Πρέπει να έγινε κάπως έτσι: η Μαργκρέτε Βεστάγκερ πηγαίνει με το ποδήλατό της από το σπίτι που διατηρεί στις Βρυξέλλες στο κτίριο της Κομισιόν –ώς εδώ καμία έκπληξη, είναι μια διαδρομή που κάνει καθημερινά. Εκείνη η ημέρα, ωστόσο, είναι κάπως διαφορετική. Γιατί εκείνη την ημέρα η επίτροπος Ανταγωνισμού ανακοινώνει στους εκπροσώπους του Τύπου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει απόφαση σύμφωνα με την οποία «οι φοροαπαλλαγές της Apple στην Ιρλανδία είναι παράνομες». Και τι πρέπει να γίνει για να αποκατασταθεί η αδικία; Μα ο κολοσσός των νέων τεχνολογιών να αποδώσει στο ιρλανδικό κράτος 13 δισεκατομμύρια ευρώ.
Απλό δεν είναι. Είναι όμως πολύ σκανδιναβικό. Η επίτροπος που πηγαίνει κάθε μέρα με το ποδήλατο στη δουλειά της κάνει αυτή τη δουλειά έτσι όπως υπαγορεύουν η κοινή λογική, οι κανόνες, το αίσθημα δικαίου και η υποχρέωση της αποτελεσματικότητας. Ολα αυτά δεν είναι άσχετα με το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε. Η Μαργκρέτε γεννήθηκε πριν από 48 χρόνια στο Γκλόστρουπ, ένα ήσυχο προάστιο της Κοπεγχάγης, από γονείς λουθηρανούς εφημέριους. Ο εφημέριος Χανς δεν είναι μόνο άνθρωπος του Θεού, είναι και της πολιτικής. Και όχι στα δεξιά του Κυρίου, αλλά στα άκρα αριστερά. Το κόμμα των Σοσιαλφιλελεύθερων (SPL) με το οποίο είχε εκλεγεί κάποια στιγμή βουλευτής είναι στη Δανία το κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Η ιστορία του κόμματος είναι παλιά –κρατάει από το 1905. Σήμερα το SPL δεν έχει τη δύναμη που είχε άλλοτε. Η Μαργκρέτε, πάντως, ακολουθεί τα βήματα του πατέρα της. Στα 21 της γίνεται μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του κόμματος, έπειτα από λίγο αναλαμβάνει και τον τομέα των ευρωπαϊκών υποθέσεων. Στη συνέχεια το κόμμα γίνεται δικό της για να γίνει η ίδια η νεότερη αρχηγός κόμματος στην ιστορία της Δανίας. Το 1998, όταν η Μαργκρέτε είναι 30 χρόνων, θα οριστεί υπουργός Παιδείας και Εκκλησιαστικών Υποθέσεων. Και δεκατρία χρόνια μετά, το 2011, θα γίνει αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών της τρικομματικής κυβέρνησης της οποίας ηγείται η Χέλε Τόρνινγκ-Σμιτ.
Το κοντράστ δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο. Η πρωθυπουργός είναι γνωστή σε όλον τον κόσμο για την αγάπη της στο ακριβό ντύσιμο και τις ακόμη πιο ακριβές τσάντες, τα ταγέρ των οίκων της υψηλής ραπτικής και τις γόβες. Η υπουργός Οικονομικών έχει τα μαλλιά της κοντοκουρεμένα, ενώ προτιμά τα φαρδιά πουλόβερ και τα τζιν. Δεν είναι ένα στυλ που σε κάνει γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο –ούτε καν στη Δανία. Η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, ωστόσο, θα γίνει πολύ γνωστή στη χώρα της για έναν άλλο λόγο: για την περιοριστική πολιτική που εφάρμοσε για να μην πέσει η οικονομία της χώρας στα βράχια της ύφεσης.
