Εμειναν έγκλειστοι πάνω από 67 ώρες. Κι ωστόσο κάποιοι από τους συμμετέχοντες μιλούν με κάτι σαν νοσταλγία για το μεγάλο παζάρι των αδειών. Δεν τους λείπουν ούτε τα ράντζα ούτε η οσμή στρατιωτικού θαλάμου. Φαίνεται όμως ότι τους λείπει η αδρεναλίνη μιας ατέρμονης ρουλέτας, στην οποία οι επίδοξοι καναλάρχες έπαιξαν 399,5 εκατ. ευρώ –αν αθροίσει κανείς και τις προσφορές που μειοδότησαν στο ποσό των 246 εκατ. που «πόνταραν» οι νικητές.

Αν κάτι απέδειξε η ιστορικά πρωτότυπη διαδικασία που σκηνοθέτησε η κυβέρνηση για την αναχάραξη του τηλεοπτικού τοπίου, είναι ότι τα media παραμένουν επίζηλη επένδυση. Επίζηλη, αν και οικονομικά επισφαλής. Το ποσό που συγκεντρώθηκε υπερέβη τις προβλέψεις ακόμη και των ίδιων των διοργανωτών.

Πρόκειται βέβαια για ποσό που θα καταβληθεί σε τρεις δόσεις –η πρώτη σε 15 ημέρες από την ανακήρυξη των πλειοδοτών, η δεύτερη σε 12 μήνες και η τρίτη σε 24 μήνες. Και μέχρι την ανακήρυξη μεσολαβούν 90 ημέρες, όπου όλα μπορεί να ανατραπούν.

Μπορεί να ανατρέψει το αποτέλεσμα το Συμβούλιο της Επικρατείας που θα αποφανθεί επί της συνταγματικότητας του νόμου Παππά, μάλλον εντός του Οκτωβρίου. Μπορεί να το παγώσει μία από τις δεκάδες αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων που έχουν καταθέσει οι ενδιαφερόμενοι, προσβάλλοντας διάφορα στάδια της διαδικασίας. Μπορεί να το κλονίσει τυχόν παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έχει δεχτεί από τους θιγομένους αναφορές για παραβάσεις του κοινοτικού δικαίου.

Το αποτέλεσμα δεν πρέπει να θεωρείται οριστικό ούτε από την κυβερνητική πλευρά αφού, σύμφωνα με τον νόμο, τώρα πρέπει να γίνει ο έλεγχος της προέλευσης των χρημάτων των πλειοδοτών.

Πάντως, ανεξαρτήτως του νομικού κύρους του, ήδη ο διαγωνισμός έχει παραγάγει πολιτικά «δεδικασμένα». Εχει τιμολογήσει de facto τα τηλεοπτικά media –ως επιχειρήσεις αλλά, κυρίως, ως εργαλεία πολιτικής επιρροής –σε ένα ύψος που κανείς μόνο να το εικάσει μπορούσε μέχρι προχθές. Και έχει οριοθετήσει το εκτόπισμα παλιών και νέων παικτών.

Το πολιτικό ταμείο

Η μοιρασιά από την άποψη της πρότερης δραστηριότητας ήταν στη μέση: δύο νέοι, Καλογρίτσας και Μαρινάκης, και δύο παλαιοί, Αλαφούζος και Κυριακού. Πολιτικά η μοιρασιά είναι λίγο πιο σύνθετη. Το κυβερνητικό μπλοκ φαίνεται να αποκτά το έρεισμα που ήθελε στην τηλεοπτική αγορά με την είσοδο Καλογρίτσα. Αλλωστε είχε εξασφαλίσει ήδη την απομάκρυνση του μεγαλύτερου πολιτικού του εμποδίου –του Mega –πριν από τον διαγωνισμό. Το βέβαιο είναι ότι το Μαξίμου θα προβάλλει το ύψος του τιμήματος ως επίτευγμα –όπως ήδη έκανε από χθες ο Πρωθυπουργός –παρασιωπώντας τις οικονομικές επιπτώσεις που θα έχει ο εξαναγκασμός σε κλείσιμο των επιχειρήσεων που έμειναν εκτός νυμφώνος.

