων της Siemens, ενώ θα επιδιώξει να συντηρήσει και το ζήτημα των γερμανικών επανορθώσεων, χωρίς να είναι ξεκάθαρο προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί. Εως τον Μάρτιο του 2017, εξάλλου, η ατζέντα προβλέπει ολοκλήρωση της προαναθεωρητικής διαδικασίας, ενώ σχεδόν προεξοφλούνται εξελίξεις στο Κυπριακό. Η επαναφορά ενός σχεδίου που θα κινείται στις ράγες του σχεδίου Ανάν μπορεί να φέρει σε σύγκρουση τους διεθνιστές με την πατριωτική πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ –και υπό αυτές τις συνθήκες πιθανότερο είναι ο Αλέξης Τσίπρας να αφήσει την μπάλα στα χέρια του Νίκου Αναστασιάδη και να αντιγράψει τη συνταγή του παρατηρητή που εφάρμοσε ο Κώστας Καραμανλής στο Μπούργκενστοκ το 2005.

Η γαλάζια επανεκκίνηση

Η μετακόμιση στη νέα έδρα της Πειραιώς συνδέεται με τον σχεδιασμό επανεκκίνησης της ΝΔ, αλλά τα «αποκαλυπτήρια» για τον Κυριάκο Μητσοτάκη επίσης αναμένεται να γίνουν από το βήμα της ΔΕΘ. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επενδύει στην παρουσίαση ενός ολοκληρωμένου κυβερνητικού προγράμματος που θα ενισχύσει την αξιοπιστία του κόμματος, αλλά κυρίως θα δώσει τη δυνατότητα προσέγγισης νέων δεξαμενών ψηφοφόρων. Το κλειδί στην παρούσα συγκυρία για ένα αξιόπιστο κυβερνητικό σχέδιο, κατά τον πρόεδρο της ΝΔ, δεν είναι μόνο να εμπεριέχει υλοποιήσιμες και κοστολογημένες προτάσεις, αλλά πρωτίστως να οδηγεί τη χώρα στη μεταμνημονιακή εποχή. Στο γαλάζιο επιτελείο αναγνωρίζουν ότι το ζήτημα των εκλογών βρίσκεται στα χέρια του Αλέξη Τσίπρα, αλλά επενδύουν στη συντήρηση μιας εκλογικής ατμόσφαιρας, καθώς κρίνεται ότι διατηρεί σε υψηλά ποσοστά τη συσπείρωση της κομματικής βάσης και αποτρέπει εσωκομματικές τριβές και, πολύ περισσότερο, αποσχιστικές κινήσεις. Η παρασκηνιακή διελκυστίνδα μεταξύ καραμανλικών και σαμαρικών δεν περνά απαρατήρητη και αναγκάζει τον πρόεδρο της ΝΔ να καταφεύγει σε ασκήσεις ισορροπίας αλλά και να αναζητά νέες συμμαχίες στο εσωκομματικό πεδίο. Η προσέγγιση με τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη που ξεκίνησε τον περασμένο Ιούλιο θα έχει και συνέχεια, όπως διαβεβαιώνουν υψηλόβαθμες πηγές, ενώ έμφαση θα δοθεί στην ενίσχυση των σχέσεων του κόμματος με τον κόσμο της αγοράς, ώστε η ΝΔ να καταγραφεί ως βασικός εκπρόσωπος της μεσαίας τάξης.

Την προσπάθεια αυτή εκτιμάται ότι θα διευκολύνει και το νέο πρόγραμμα που εστιάζεται στην επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων και αποκρατικοποιήσεων και στη δέσμευση για φορολογικές μειώσεις σε όλα τα επίπεδα. Ψηλά στην ατζέντα θα βρίσκονται και τα θέματα της δημόσιας ασφάλειας, με προφανή στόχο να αναδειχθεί και το δεξιό παραταξιακό στίγμα, ενώ θα κλιμακωθεί η μετωπική με τον Αλέξη Τσίπρα.

Μετά τη ΔΕΘ θα αρχίσει να μετρά αντίστροφα και ο χρόνος για τον γαλάζιο ανασχηματισμό, μέσω του οποίου θα επιδιώξει ο πρόεδρος της ΝΔ να σηματοδοτήσει και την ανανέωση του κομματικού μηχανισμού, η οποία θα επεκταθεί και στα ψηφοδέλτια την ώρα των εκλογών. Γενικότερα, η αξιωματική αντιπολίτευση θα επιδιώξει να βρίσκεται στον αντίποδα της κυβέρνησης για όλα τα θέματα, διαφοροποιώντας τη θέση της και από το λοιπό αντιπολιτευτικό τόξο και αναδεικνύοντας μια εικόνα υπεροπλίας.

Κεντροαριστερή εμπλοκή

Τη συνταγή αυτή είναι προφανές ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν ΠΑΣΟΚ και Ποτάμι, που παραμένουν σε αναζήτηση στρατηγικής. Το σχέδιο συμπόρευσης των δύο κομμάτων, όχι μόνο με στόχο την επανεκκίνηση της εγχώριας Κεντροαριστεράς αλλά και για λόγους πολιτικής ανάγκης, εκατέρωθεν εκτιμάται ότι θα παραμείνει ανοικτό τουλάχιστον έως το τέλος του έτους.

Η Φώφη Γεννηματά, πάντως, θα επιμείνει να επιζητεί τον πολιτικό γάμο με Το Ποτάμι, προσφέροντας και το δαχτυλίδι της. Η κίνηση αποβλέπει να δημιουργήσει ακόμη πιο πιεστικό κλίμα για τα στελέχη του Ποταμιού, αλλά σε δεύτερο επίπεδο αποσκοπεί και στο να εκθέσει πολιτικά τον Σταύρο Θεοδωράκη –εάν εξακολουθήσει να ευνοεί την προσέγγιση των δύο κομμάτων μόνο σε επίπεδο κοινοβουλευτικών ομάδων.