Η έννοια της πρωτογενούς πρόληψης

Η πρωτογενής πρόληψη είναι αυτό που ο απλός άνθρωπος εισπράττει από τον γιατρό του ακούγοντας το «πρέπει να κάνεις αυτό και δεν πρέπει να κάνεις εκείνο». Είναι δηλαδή η προσταγή τού «κάνε» ή του «μην κάνεις». Ολα αυτά είναι συμβατά με την απλή λογική και είναι γνωστά από την εποχή του Ιπποκράτη.

Εκείνο όμως που αποκαλύφθηκε στη γονιδιακή μας εποχή είναι ότι, παρότι όλοι πίστευαν ότι τα γονίδια είναι ένας αυτοτελής κόσμος που όταν αποκαλυφθεί θα μάθουμε όλα τα μυστικά της ζωής και θα στοχεύσουμε στην αθανασία, δυστυχώς για τον άνθρωπο δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Τα γονίδια, πέραν του ότι δέχονται αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, αποδείχθηκε ότι διεγείρονται από εξωτερικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Το κάπνισμα π.χ. είναι ένας από τους πολλούς διεγέρτες που επηρεάζουν κατευθείαν τη γονιδιακή συμπεριφορά και έτσι, εάν δεν υπάρχουν αμυντικά γονίδια, διεγείρει γονιδιακά τους μηχανισμούς για εκδήλωση καρκίνου ή για καρδιοαγγειοπάθειες.

Γενικότερα, το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής καθορίζουν το προσδόκιμο επιβίωσης κάθε ατόμου. Από ετών ήταν γνωστή η επιδημιολογική παρατήρηση ότι η συμπεριφορά των ασιατικών οικογενειών που μετανάστευαν στην Αμερική ήταν διαφορετική από τη συμπεριφορά των συγγενών τους που παρέμεναν στις χώρες τους, όσον αφορά την εκδήλωση καρδιοπαθειών ή καρκίνου. Ακόμα και οι δίδυμοι αδελφοί που είχαν τα ίδια γονίδια παρουσίαζαν την ίδια συμπεριφορά.

Ετσι οι Αμερικανοί Ασιάτες έμοιαζαν περισσότερο με τους αμερικανικούς πληθυσμούς όσον αφορά π.χ. την εκδήλωση ενός εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε σχέση με τους ασιατικούς πληθυσμούς. Το είδος της τροφής, η κίνηση ή η γυμναστική, το stress, η ατμοσφαιρική ρύπανση και γενικότερα η καθημερινή συμπεριφορά του ατόμου είναι οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουν τη βιολογική συμπεριφορά των ανθρώπων και το προσδόκιμο της επιβίωσής τους.

Σήμερα η πρωτογενής πρόληψη δεν αρκείται πλέον στο «κάνε αυτό, μην κάνεις αυτό». Αυτό έχει ξεπεραστεί καθώς αποδείχθηκε ότι οι απλές συμβουλές και οι παραινέσεις δεν πιάνουν τόπο γιατί απλούστατα στην πράξη δεν εφαρμόζονται.

Για τους λόγους αυτούς δημιουργήθηκαν συγκεκριμένα κέντρα παρακολούθησης της εφαρμογής των κανόνων πρόληψης και που, κατά κανόνα, εγγυώνται την επιτυχία της πρόληψης. Ετσι κάθε άνθρωπος που προσβλέπει σε έναν καλύτερο τρόπο ζωής και ένα καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης, πρέπει ανά τακτά χρονικά συστήματα να επισκέπτεται αυτά τα κέντρα και να παρακολουθείται.