Ο δρόμος μέχρι να αποκρυσταλλωθεί θεσμικά και επιχειρηματικά το κουαρτέτο που προέκυψε από τον προχθεσινό διαγωνισμό δεν είναι ευθύς. Μπορεί να βραχυκυκλώσει σε εμπόδια όχι μόνο δικαστικά. Μπορεί ας πούμε να προσκρούσει στην Digea, την κοινοπραξία των παλαιών καναλιών, που είναι τώρα ο μόνος πάροχος σήματος –και άρα ο μόνος φορέας που μπορεί να αποβάλει από το φάσμα τα κανάλια που τώρα εκπέμπουν. Η κυβέρνηση το ξέρει. Και γι’ αυτό έχει φροντίσει να απευθύνει προς την Digea τις πρώτες προειδοποιητικές βολές.

Ο στόχοςνα τεθείεκτόςτο Megaδεν ήταν έκπληξη
Η κυβέρνηση φαινόταν να έχει πάρει το μισό από αυτό που ήθελε πριν αρχίσει ο διαγωνισμός. Είχε εξοστρακίσει το Mega. Με άλλα λόγια, είχε εξωθήσει εκτός αγοράς έναν από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους –σε οικονομικό μέγεθος και επιρροή –πυλώνες της τηλεοπτικής ενημέρωσης που η ίδια είχε δαιμονοποιήσει ως άντρο της «παλιάς διαπλοκής». Μετά το τέλος του διαγωνισμού, κανείς από τους μετόχους του Mega δεν έχει θέση στο τηλεοπτικό τοπίο. Ομως, σύμφωνα με μια άλλη ανάγνωση, ο διαγωνισμός μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Μπορεί να επανασυσπειρώσει τους μετόχους σε μια προσπάθεια για την επιβίωση του σταθμού και στον δικαστικό αγώνα κατά του νόμου Παππά. Κρίσιμος ως προς αυτό θα είναι ο ρόλος της πλευράς Βαρδινογιάννη –της μεγάλης έκπληξης του διαγωνισμού –που έμεινε χωρίς άδεια, παρότι πήρε μέρος στη δημοπρασία με δύο σχήματα.

Το Μαξίμου εξεπλάγη όμωςόταν βρέθηκαν εντελώς εκτός αδειών οι Βαρδινογιάννηδες

Πριν από την Τετάρτη θεωρούνταν στάνταρ. Οχι μόνο λόγω της σχέσης του με την κυβέρνηση αλλά και λόγω της τακτικής που ακολούθησε πριν από τον διαγωνισμό: τα συμφέροντα Βαρδινογιάννη εκπροσωπήθηκαν στη δημοπρασία από δύο σχήματα, το Star (Νέα Τηλεόραση) και τον Ανεξάρτητο Τηλεοπτικό Πάροχο Περιεχομένου. Μάλιστα ο Πάνος Κυριακόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του Star Channel, εμφανίστηκε στη δημοπρασία ως εκπρόσωπος του Ανεξάρτητου Παρόχου, δίνοντας την εντύπωση ότι ο Βαρδινογιάννης ήθελε να πάρει την άδεια με τον νέο φορέα απαλλασσόμενος από το Star και τα όποια εταιρικά του βάρη. Τελικώς, η υψηλότερη προσφορά από την πλευρά Βαρδινογιάννη (διά του κυπριακού σχήματος) δεν ξεπέρασε τα 18 εκατ. ευρώ, παρότι από τον πρώτο γύρο ο πήχης είχε μπει σε υπερδιπλάσιο ύψος. Παράγοντες που μετείχαν στη διαδικασία εξηγούσαν τον αποκλεισμό Βαρδινογιάννη με το σκεπτικό ότι οι εκπρόσωποί του δεν είχαν περιθώρια ελιγμών. Είχαν ανελαστική εντολή την οποία δεν μπόρεσαν να υπερβούν, όπως οι άλλοι επενδυτές που ήταν προσωπικά παρόντες στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Ο Σκάι αποδείχθηκε γρήγορα «γκανιάν» στο ποντάρισμα

