Θέλει να μεταμορφώσει σε ΣΥΡΙΖΑ τους βρετανούς Εργατικούς;

Επιθυμεί το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας να γίνει ΣΥΡΙΖΑ; Η ερώτηση θα μπορούσε να αποτελεί κλασικό παράδειγμα βρετανικού χιούμορ. Ισως όμως και όχι.

«Οι αλλαγές που προτείνει ο Κόρμπιν διασφαλίζουν ότι οι Εργατικοί θα μοιάζουν περισσότερο με τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα από ό,τι με ένα παραδοσιακό κόμμα των συνδικάτων» δήλωσε προ ημερών –σύμφωνα με την «Γκάρντιαν» –ο Τομ Ουότσον, υπαρχηγός των Εργατικών, σχολιάζοντας το σχέδιο του επανεκλεγέντος αρχηγού Τζέρεμι Κόρμπιν να δώσει περισσότερες εξουσίες στα απλά μέλη του κόμματος.

Δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται τέτοιος παραλληλισμός. Αρκετά στελέχη των Εργατικών δεν κρύβουν ότι το πρότυπό τους –τουλάχιστον οργανωτικά –είναι το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. «Πρέπει να διδαχθούμε από αριστερά κινήματα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το Podemos και το SNP» είχε δηλώσει ο ίδιος ο Κόρμπιν τον Ιούλιο του 2015.

Ο Κόρμπιν, βέβαια, δεν είναι Τσίπρας (παρά το γεγονός ότι από τον περασμένο Φεβρουάριο έχει για σύμβουλο τον Γιάνη Βαρουφάκη). Ούτε, φυσικά, η Βρετανία είναι Ελλάδα (παρότι κάποιοι στη Γηραιά Αλβιώνα θα ήθελαν το Οχι του δημοψηφίσματος να γίνει Ναι).

Θα σηματοδοτήσει η σαρωτική επικράτηση –η δεύτερη μέσα σε έναν χρόνο –του Κόρμπιν τη «συριζοποίηση» του Εργατικού Κόμματος; Εχει τύχη ο σοσιαλισμός στη Βρετανία;

Κατά τον Τζον ΜακΝτόνελ, σκιώδη υπουργό Οικονομικών των Εργατικών και δεξί χέρι του Κόρμπιν, έχει. «Δεν χρειάζεται πια να το ψιθυρίζετε: λέγεται σοσιαλισμός!» αναφώνησε την περασμένη Δευτέρα από το βήμα του συνεδρίου του κόμματος στο Λίβερπουλ. Δύο ημέρες αργότερα ήταν η σειρά του Κόρμπιν να υποσχεθεί ότι θα φέρει «τον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα».

Ενας μεγάλος αριθμός Βρετανών που προέρχονται από την Αριστερά και την εργατική τάξη συμμερίζεται το όραμα του Κόρμπιν. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με την πλειοψηφία του εκλογικού σώματος. Στην τελευταία δημοσκόπηση της ICM οι Τόρις προηγούνται με 41%, έναντι 26% των Εργατικών. Μπορεί ο Κόρμπιν να ανατρέψει αυτή τη διαφορά (για την οποία, εκτός από τον ίδιο, ευθύνονται και πολλά κομματικά στελέχη που τον σφυροκοπούν δημοσίως από τότε που έγινε αρχηγός);

Η εκλογή του 67χρονου σοσιαλιστή στο τιμόνι των Εργατικών τον Σεπτέμβριο του 2015 θεωρήθηκε έκπληξη. Ευχάριστη για τους ψηφοφόρους του, δυσάρεστη για το κατεστημένο του κόμματος, καθώς ο Κόρμπιν όχι μόνο δεν ήταν «ένας από αυτούς», αλλά αντίθετα τους πολεμούσε ανοιχτά, ενίοτε λυσσαλέα όπως στην περίπτωση του Τόνι Μπλερ και των προσκείμενων στους Νέους Εργατικούς.

Ωστόσο, η επανεκλογή του έναν χρόνο αργότερα δεν εξέπληξε κανέναν. Ισως όμως καθορίσει το μέλλον των Εργατικών για πολλά χρόνια. Για τους επικριτές του, ο Κόρμπιν είναι μια καρικατούρα του αρχετυπικού «αριστερού με μούσι», κολλημένος σε παρωχημένες ιδέες και καταδικασμένος να μη γίνει ποτέ πρωθυπουργός. Η ρητορική του, λένε, αποκλείει τους ψηφοφόρους τού μεσαίου χώρου, χάρη στους οποίους ο Μπλερ κέρδισε τρεις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις.

