Ο ποιητής Μιχάλης Κατσαρός είχε προβλέψει μεγάλη ξηρασία για το μέλλον. Η πρόσφατη ψήφιση των προαπαιτούμενων απ’ την κυβέρνηση αφορούσε την ένταξη στο νέο Υπερταμείο και του νερού. Παραδόξως πολλοί θυμήθηκαν τα λόγια του ποιητή. Η αριστερή πτέρυγα του πολιτικού τόξου και όχι μόνον εξάλλου μίλησε για «ιδιωτικοποίηση» του μείζονος κοινωνικού αγαθού. Η πιο κινηματική του έκφραση ξανάπιασε σήμερα το νήμα προηγούμενων καιρών όπως το δημοψήφισμα στη Θεσσαλονίκη όπου πάνω από 200.000 ψήφισαν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της ΕΥΑΘ. Οχι βέβαια με μαζικούς όρους, αφού η αμηχανία συνεχίζει να κυριαρχεί στον δρόμο.

Αν για την κυβέρνηση επιχειρήθηκε να δικαιολογηθεί το συγκεκριμένο μέτρο ως απλή ένταξη του νερού στο Υπερταμείο, η αντιπολίτευση το σήκωσε ψηλά. Μέχρι και τρικάκια με κείμενο του νομπελίστα Σαραμάγκου κατά των ιδιωτικοποιήσεων είδαμε να πετιούνται στη Βουλή από στελέχη της Λαϊκής Ενότητας. «Είναι το πολυτιμότερο αγαθό ζωής. Είναι το όριο μεταξύ βίου και αβίωτου βίου», μας λέει με γλαφυρό τρόπο ο Ζήσης Ζάννας, πρώην βουλευτής και μέλος της ΚΕ της ΛΑΕ. Δεν είναι λίγοι αυτοί που λένε πως αποτελεί δυσμενή εξέλιξη που το νερό έγινε μέρος διαπραγμάτευσης. Κόντεψε πάντως να πυροδοτήσει και κυβερνητική κρίση.

Η απόφαση του ΣτΕ

Είναι όμως ιδιωτικοποίηση αυτό που συντελείται; «Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν θα ιδιωτικοποιήσει ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ (2,5 εκατ. συνδέσεις, 6,5 εκατ. καταναλωτές) σεβόμενη την απόφαση 1906/2014 του ΣτΕ που ανέκοψε τη δρομολογημένη από την προηγούμενη μνημονιακή συγκυβέρνηση διαδικασία πώλησης πλειοψηφικού πακέτου μετοχών ιδιοκτησίας ΤΑΙΠΕΔ και Δημοσίου (οι υπόλοιπες ανήκουν σε ιδιώτες μέσω Χρηματιστηρίου) με πιθανότερους αποδέκτες τη SUEZ (ΕΥΑΘ) και τη Veolia (ΕΥΔΑΠ). Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ότι αυτό αντίκειται στα άρθρα του Συντάγματος για προστασία της υγείας και όρισε ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας τους το κράτος θα διακρατεί τουλάχιστον το 50% συν 1 μετοχή.

Οπως ξεκαθάρισε ωστόσο ο Πρωθυπουργός στην Εκθεση Θεσσαλονίκης, η πώληση μειοψηφικού πακέτου μετοχών συνδέεται με το management. Από τη στιγμή που το management περάσει στις πολυεθνικές νερού, χάνεται η λειτουργία του δημόσιου συμφέροντος.

Μνημονιακή υποχρέωση

Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή χάθηκε ήδη με το πέρασμα των μετοχών τους στο Υπερταμείο: Σύμφωνα με το τρίτο Μνημόνιο, το Ταμείο είναι «ανεξάρτητο» και «δεν ανήκει στο Δημόσιο ούτε στον ευρύτερο δημόσιο τομέα». Ενώ, σύμφωνα με τη δήλωση της Συνόδου Κορυφής της ευρωζώνης της 12ης Ιουλίου 2015 –συμπεριλαμβάνεται στο μνημονιακό κείμενο –«πρωταρχικός στόχος του Ταμείου είναι… να μεγιστοποιεί την αξία ελληνικών περιουσιακών στοιχείων σημαντικής αξίας, την οποία θα ρευστοποιεί με ιδιωτικοποιήσεις και άλλα μέσα». Επιπροσθέτως, με τη ζωή του Υπερταμείου στα 99 χρόνια, η «εγγύηση του υπουργού Οικονομικών ότι όσο είναι αυτός υπουργός το νερό δεν ιδιωτικοποιείται τείνει στη σφαίρα της μεταφυσικής», λέει στα «ΝΕΑ» η πρώην υπουργός Νάντια Βαλαβάνη.