Από τη διαδικασία, έτσι όπως είχε κλειδωθεί, πιο ωφεληµένος εξήλθε ο παίκτης που την είχε πολεµήσει λυσσαλέα. Ο Σκάι όχι µόνο πήρε την άδεια µε το χαµηλότερο τίµηµα –43,6 εκατ. ή 32,3 εκατ. φθηνότερα από ό,τι ο ΑΝΤ1 που έδωσε τα περισσότερα –αλλά ούτε θα χρειαστεί να επενδύσει κεφάλαια για προσωπικό και υποδοµή, όπως οι νέοι ανταγωνιστές του.

Χάρη στον νόμο Παππά το Φάληρο διεκδικεί μονοπώλιο στην τηλε-αντιπολίτευση

Ο σταθμός του Φαλήρου είναι ο μόνος με μετωπικά αντιπολιτευτική γραμμή που επιβιώνει του νόμου Παππά. Ο ΑΝΤ1 είχε πάντα περισσότερο ψυχαγωγικό, παρά ενημερωτικό χαρακτήρα, ενώ τα media του Μαρινάκη, εφημερίδες και ραδιόφωνο, έχουν πιο μετριοπαθή γραμμή απέναντι στην κυβέρνηση.

Η επιτυχία του Σκάι, ωστόσο, εξυπηρετεί εμμέσως την αξιοπιστία του διαγωνισμού ως εχέγγυο αντικειμενικότητας. Θα έχει ενδιαφέρον τώρα αν ο σταθμός εξακολουθήσει να μάχεται με την ίδια ζέση κατά του «αντισυνταγματικού» νόμου Παππά στα τηλεοπτικά πλατό και στα δικαστήρια.

Ενώ ο Καλογρίτσας επιβεβαίωσε τα «προγνωστικά» για σιγουράκι

Εκανε αγώνα δρόμου για να προλάβει να καταθέσει την εγγυητική επιστολή. Η δυσκολία του λέγεται ότι δεν ήταν μόνο θέμα χρονισμού αλλά και οικονομικής επάρκειας. Παρά τις αμφιβολίες για την επιφάνειά του, η πλευρά του εργολάβου κατασκευαστή Χρήστου Καλογρίτσα, που εκπροσωπήθηκε από τον υιό του Βλαδίμηρο, προσέφερε τίμημα 52,6 εκατ.

Εχει σημασία ότι ο προσκείμενος στην κυβέρνηση επιχειρηματίας μπήκε δυνατά ήδη από τον πρώτο γύρο, στον οποίο ήταν φιναλίστ με τον Σκάι. Η τελική του προσφορά στην πρώτη άδεια ήταν 40 εκατ. ακριβώς. Το στρογγυλό ποσό έκανε κάποιους από τους συμμετέχοντες να πιστέψουν ότι αυτό είναι και το ταβάνι του. Ωστόσο στον δεύτερο γύρο βρέθηκε να αναμετράται με τον Μαρινάκη και εν τέλει να επικρατεί. Για την ιστορία, η πρώτη προσφορά του λέγεται ότι ήταν 42,2 εκατ. και η δεύτερη εκτινάχθηκε στο τελικό 52,6.

Αναλύοντας εκ των υστέρων αυτή την τακτική, παράγοντες του χώρου εκτιμούσαν ότι η ομάδα Καλογρίτσα «είχε κάνει καλό φροντιστήριο». Είχε εκπαιδευτεί στις λεπτομέρειες της διαγωνιστικής διαδικασίας, «σαν να του είχαν δώσει το manual» –το εγχειρίδιο του διαγωνισμού.

