Η χρονιά του 1970 υποδέχεται τους πρωταγωνιστές της νέας εποχής. Επιστημονικές ανακαλύψεις, τεχνολογικά επιτεύγματα και νέα φαινόμενα αλλάζουν δραστικά τον τρόπο της καθημερινής ζωής. Μέσα στην ψυχροπολεμική ατμόσφαιρα εκείνων των ημερών που καταγράφουν τα πρωτοσέλιδα, η εμφάνιση των χίπις και η διαφορετική συμπεριφορά τους προκαλεί την προσοχή του κόσμου πάνω τους. Πριν από την εποχή της Google αναζήτησης, λοιπόν, ο συγγραφέας και δημοσιογράφος των «ΝΕΩΝ», Φάνης Κλεάνθης υπογραμμίζει πως τον πρώτο λόγο στην εξέλιξη της γνώσης έχουν τα εγκυκλοπαιδικά λήμματα:

Λεξικά και Εγκυκλοπαίδειες άρχισαν να παλιώνουν πολύ γρήγορα στον καιρό μας. Δεν περνούν δύο ή τρία χρόνια από την έκδοσή τους κι είναι κιόλας ξεπερασμένα. Ποια η αιτία; Ο ταχύτατος ρυθμός με τον οποίο εξελίσσονται κι αλλάζουν όλα στον πλανήτη μας: Η επιστήμη, η τεχνολογία, η πολιτική κατάσταση, η κοινωνία, ο τρόπος ζωής.

Αναλογισθείτε, μέσα στα πέντε τελευταία χρόνια, πόσες αλλαγές έγιναν! Πόσοι καινούργιοι τεχνικοί κι επιστημονικοί όροι επινοήθηκαν, πόσες νέες χημικές συνθέσεις, πόσα φάρμακα… Κι ακόμα, πόσες νέες προσωπικότητες αναδύθηκαν στο προσκήνιο της πολιτικής επικαιρότητος των διαφόρων κρατών, κι ως επί το πολύ άνθρωποι που, προηγουμένως, ούτε στα «Χου ις χου», τα Λεξικά Προσωπικοτήτων της πατρίδας τους, δεν αναφέρονται.

Μια πηγή διαρκούς δημιουργίας νέων όρων είναι η εξερεύνηση του Διαστήματος. Τα υπάρχοντα Λεξικά και οι Εγκυκλοπαίδειες μιλούν, βέβαια, για αστροναύτες και διαστημόπλοια –όμως έχουν δημιουργηθεί, τόσοι καινούργιοι όροι, ιδίως από τότε που πρωτοπάτησε ο Ανθρωπος το πόδι του στη Σελήνη! Ιδού μερικοί –αυτοί που είναι περισσότερο εν χρήσει και τους συναντούμε κάθε μέρα στις εφημερίδες.

– Διαστημική εξέδρα: Επανδρωμένος διαστημικός σταθμός, σε τροχιά γύρω από τη Γη, προορισμένος να χρησιμεύση για παρατηρήσεις και μελέτες και για ορμητήριο προς άλλους πλανήτες.

– Σεληνάκατος: Οχημα που… εκτελεί συγκοινωνία μεταξύ διαστημοπλοίου και Σελήνης.

– Σεληνολόγος: Ειδικότης που δημιουργήθηκε μετά τη μεταφορά δειγμάτων από τα πετρώματα της Σελήνης. Σα να λέμε… ο γεωλόγος του φεγγαριού.

– Προσσελήνωση: Κακόζηλος όρος που δημιουργήθηκε για να σημάνη την άφιξη της σεληνακάτου στο έδαφος της Σελήνης. Και λέμε κακόζηλος γιατί, αν τον παραδεχθούμε και τον υιοθετήσουμε, θα πρέπει να μιλούμε, ύστερα από λίγα χρόνια, όταν ο άνθρωπος θα επισκέπτεται όλους τους πλανήτες, για «προσαρείωση», «προσαφροδίτωση», «προσδίωση», «προσχρόνωση» και ούτε καθεξής. Το σωστό θα ήταν να μείνει ένας όρος μονάχα η «προσγείωση», που να σημαίνει την άφιξη ιπταμένης μηχανής σε οποιαδήποτε στερεά επιφάνεια, είτε είναι το έδαφος της Γης, του Αρη, της Αφροδίτης, του Δία, του Κρόνου, είτε είναι διαστημική εξέδρα, είτε είναι το κατάστρωμα αεροπλανοφόρου. Το πολύ – πολύ, προκειμένου περί υγράς επιφανείας (θαλάσσης, λίμνης, ποταμού) να διατηρηθή ο όρος «προσθαλάσσωση».