Στην πραγματικότητα γίνεται κάτι παραπάνω από γνωστή. Για τους σχολιαστές των μέσων ενημέρωσης αλλά και για την κοινή γνώμη αυτή είναι η πιο ισχυρή γυναίκα της Δανίας, όχι η λουσάτη Χέλε. Ο τρόπος που ασκεί την εξουσία της εξάπτει τη φαντασία παραγωγών και σεναριογράφων. Και το αποτέλεσμα είναι το «Borgen», η τηλεοπτική σειρά στην οποία πρωταγωνιστεί μια ευφυής και αποτελεσματική πρωθυπουργός και έκανε τον γύρο του κόσμου καρφώνοντας στον καναπέ του ακόμη και τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα.
Η Μαργκρέτε δεν απέκτησε φυσικά την ίδια φήμη με τη σειρά. Οταν πάντως πήγε στις Βρυξέλλες για να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του Ανταγωνισμού δεν ήταν άγνωστη. Οι κοινοτικοί περίμεναν ότι κάποια στιγμή θα τα έβαζε με τα μεγάλα ψάρια ακολουθώντας εξάλλου την παράδοση του ευρωπαϊκού αντιτράστ και των μαχών που έχει δώσει με κολοσσούς όπως η Google και η Starbucks, η Disney και η General Electrics, η ρωσική Gazprom. Οι κοινοτικοί θα ανακαλύψουν στην πορεία έναν άνθρωπο απλό, οικείο αλλά και τυπικό, πάντως πολύ ευχάριστο για να δουλεύεις μαζί του. Στο Κολέγιο των Επιτρόπων έχει μόνο συμπάθειες. «Είναι υπόδειγμα ευρωπαίας πολιτικού» θα πει ο έλληνας συνάδελφός της Δημήτρης Αβραμόπουλος. «Χειρίζεται το χαρτοφυλάκιό της με ξεχωριστή ικανότητα, ανθρωπιά, σύνεση και ισχυρό αίσθημα δικαίου –χαρακτηριστικά που αναδεικνύονται και με τους προβληματισμούς σχετικά με την προσφυγική κρίση».
Η ίδια το βλέπει ως εξής: «Αν έχεις το προνόμιο να σου δανείσουν οι άνθρωποι εξουσία για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πρέπει να γνωρίζεις ότι δεν είναι επειδή είσαι καταπληκτικός ή καλός ή οτιδήποτε. Σε εμπιστεύονται για λίγο και μετά πρέπει να την επιστρέψεις».Ξέρει επίσης ότι οι αποφάσεις που παίρνει όποιος ασκεί εξουσία δεν μπορεί να είναι αρεστές σε όλους. Είναι κάτι που της αρέσει να το θυμάται από ένα γλυπτό χέρι με το μεσαίο δάκτυλο υψωμένο που έχει κρατήσει στο γραφείο της –της το είχε στείλει ένα σωματείο εργαζομένων την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομικών.
Δεν μπορεί να ξέρει κανείς εάν ο Τιμ Κουκ της Apple ύψωσε και αυτός το μεσαίο του δάκτυλο ακούγοντας τη Μαργκρέτε Βεστάγκερ να του ζητάει 13 δισ. ευρώ για λογαριασμό της Ιρλανδίας. Δημοσίως πάντως δεν κρύβει την ενόχλησή του, αν όχι τον εκνευρισμό του. Σε συνέντευξή του στη βρετανική «Ιντιπέντεντ» έκανε λόγο για «πολιτικές ανοησίες», ενώ στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τζακ Λιου και η «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ». Οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» ωστόσο υπερασπίστηκαν την απόφασή της. Σε κάθε περίπτωση, η Μαργκρέτε Βεστάγκερ ξέρει ότι κάποια στιγμή θα παραδώσει πίσω την εξουσία. Και τότε θα αφιερωθεί σε άλλα πράγματα. Ας πούμε, στα τρία παιδιά της.