Σίγουρα όποιος έχει άδεια βρίσκει και λεφτά –φανερά ή κρυφά

Ο τρόπος που η εγγυητική Καλογρίτσα έγινε δεκτή, παρά τις έντονες ενστάσεις, προεξοφλεί ώς έναν βαθμό και το πώς θα αντιμετωπιστεί στη φάση του ελέγχου του πόθεν έσχες. Μένει να αποδειχθεί αν ο επανακάμψας στα μεγάλα δημόσια έργα επιχειρηματίας μπορεί να σηκώσει μόνος του το βάρος του τιμήματος. Ή αν θα αναζητήσει στην πορεία συμμάχους, δεδομένου ότι θα πρέπει να επενδύσει επιπλέον ποσά για να μπορέσει να στήσει νέο σταθμό. Και δη σταθμό ελκυστικό. Τι νόημα έχει να εγκατασταθεί με τόσους κόπους ένα φιλοσυριζαϊκό κανάλι, αν δεν έχει τα λεφτά για να φτιάξει πρόγραμμα με επιρροή;

Παρ’ όλα αυτά, άγνωστοι αι βουλαίτου «κουμπάρου»

Το παρεμπίπτον ερώτημα ως προς τον Καλογρίτσα είναι αν η είσοδός του στον τηλεοπτικό χάρτη θα επηρεάσει την ισορροπία μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων. Παρότι συνδέονται με κουμπαρικούς δεσμούς, ο Πάνος Καμμένος είχε προσπαθήσει να υπονομεύσει την υποψηφιότητα Καλογρίτσα με δημόσιες καταγγελίες για «μαύρα λεφτά». Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι τα πυρά του προέδρου των ΑΝΕΛ δεν επηρέασαν τη σχέση του εργολάβου με το Μαξίμου.

Ενώ μοσχοπλήρωσεστο τέλος την άδειαο Μαρινάκης,που έχει άλλεςκουμπαριές

Το κύριο επιχείρημα της κυβέρνησης για τον περιορισμό των αδειών σε τέσσερις ήταν η συρρίκνωση της διαφημιστικής πίτας. Ο ισχυρισμός ότι δεν χωρούν στο ψηφιακό φάσμα περισσότερα κανάλια εγκαταλείφθηκε γρήγορα ως αστήρικτος. Αντιθέτως υπερτονίστηκε, ακόμη και από τα χείλη του ίδιου του Πρωθυπουργού, το επιχείρημα ότι οι τηλεοπτικές επιχειρήσεις πρέπει να είναι βιώσιμες. Ο πήχης της βιωσιμότητας, σύμφωνα με τον υπολογισμό του Τσίπρα, είναι τα 50 εκατ. έσοδα, με τη λογική ότι σήμερα η διαφημιστική δαπάνη έχει συρρικνωθεί στα 200 εκατ. ετησίως. Μετά τον διαγωνισμό κλονίζεται και το επιχείρημα περί βιωσιμότητας. Πώς μπορεί να είναι βιώσιμη, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της κυβέρνησης, μια νέα επιχείρηση που πριν καν στηθεί, πριν αποκτήσει υποδομή και προσωπικό, έχει υποχρεώσεις 73,9 εκατ. (βλέπε Μαρινάκης TV); Ή μήπως μπορεί να μοιραστεί ίσα μια πίτα, όπου ο ένας από τους ανταγωνιστές ξεκινά με 30 εκατ. φθηνότερη άδεια και το κανάλι έτοιμο (βλέπε Σκάι);

Υστερα από τρεις νύχτες η πίτα της αγοράς ήδη έχει κρυώσει

Σημαία της κυβέρνησης είναι βεβαίως τα 246 εκατ. που απέδωσε η δημοπρασία. Για να βρει όμως κανείς το πραγματικό όφελος για την οικονομία πρέπει να συνυπολογίσει και τη βλάβη που προκαλείται από την αδειοδότηση. Σύμφωνα με το πλαφόν του νόμου, κάθε κανάλι υποχρεούται να απασχολεί 400 εργαζομένους. Αυτό σημαίνει ότι κινδυνεύουν τουλάχιστον χίλιες θέσεις εργασίας, καθώς στις ραδιοτηλεοπτικές επιχειρήσεις εργάζονται σήμερα 2.600 άτομα.