Αλλά και η σύγχρονη κοινωνική ζωή δημιούργησε πολλούς νέους όρους, που τους πήραμε στη γλώσσα μας ατόφιους από τις ξένες γλώσσες:

– Μίνι: Η σημαντικά πάνω από τα γόνατα γυναικεία φούστα.

– Μάξι: Η σημαντικά κάτω από τα γόνατα γυναικεία φούστα.

– Μπικίνι: Μαγιό που αποτελείται από στενώτατο στηθόδεσμο και μικρότατο τμήμα που καλύπτει την ήβη.

– Μονοκίνι: Μπικίνι… χωρίς στηθόδεσμο.

– Τόπλες: Γυναικείο φόρεμα που αφήνει ακάλυπτο (ή σχεδόν) το στήθος.

– Μπότομλες: Γυναικείο φόρεμα που αφήνει ακάλυπτες (ή σχεδόν) τις κατώτερες καμπυλότητες.

– Ση-θρού: Φόρεμα που αφήνει να διακρίνεται το στήθος και άλλα σημεία του γυναικείου σώματος.

– Ωτοστόπ: Η διά της υψώσεως του αντίχειρος πρόσκληση προς διερχόμενο τροχοφόρο να παραλάβη ποδαροδρομούντα και συνήθως αδέκαρο τουρίστα.

– Κάμπινγκ: Τόπος στον οποίο μπορούν να στηθούν σκηνές παραθεριστών. Τώρα, γιατί επικράτησε να τον λένε «κάμπινγκ» ενώ υπάρχει η ελληνική έκφραση «τόπος κατασκηνώσεως», αυτό είναι άγνωστο.

– Πάρκινγκ: Τόπος σταθμεύσεως αυτοκινήτων.

– Παρκάρω: Εξελληνισμένο ρήμα που σημαίνει σταθμεύω το αυτοκίνητο.

Φυσικά και η έξαλλη νεολαία των μεταπολεμικών χρόνων απέκτησε διάφορες ονομασίες. Στην αρχή είχαμε τους «οργισμένους νέους», μετά τους «μπίτνικ» και τώρα καταλήξαμε στους «χίππυς», που το όνομά τους κοντεύει πια να εξελληνισθή: ο χίππης –του χίππη, πληθυντικός οι χίππηδες. Είναι δε χίππης ο νέος που δεν παραδέχεται και δεν ανέχεται τα ήθη της παλαιότερης γενιάς, τους περιορισμούς που κυριαρχούν στον σύγχρονο κόσμο, δεν σέβεται παραδόσεις και θεσμούς και θέλει να ζη σε περιφερόμενες ομάδες ή αγέλες ομοϊδεατών του στο περιθώριο της κοινωνίας. Από τη ζωή των χίππηδων προέκυψαν και οι εξής όροι:

– Παραισθησιογόνα: Ορισμένα ναρκωτικά που δημιουργούν παραισθήσεις και ευφορία.

– Ψυχεδελικά φαινόμενα: Τα φαινόμενα των παραισθήσεων που δημιουργούνται, σε εγρήγορση, από ορισμένα ναρκωτικά. Από τα φαινόμενα αυτά δημιουργήθηκε και «ψυχεδελική τέχνη», «ψυχεδελική διακόσμηση» και ούτω καθεξής.

– Χάππενινγκ: Η αγγλική αυτή λέξη, στην κυριολεξία της, σημαίνει «συμβάν». Αλλά τώρα υποδηλώνει ομαδική εκδήλωση στην οποία παίρνουν μέρος «χίππηδες» κυριευόμενοι από διονυσιασμό. Σημαίνει επίσης θέαμα παρουσιαζόμενο από ομάδα «χίππηδων» και το οποίο χαρακτηρίζεται από αυτοσχεδιασμούς εκείνων που μετέχουν, επάνω σε προκαθορισμένο «καμβά» υποθέσεως.

Μα αν θελήσει κανείς να καταγράψει όλες τις καινούργιες λέξεις που δημιουργήθηκαν στην τελευταία πενταετία, δεν θα έχει τελειωμό. Ετσι, έχουμε στην πολιτική το «κατεστημένο» (νεολογισμός που σημαίνει την καθεστηκυία τάξη), την «ομαλοποίηση» (επάνοδο στην ομαλότητα) κ.ά. Στην τέχνη έχουμε την «οπ – αρ» (το «οπ» παράγεται από την ελληνική λέξη οπτική), την «πορ – αρ» («ποπ», από το πόπουλαρ, που εδώ σημαίνει συνηθισμένη, κοινότοπη). Στην οδική κυκλοφορία έχουμε τον Σταμάτη, τον Γρηγόρη, τον μονόδρομο. Και τράβα κορδόνι.