Ο Αλέξης, το κλαμπ του Νότου και οι Βόρειοι

Για τους φλεγματικούς του Βορρά, η σύναξη των ηγετών του Νότου στην Αθήνα την προηγούμενη βδομάδα ήταν το διπλωματικό αντίστοιχο ενός «ελαφρού τσιμπήματος στο μάτι». Κι όσο κι αν ο Σόιμπλε έσπευσε βιτριολικά να αποδομήσει το κλαμπ του Νότου («όταν μαζεύονται σοσιαλιστές, τίποτε το ενδιαφέρον δεν προκύπτει» ήταν η ακριβής του φράση), αρκετοί στις Βρυξέλλες είδαν τη συνάντηση σαν ένα βήμα ισχυροποίησης του Νότου σε μια Ευρώπη που κλονίζεται μετά το Brexit.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στο ιερατείο των Βρυξελλών έχασαν τον ύπνο τους. «Δεν νομίζω ότι το Club Med θα καταφέρει να αποκτήσει επιρροή μέσα στους κόλπους της ΕΕ» λέει στα «ΝΕΑ» ο Γκούντραμ Βoλφ, διευθυντής του Ινστιτούτου Bruegel που εδρεύει στη βελγική πρωτεύουσα. Διευκρινίζει πάντως ότι δεν του αρέσει ο όρος Club Med –δεν ήταν όλοι οι ηγέτες που μαζεύτηκαν στην Αθήνα σοσιαλιστές (η Κύπρος και η Ισπανία έχουν δεξιές κυβερνήσεις), ούτε βρέχονται όλες οι χώρες από τη Μεσόγειο. Η ουσία βέβαια κρύβεται αλλού: δεν υπάρχει μια ενιαία, συνεκτική γραμμή των χωρών του Νότου απέναντι στα δυο φλέγοντα ευρωπαϊκά ζητήματα: το Δημοσιονομικό και το Προσφυγικό.

Η ΑΤΖΕΝΤΑ. Για παράδειγμα, διαφορετική είναι η ατζέντα της Ελλάδας και της Ιταλίας, των δύο χωρών που υποδέχονται τα μεγαλύτερα κύματα προσφύγων από το ξέσπασμα της κρίσης, από τη Γαλλία που εστιάζει στα ζητήματα της ασφάλειας και της τρομοκρατίας, λίγους πια μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές. Για τον γάλλο πρόεδρο, άλλωστε, η επίσκεψη στην Αθήνα κι η παρουσία του στο κάδρο με τον νεαρό αριστερό Αλέξη είχαν περισσότερο έναν συμβολικό χαρακτήρα τόνωσης του αποδυναμωμένου πολιτικού του προφίλ.

Στα δημοσιονομικά, οι συγκλίσεις φαίνονται μεγαλύτερες –όλοι απαιτούν χαλάρωση του στενού δημοσιονομικού κορσέ που έχει επιβάλει το Βερολίνο -, όμως τα αποτελέσματα της Συνόδου, όπως αποτυπώθηκαν στο ανακοινωθέν, δεν ήταν ακριβώς μια γροθιά στο κατεστημένο της ΕΕ, ούτε μια αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού στάτους κβο. Για τους γνώστες των ευρωπαϊκών, αυτά που γράφτηκαν ως συμπεράσματα δεν διαφέρουν από τις συνήθεις κοινοτοπίες που διαβάζει κανείς στα αντίστοιχα κείμενα των Συνόδων της ΕΕ. Κι όπως σκωπτικά σχολιάζει άνθρωπος με γνώση του παρασκηνίου, το πακέτο Γιούνκερ ήταν εξαρχής ένα άδειο πουκάμισο –το να διπλασιάσεις τον όγκο του δεν πειράζει κανέναν. Επειτα, όλες οι χώρες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα: η Ιταλία με τις τράπεζές της, η Ισπανία είναι μπροστά σε τρίτες εκλογές και η Γαλλία με τις φτωχές της επιδόσεις στην οικονομία. Κάθε άλλο παρά ένα ισχυρό μπλοκ δηλαδή.

ΕΝΟΧΛΗΣΗ. Για το Βερολίνο, η Σύνοδος του Νότου «σήκωσε μερικά φρύδια» στην καγκελαρία, όπως το περιγράφει στα «ΝΕΑ» ο δημοσιογράφος της «Wall Street Journal» Μάρκους Γουόκερ, που παρακολουθεί στενά την ελληνική κρίση από το ξέσπασμά της, αλλά δεν προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Ισως περισσότερο να ενόχλησε η παρουσία του γάλλου προέδρου στην Αθήνα –μια παρουσία που ταρακουνάει τον γαλλογερμανικό άξονα –παρά η ίδια η πρωτοβουλία Τσίπρα, που για πολλούς ερμηνεύεται κι ως κίνηση εσωτερικής κατανάλωσης. Προφανώς οι Γερμανοί δεν επιθυμούν τη δημιουργία ένα κεϊνσιανού τύπου μπλοκ αντιπολίτευσης απέναντι στους Βόρειους. Μπορεί όμως και να καλοβλέπουν την ανάδυση ενός σχήματος που θα αντιπαρατεθεί με το σχήμα των χωρών του Βίσεγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία) που υψώνει φράχτες κι αντιστέκεται συνεχώς στις προτάσεις για αναλογική κατανομή των βαρών του Προσφυγικού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό μπορεί να διευκολύνει πολιτικά το Βερολίνο στη μάχη που δίνει στο εσωτερικό της ΕΕ απέναντι στο μπλοκ των Βορείων, σε μια χρονική συγκυρία που η διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος θα κρίνει εν πολλοίς τις γερμανικές εκλογές σε έναν χρόνο από τώρα.

ΠΡΟΓΕΥΣΗ. Η σύμπλευση –ή για να το πούμε πιο ευγενικά –η μη σύγκρουση Αθήνας – Βερολίνου στο Προσφυγικό, δεν σημαίνει βέβαια ελαφρύνσεις στο πεδίο των δημοσιονομικών. Το έργο άλλωστε παίχτηκε πέρυσι στη διάρκεια της πρώτης αξιολόγησης και η Αθήνα αντιλήφθηκε ότι τέτοιου είδους πολιτική διευθέτηση δεν υπάρχει στο μυαλό των Γερμανών. Μια πρόγευση του φθινοπωρινού κλίματος έλαβε η ελληνική πλευρά στο Eurogroup της Μπρατισλάβας, εκεί όπου οι κοινοτικοί αξιωματούχοι ζήτησαν από την Ελλάδα να τρέξει, αφού είναι και πάλι εκτός προγράμματος.

Το ευτυχές για το ευρωπαϊκό σύστημα εξουσίας θα είναι η Ελλάδα να παραμείνει κάτω από τα ραντάρ για όλο το 2017, χρονιά που ίσως μετασχηματίσει τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης. Στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία η εκλογική άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων μπορεί να επηρεάσει καταλυτικά τα ευρωπαϊκά πράγματα –τα δημοσιονομικά, τα επενδυτικά, τη Σένγκεν ή το Προσφυγικό, ακόμη και το ίδιο το μέλλον της Ευρώπης –και μια πιθανή αναζωπύρωση του ελληνικού ζητήματος δεν θα βοηθήσει κανέναν. Υπό αυτή την έννοια, λένε οι γνώστες του ευρωπαϊκού παρασκηνίου, είναι προτιμότερο για την Ελλάδα να εκπέμπει έναν ήχο σιωπής.