Και για εκείνη το νερό είναι κάτι παραπάνω από κοινωνικό αγαθό. Και κομβικό πολιτικό θέμα. «Ο ΟΗΕ έχει αποφασίσει ότι το δικαίωμα όλων στο νερό καθορίζεται από το τρίπτυχο: νερό επαρκές, ποιοτικό, οικονομικά προσιτό ακόμα και με τιμολογιακή πολιτική κάτω του κόστους. Αυτό απαιτεί δημόσια λειτουργία των εταιρειών ύδρευσης – αποχέτευσης. Τα τελευταία χρόνια 42 μεγαλουπόλεις –ανάμεσά τους Παρίσι και Βερολίνο –επαναδημοτικοποίησαν το νερό πληρώνοντας τεράστια λύτρα στις πολυεθνικές νερού. Η Κομισιόν, από το 2013 με 2 εκατ. υπογραφές της μοναδικής πετυχημένης Πρωτοβουλίας Πολιτών right2water και με ψηφισμένη στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου (Σεπτέμβριος 2015) έκθεση που της ζητά να συνεργαστεί με τη right2water για ευρωπαϊκή νομοθεσία σύμφωνη με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, να σταματήσει να πιέζει για ιδιωτικοποίηση και να προωθήσει συμβάσεις PuPs (Δημόσιου – Δημόσιου), “παίζει καθυστέρηση”. Και ρίχνει με μεγάλη υποκρισία στις κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και την ελληνική, την ευθύνη για τις συμβάσεις παραχώρησης, όταν το πέρασμα ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ στο “Ταμείο” είναι μνημονιακός όρος (Παράρτημα 27 ιδιωτικοποιήσεων) και η Κομισιόν μέλος της τρόικας».

«Επικοινωνιακή εξαπάτηση»

Και ο Ζήσης Ζάννας, απ’ τη ΛΑΕ, συμφωνεί πως έχουμε να κάνουμε με ιδιωτικοποίηση: «Η κυβέρνηση επιμένει στην επικοινωνιακή εξαπάτηση νομίζοντας ότι θα συνεχίσει να καλλιεργεί τις αυταπάτες που την ανέδειξαν και την συντηρούν στην εξουσία από τον Σεπτέμβρη του 2015. Η μεταφορά στο “Υπερταμείο Δημόσιας Περιουσίας” των μετοχών 6 εταιρειών του ελληνικού Δημοσίου, μεταξύ αυτών των εταιρειών Υδρευσης και Αποχέτευσης Αθήνας και Θεσσαλονίκης (ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ), σαφώς και είναι ιδιωτικοποίηση» σημειώνει. Kαι συμπληρώνει: «Το Υπερταμείο ως μνημονιακή υποχρέωση της κυβέρνησης Τσίπρα – Καμμένου ιδιωτικοποιεί, χαρίζει επί της ουσίας, δημόσια περιουσία, αγαθά και υπηρεσίες, περιουσία του ελληνικού λαού, σε πολυποίκιλα συμφέροντα εγχώρια και διεθνή, με τη δέσμευση τα ποσά της εξαγοράς να οδηγούνται στην απόσβεση του δημοσίου χρέους. Το πέρασμα ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, το οποίο δεν ανήκει στο Δημόσιο ούτε στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και “λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς”, σημαίνει ότι χάνουν τον κοινωφελή χαρακτήρα τους και την χάριν του δημοσίου συμφέροντος λειτουργία τους». Ο Ζάννας επίσης υπογραμμίζει πως η διαδήλωση της περασμένης εβδομάδας, αν και μικρή, έξω απ’ τη Βουλή ήταν ένα πρώτο σημάδι. Το νερό σίγουρα μπήκε στη συζήτηση και επικαιροποίησε νέες διαιρέσεις. Και θα είναι βαρόμετρο δοκιμασίας για κυβέρνηση και αντιπολίτευση εντός και εκτός.