Μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης

Θα είναι οι δέκα εβδομάδες που θα αλλάξουν την Ιταλία –και ενδεχομένως και την Ευρώπη; Ή το πρωί της επόμενης ημέρας θα είναι σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε; Η απάντηση θα δοθεί στις 4 Δεκεμβρίου. Την Κυριακή εκείνη θα στηθούν οι κάλπες προκειμένου να εκφράσουν οι πολίτες τη γνώμη τους για τη συνταγματική αναθεώρηση. Οπως συμβαίνει όμως με τα δημοψηφίσματα, το πραγματικό διακύβευμα ξεπερνάει τα στενά όρια του ερωτήματος. Με άλλα λόγια, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι Ιταλοί θα εκφραστούν μόνο για το εύρος των εξουσιών της Γερουσίας –ζήτημα που πιθανότατα δεν τους ενδιαφέρει καθόλου. Ηδη τα κόμματα της αντιπολίτευσης επιχειρούν να μετατρέψουν το δημοψήφισμα σε ψήφο εμπιστοσύνης για την κυβέρνηση. Είναι μια παγίδα στην οποία έπεσε και ο Ματέο Ρέντσι όταν πριν από μερικούς μήνες δήλωσε ότι σε περίπτωση που επικρατήσει το Οχι στο δημοψήφισμα, ο ίδιος θα παραιτηθεί.

Ο ιταλός πρωθυπουργός προσπαθεί τώρα να διορθώσει το λάθος επαναλαμβάνοντας σε κάθε ευκαιρία ότι το αποτέλεσμα δεν θα έχει καμία σχέση με την προσωπική του πολιτική τύχη. Μένει να φανεί εάν θα πείσει τους ιταλούς ψηφοφόρους στις δέκα εβδομάδες που απομένουν ώς την ημέρα του δημοψηφίσματος. Η ανακοίνωση της ημερομηνίας και μόνο ήταν αρκετή για να προκληθούν οι πρώτες αψιμαχίες. Και αυτό επειδή οι υποψήφιες ημερομηνίες διεξαγωγής ήταν η 27η Νοεμβρίου και η 4η Δεκεμβρίου. Ο Ρέντσι επέλεξε την πιο μακρινή. Με σκοπό, λένε οι αντίπαλοί του, να παρατείνει όσο το δυνατόν την προεκλογική εκστρατεία ώστε να ατονήσει το ενδιαφέρον των ψηφοφόρων. Σε τι θα μπορούσε να μεταφραστεί αυτή η αδιαφορία; Σε μια συμμετοχή τόσο μικρή που στην ουσία θα απαξιώσει τη διαδικασία. Σε μια τέτοια περίπτωση, το δημοψήφισμα θα είναι σαν να μην έχει γίνει. Και η πολιτική ζωή στην Ιταλία θα συνεχιστεί κανονικά.

Στο μεταξύ, πάντως, ο Ματέο Ρέντσι ξεκίνησε την προεκλογική εκστρατεία εστιάζοντας όχι στα καλά της συνταγματικής αναθεώρησης αλλά σε δημόσια έργα που δεν θα γίνουν και σε άλλα που αναβιώνουν ως ένα μεγάλο σχέδιο. Η κοινή τους συνισταμένη είναι οι θέσεις εργασίες που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν. Η αναφορά στα πρώτα έγινε με αφορμή την απόφαση της δημάρχου της Ρώμης Βιρτζίνια Ράτζι να αποσυρθεί η Αιώνια Πόλη από τη διεκδίκηση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024. «Εάν η Ράτζι φοβάται, τότε μάλλον κάνει λάθος δουλειά» ήταν το σχόλιο του κεντροαριστερού πρωθυπουργού για τη δήμαρχο που εξελέγη με την υποστήριξη του λαϊκιστικού Κινήματος των 5 Αστέρων, του κόμματος που προηγείται στις δημοσκοπήσεις.