Πριν από λίγους μήνες, έπειτα από μια εξελιγμένη τεχνική γενετικής τροποποίησης σε κλινική του Μεξικού, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη ένα υγιές αγοράκι που κατάγεται από την Ιορδανία. Είναι το πρώτο μωρό που γεννιέται στον κόσμο από «τρεις γονείς», όπως λανθασμένα αποκαλείται η όλη διαδικασία.

«Είναι τεράστιο επίτευγμα» δήλωσε λακωνικά στην εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο δρ Ρίτσαρντ Τζ. Πόλσον, επόμενος πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM).

Τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση οι ειδικοί στην αναπαραγωγή λαχταρούσαν δεκαετίες τώρα να δοκιμάσουν, αλλά είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη επειδή συνδυάζει το DNA ενός ζευγαριού και μιας δότριας. Στόχος της είναι να ξεπεραστούν ελαττώματα στο μιτοχονδριακό DNA της μητέρας που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά νοσήματα στο παιδί.

Τα μιτοχόνδρια, τα «εργοστάσια» παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, βρίσκονται μακριά από τον πυρήνα των κυττάρων που περιέχει το DNA, το οποίο καθορίζει τα κληρονομούμενα χαρακτηριστικά του παιδιού. Ωστόσο περιέχουν το δικό τους λιγοστό DNA, το οποίο όταν μεταλλαχθεί ή είναι ελαττωματικό έχει ολέθριες συνέπειες αφού προκαλεί σοβαρές ασθένειες στα νεύρα, στους μυς, στον εγκέφαλο, στην καρδιά, στο ήπαρ, στους νεφρούς, στο ενδοκρινικό (ορμονικό) και στο αναπνευστικό σύστημα, αποβαίνοντας συχνά μοιραίο.

Η τεχνική που χρησιμοποιήθηκε στο ζευγάρι από την Ιορδανία βασίζεται στη λήψη του πυρηνικού DNA από το ωάριο μιας μητέρας με μεταλλαγμένο μιτοχονδριακό γενετικό υλικό και τη μεταφορά του στον πυρήνα ενός ωαρίου από μια υγιή δότρια, από το οποίο έχει αφαιρεθεί το δικό της DNA. Ετσι δημιουργείται ένα ωάριο με υγιές πυρηνικό DNA από τη μητέρα και υγιές μιτοχονδριακό DNA από τη δότρια και στη συνέχεια γονιμοποιείται με εξωσωματική.

Η ιστορία του ζευγαριού από την Ιορδανία άρχισε το 2011 όταν απευθύνθηκαν στον δρα Τζον Ζανγκ, ιατρικό διευθυντή του Κέντρου Γονιμότητας New Hope στη Νέα Υόρκη. Ο δρ Ζανγκ είναι δοκιμάσει τη μέθοδο το 2003 στην Κίνα, αλλά τα δίδυμα που κυοφορούσε μια 30χρονη γεννήθηκαν πρόωρα και πέθαναν παρότι τα μιτοχόνδριά τους ήταν υγιή.

Οταν ο δρ Ζανγκ ενημέρωσε το ζευγάρι της Ιορδανίας για την τεχνική, εκείνοι δίστασαν. Είχαν ήδη ζήσει τέσσερις αποβολές και είχαν ένα παιδί που ήταν βαριά άρρωστο από το σύνδρομο Leigh, ένα μιτοχονδριακό νόσημα, αλλά εξακολουθούσαν να ελπίζουν ότι θα μπορούσαν να αποκτήσουν από μόνοι τους ένα υγιές μωρό.

Και αυτό διότι μόνο το ένα τέταρτο των μιτοχονδρίων της γυναίκας ήταν μεταλλαγμένο και τα μιτοχόνδρια διανέμονται τυχαία στα ωάρια. Επομένως, αν τύχαινε να γονιμοποιηθεί ωάριο που περιείχε υγιή μιτοχόνδρια, το μωρό θα ήταν καλά. Ετσι, αποφάσισαν να το ρισκάρουν.

Το ζευγάρι επέστρεψε στην Ιορδανία και απέκτησε ένα μωρό. Ωστόσο και αυτό το μωρό γεννήθηκε με το σύνδρομο. «Είναι μια τρομερή αρρώστια» λέει ο δρ Ζανγκ. «Τα μωρά χάνουν προοδευτικά την ικανότητα να κινούνται και να αναπνέουν. Το μωρό χρειάστηκε τραχειοτομή και ρινογαστρικό σωλήνα για να τρέφεται, ενώ αργά αλλά σταθερά παρουσίαζε αναπνευστική ανεπάρκεια».

Το πρώτο παιδί του ζευγαριού, που είχε γεννηθεί το 2005,πέθανε σε ηλικία 6 ετών. Το δεύτερο σε ηλικία 8 μηνών.

Το ζευγάρι επέστρεψε στον δρα Ζανγκ και ζήτησε να υποβληθεί στην τεχνική της μιτοχονδριακής μεταφοράς. Το Κέντρο New Hope έχει μια κλινική στο Μεξικό και τους πρότεινε να κάνουν εκεί την τεχνική, η οποία είναι απαγορευμένη στις ΗΠΑ.

Στους έξι μήνες της εγκυμοσύνης της η 36χρονη μητέρα ήξερε ότι το μωρό είναι διαφορετικό, γιατί την κλωτσούσε συνεχώς ενώ τα προηγούμενα δύσκολα κινούνταν. Σήμερα, πέντε μήνες μετά τη γέννησή του, το αγοράκι είναι υγιές και με φυσιολογικά μιτοχόνδρια – λιγότερο από 1% είναι μεταλλαγμένα, ενώ χρειάζεται να είναι τουλάχιστον το 18% για να προκληθεί πρόβλημα, σύμφωνα με το περιοδικό «New Scientist» που δημοσίευσε το νέο επίτευγμα.

Οι ειδικοί στην αναπαραγωγική ιατρική ελπίζουν ότι η επιτυχία αυτή θα αλλάξει τη στάση απέναντι στη μιτοχονδριακή μεταφορά. «Τα μιτοχόνδρια δεν καθορίζουν ποιοι είμαστε» λέει ο δρ Πόλσον. «Τα γονίδια που καθορίζουν την εμφάνιση, τη συμπεριφορά και την ψυχοσύνθεσή μας υπάρχουν στο πυρηνικό DNA, όχι στο μιτοχονδριακό.

»Αν μια γυναίκα της λευκής φυλής πάρει μιτοχονδριακό DNA από μια Ασιάτισσα, το μωρό που θα γεννηθεί θα είναι λευκό, χωρίς ίχνος ασιατικής καταγωγής. Η απαγόρευση (της μεθόδου στις ΗΠΑ) δεν είναι επιστημονική και δεν βασίζεται στα επιστημονικά δεδομένα και γι’ αυτό πρέπει να αρθεί».

Προς το παρόν η μέθοδος είναι εγκεκριμένη μόνο στη Βρετανία όπου η γέννηση των πρώτων βρεφών αναμένεται το 2017, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση επιστημόνων του Πανεπιστημίου του Νιούκαστλ στις αρχές του φετινού καλοκαιριού.