Εκτός από τις θέσεις εργασίας, πρέπει κανείς να υπολογίσει και τη ζημιά από τις επιχειρήσεις που θα εκκαθαριστούν, τις οφειλές που δεν θα εξοφληθούν εις ολόκληρον προς τους εργαζομένους και τους δανειστές των επιχειρήσεων –στους οποίους δεν συγκαταλέγονται μόνο οι τράπεζες. Το πραγματικό ισοζύγιο από την παρέμβαση της κυβέρνησης θα προκύψει μόνο αφότου θα έχει ολοκληρωθεί ο κύκλος των επενδύσεων και των αντίστοιχων λουκέτων.

Κανείς δεν ξέρει αν και πώς θα χωνέψουν τον αποκλεισμό οι χαμένοι

Από τους «εκτός νυμφώνος» μπορεί να προκύψουν οι άδηλες τώρα αναταράξεις για την κυβέρνηση. Ιδίως από τις πλευρές εκείνες που αποκλείστηκαν παρότι είχαν προσέλθει στον διαγωνισμό με την εντύπωση ότι είχαν έρθει σε συμφωνία με την κυβέρνηση.

Τι θα κάνουν οι πληγωμένοι πρώην καναλάρχες –όπως ο Δημήτρης Κοντομηνάς που έφτασε να δώσει 60 εκατ. χωρίς να εξασφαλίσει άδεια ή η μεγάλη έκπληξη του διαγωνισμού, η πλευρά Βαρδινογιάννη που είχε αποσύρει το ενδιαφέρον της από το Mega, μετέχοντας με δύο σχήματα στη δημοπρασία;

Ηταν πραγματικά η πλευρά του μετόχου του Mega και του Star τόσο αδιάφορη για την επιβίωσή της στα media, όσο δείχνουν τα τελικά νούμερα; Ή μήπως όντως την αιφνιδίασε ο ανταγωνισμός;

Οσοι πιστεύουν στη δεύτερη εκδοχή, περιμένουν ότι ο Βαρδινογιάννης δεν θα μείνει αδρανής. Περιμένουν ότι θα επιδιώξει την παραμονή του στα πράγματα είτε μέσω της επαναδραστηριοποίησής του στο Mega είτε μέσω μιας συμμαχίας με έναν από τους πλειοδότες. Εχει άλλωστε την υποδομή του Star που θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση ενός συνεταιρισμού.

Ισως με παλιό κρασίσε νέο μπουκάλι

Το τοπίο αυτή τη στιγμή θυμίζει Ελντοράντο. Μπορούν όλα να σχεδιαστούν από την αρχή. Οι παλιοί που δεν εξασφάλισαν άδεια, είναι πιθανό να επιδιώξουν να μείνουν στο παιχνίδι αναζητώντας συνεταιρισμό με κάποιον από τους καινούργιους. Και οι νέοι έχουν κίνητρο να ενσωματώσουν το δικαίωμα που απέσπασαν σε μία από τις υπάρχουσες υποδομές που έχασαν την άδεια. Το Ελντοράντο μοιάζει εύφορο έδαφος για νέες συμμαχίες. Οι συμμαχίες δεν αφορούν μόνο τους καναλάρχες –πρώην και επερχόμενους. Αφορούν και τα μεγάλα ονόματα που έδιναν όλα αυτά τα χρόνια θεαματικότητα, ήτοι εμπορική και πολιτική υπεραξία, στους σταθμούς. Και στο επίπεδο των στελεχών ανοίγει τώρα ένα νέο χρηματιστήριο.