Ωδινεν όρος. Φοβάμαι ότι ο «οδικός χάρτης» (roadmap) που αποφάσισαν οι 27 ηγέτες των κρατών-μελών στην άτυπη διάσκεψη κορυφής στην Μπρατισλάβα δεν οδηγεί σχεδόν πουθενά. Και πάντως δεν φαίνεται να οδηγεί την Ευρώπη στο (λαμπρό) μέλλον. Ισως στη στασιμότητα, αν όχι στο παρελθόν. Οι 27 δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις βαθιές διαφορές απόψεων και να διαμορφώσουν πειστική στρατηγική, έναν περιεκτικό «οδικό χάρτη» που να οδηγεί την Ενωση σε νέα εποχή. Δεν μπόρεσαν να δώσουν μια «επιθετική απάντηση» στην πρόκληση που θέτει η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού και του εθνολαϊκισμού στην Ευρώπη.

Η διάσκεψη της Μπρατισλάβας παρουσιάστηκε, βεβαίως, ως η έναρξη μιας διαδικασίας που σταδιακά θα κορυφωθεί τον ερχόμενο Μάρτιο στη Ρώμη, όταν θα γιορτάζονται τα εξήντα χρόνια από τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Αλλά οι προσδοκίες παραμένουν περιορισμένες καθώς, παρά την υπαρξιακή κρίση, ηγεσίες και πολιτικές δυνάμεις παραμένουν βαθύτατα διχασμένες.

Το κείμενο της Μπρατισλάβας αποτυπώνει γνωστές ιδέες, προτάσεις και μέτρα μικρής εμβέλειας για υλοποίηση. Μόνη εξαίρεση μπορεί να θεωρηθεί η αναφορά για την προώθηση της ευρωπαϊκής άμυνας, που προωθεί ιδιαίτερα η Γαλλία με τη σύμπραξη και της Γερμανίας. Ώς σήμερα, το θέμα «ευρωπαϊκή άμυνα» ήταν μπλοκαρισμένο λόγω της αντίδρασης της Βρετανίας. Η τελευταία θεωρούσε ότι η συγκρότηση ευρωπαϊκής άμυνας σε επίπεδο ΕΕ θα υπονόμευε το ΝΑΤΟ. Μετά το (επικείμενο;) Brexit ανοίγει ο δρόμος, με την αξιοποίηση γι’ αυτόν τον σκοπό όλων των δυνατοτήτων που προσφέρει η Συνθήκη της Λισαβόνας, δυνατοτήτων που δεν είχαν ώς τώρα αξιοποιηθεί (σύσταση αρχηγείου, «διαρθρωμένη συνεργασία» κ.ά.).

Στο ζωτικό αυτό θέμα, και γενικότερα στο κείμενο της Μπρατισλάβας, δεν φαίνεται πάντως να αποτυπώνεται κάποιο ευδιάκριτο, ξεχωριστό ελληνικό ίχνος. Οι γενικές και χλιαρές διατυπώσεις του «χαμηλότερου κοινού παρονομαστή» δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι «μας καλύπτουν». Στη λογική αξιοποίησης της Συνθήκης για την Αμυνα θα μπορούσε να είχε επιδιωχθεί, π.χ., ρητή αναφορά στη «ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής και αλληλεγγύης» (αρθ. 42,7 Συνθήκης). Πρόκειται για ρήτρα που έχει ενσωματωθεί στη Συνθήκη με πρωτοβουλία και τη διαπραγματευτική πίεση της Ελλάδας, καθώς ενδιαφέρει άμεσα τη χώρα και τα συμφέροντά της. Εκτίμηση είναι ότι η κατάλληλη αξιοποίηση της ρήτρας αυτής μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην άμβλυνση του ελληνικού αμυντικού ζητήματος με όλες τις ευεργετικές συνέπειες. Η εντύπωσή μου είναι ότι η κυβέρνηση δεν γνωρίζει τη Συνθήκη ή αδιαφορεί για το περιεχόμενό της –ή και τα δύο.

Οσο για το θέμα της μετανάστευσης (εξωτερικά σύνορα), το εξωφρενικό είναι ότι γίνεται ρητή αναφορά στην ανάγκη ενίσχυσης της… Βουλγαρίας και των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά απολύτως καμία στην Ελλάδα (εκτός βέβαια εάν η χώρα μας έχει ομαδοποιηθεί με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων).

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Τελευταία Νέα