Το οργανωμένο χάος του Νίκου Αλεξίου

Ο εύθραυστος και εφήμερος κόσμος των εγκαταστάσεων του Νίκου Αλεξίου (1960-2011) και η ιδιαίτερη τεχνική του αναβιώνουν σε μία έκθεση – αφιέρωμα στην γκαλερί Can. Εκεί παρουσιάζεται το εργαστήρι του καλλιτέχνη, ενώ τα έργα του –εργόχειρα και κατασκευές από καλάμι, εγκαταστάσεις με τραπέζια, καλαμωτοί σκελετοί, χάρτινες κουρτίνες –βρίσκουν ιδανικές αντιστοιχίες σε έργα νεότερων καλλιτεχνών που δηλώνουν την επίδραση από τον καλλιτέχνη της γενιάς του ’80.

«Τα περιοδικά που παίρνω δεν είναι τέχνης, αλλά επιστημονικά. Εκ των υστέρων βλέπω ότι όλη αυτή η συζήτηση περί χάους, ο κάνναβος, τα δίκτυα, τα φράκταλς, τα σχέδια και τα διαγράμματα που έβλεπα στο “Scientific America” μπλέκονται με τις κουβέρτες που ύφαινε και έπλεκε η μάνα μου. Το σχεδιάγραμμα στο περιοδικό και η κουβέρτα που σκεπάζομαι ακόμα και σήμερα είναι το ίδιο πλέγμα» έλεγε σε μία συζήτησή του με τον επιμελητή Χριστόφορο Μαρίνο ο Νίκος Αλεξίου, εξηγώντας την καλλιτεχνική εμμονή του, η οποία τον οδήγησε στην Μπιενάλε Βενετίας το 2007 με το μνημειακό έργο – εγκατάσταση «Τhe End» το οποίο αντλεί έμπνευση από το ψηφιδωτό δάπεδο της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Αγίου Ορους. Σύντομα μάλιστα το «The End» πρόκειται να προβληθεί στην κεντρική όψη του κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας στην Πλατεία Κοτζιά. Ενώ τον επόμενο χρόνο το Μουσείο Μπενάκη προγραμματίζει μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον καλλιτέχνη από το Ρέθυμνο, ο οποίος επεξεργάστηκε με το δικό του λεπτεπίλεπτο ιδίωμα τη σχέση ανάμεσα στην εντοπιότητα και σε αυτό που ονομάζουμε μοντέρνο.

ΟΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ. Στην έκθεση – αφιέρωμα στον Νίκο Αλεξίου η Μαρία Οικονομοπούλου (γεννήθηκε στην Καλαμάτα και ζει από το 1985 στην Ολλανδία) παρουσιάζει το έργο «Black Plegma», ένα κείμενο που δημιουργεί την αίσθηση δαντέλας. Το κείμενο αποτελείται από συσχετισμούς των λέξεων You and Me που προκύπτουν χρησιμοποιώντας διάφορες προθέσεις. Oι προτάσεις έχουν γραφτεί χωρίς κενά μεταξύ τους και οι λέξεις έχουν ενωθεί καθέτως με γραμμές. Στη συνέχεια το κείμενο έχει τυπωθεί πάνω σε χαρτί και έχουν αφαιρεθεί οι χώροι μεταξύ των γραμμάτων με χειρουργικό λεπίδι.

Το έργο «Angels» του Κύπριου Λευτέρη Τάπα είναι ένα χάρτινο κέντημα. Πρόκειται για ένα σχέδιο από ενωμένα φτερά χερουβείμ, κομμένο στο χέρι και περασμένο με γραφίτη, το οποίο δημιουργεί μια διάτρητη κουρτίνα. «Η αγάπη για το επαναλαμβανόμενο μοτίβο που δημιουργεί ίλιγγο, η μέθη της επανάληψης, η σημασία της ανθρώπινης αφής στη δημιουργική διαδικασία η οποία μοιάζει με άσκηση πειθαρχίας και υπομονής που αγγίζει τα όρια του διαλογισμού, είναι στοιχεία κεντρικά και στους δύο καλλιτέχνες» εξηγεί η Χριστίνα Αγγελιδάκη η οποία επιμελείται αυτή τη «συνάντηση» του Νίκου Αλεξίου με τους επιγόνους του.

Ο Ηρακλειώτης Δημήτρης Τάταρης παρουσιάζει ένα έργο που συνδυάζει το σχέδιο με ένα κοπτικό έργο όπου ο καλλιτέχνης συνδυάζει εικόνες και αφηγήσεις εμπνευσμένες από τη «Μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα. Στο πρώτο επίπεδο ένα κοπτικό σχέδιο εμπνευσμένο από τα πλέγματα του Αλεξίου μεταμορφώνεται σε μασραμπίγια, χαρακτηριστικό ξύλινο πάνελ με ισλαμικά μοτίβα που χρησιμοποιείται ευρέως στον αραβικό κόσμο ως κάλυμμα στα παράθυρα.

Ο νεότερος από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες Στρατής Ταυλαρίδης αντλεί απευθείας έμπνευση και αναφορές από το έργο του Αλεξίου, τον οποίο θεωρεί σημείο – σταθμό στην εξέλιξη και την ενασχόλησή του με την τεχνική του paper cut (χαρτοκοπτικής).