Για τους οπαδούς του, ωστόσο, είναι από τους λίγους έντιμους που απέμειναν στην πολιτική, εκείνος που μπορεί να εμπνεύσει μια νέα γενιά ακτιβιστών, να πείσει τον λαό ότι η νεοφιλελεύθερη πολιτική δεν είναι μονόδρομος και να αλλάξει τη Βρετανία, όπως άλλαξε το κόμμα του.

Ενας από αυτούς είναι ο Νταν Τζέφερι, ενεργό μέλος των Εργατικών και αντιπρόεδρος του παραρτήματος του UNISON στο Λάμπεθ του Νότιου Λονδίνου (πρόκειται για το συνδικάτο των δημοσίων υπαλλήλων, τη βρετανική «ΑΔΕΔΥ»). «H ιστορική νίκη του Τζέρεμι Κόρμπιν φανερώνει ότι τα μέλη των Εργατικών θέλουν το κόμμα να κινηθεί προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού, υπερασπιζόμενο την ισότητα και τα εργασιακά δικαιώματα, και να εγκαταλείψει την πολιτική της ελεύθερης αγοράς του μπλερισμού» λέει στα «ΝΕΑ» ο Τζέφερι.

Ο βρετανός συνδικαλιστής θεωρεί ότι η επικράτηση του Κόρμπιν μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα στα κρούσματα ρατσισμού που καταγράφονται μετά το δημοψήφισμα του Ιουνίου. «Μπροστά στην άνοδο του εθνικισμού και του ρατσισμού μετά το αποτέλεσμα υπέρ του Brexit, είναι πιο επείγον από ποτέ το Εργατικό Κόμμα να έχει μια ριζοσπαστική και φιλεργατική πολιτική βάση».

Υπάρχουν και οι πιο ακραίοι. Οπως κάποια μέλη του Momentum, μιας ισχυρής ομάδας υποστηρικτών του ηγέτη των Εργατικών, τα οποία την περασμένη Κυριακή συγκεντρώθηκαν έξω από τον χώρο του συνεδρίου και απαιτούσαν «να φύγουν οι προδότες» από τα ψηφοδέλτια του κόμματος.

Τις ίδιες ημέρες το Momentum διοργάνωσε το δικό του αντισυνέδριο. Οι συμμετέχοντες μπορούσαν να αγοράσουν, μεταξύ άλλων, μπλουζάκια με τη στάμπα «Ακόμη μισώ τη Θάτσερ», κούπες που διακήρυτταν ότι «οι Τόρις είναι πιο χαμηλά κι από τα παράσιτα» και ποιητικές συλλογές με αντικείμενο έμπνευσης τον Κόρμπιν.

Νέα αρχή, παλιά προβλήματα

Μετά τη σαρωτική επικράτησή του επί του Οουεν Σμιθ, με 61,8% έναντι 38,2%, ο Τζέρεμι Κόρμπιν δεσμεύθηκε να κάνει μια νέα αρχή. «Είναι πολύ περισσότερα όσα μας ενώνουν από εκείνα που μας χωρίζουν» είπε, στέλνοντας παράλληλα μήνυμα στους αντάρτες: «Αφήστε τον πόλεμο χαρακωμάτων και ελάτε να πολεμήσουμε τους Συντηρητικούς».

Αναμφίβολα, το εύρος της νίκης του Κόρμπιν κατάφερε συντριπτικό πλήγμα στους αντιπάλους του στην κοινοβουλευτική ομάδα. Οι επικριτές του δεν είναι ενωμένοι. Μετά την επανεκλογή του δεν υπήρξε συντονισμένη αντίδραση από τους αντάρτες που παραιτήθηκαν από τη σκιώδη κυβέρνηση το καλοκαίρι, κάποιοι από τους οποίους αναμένεται τώρα να επανέλθουν στις θέσεις τους. Επιπλέον, οι αντίπαλοί του δεν ομονοούν στο πρόσωπο ενός στελέχους που θα μπορούσε να αποτελέσει, τώρα ή στο μέλλον, αντίπαλον δέος για τον Κόρμπιν. Αυτό τον καθιστά ανίκητο μεσοπρόθεσμα και του δίνει τον χρόνο να προσπαθήσει να ανοικοδομήσει τους Εργατικούς, οι οποίοι είναι πλέον το κόμμα με τα περισσότερα μέλη (551.000) στη Δυτική Ευρώπη.

Ωστόσο, η νίκη του δεν άλλαξε την ισορροπία δυνάμεων στο κόμμα. Την περασμένη Τρίτη ο Κόρμπιν απώλεσε την πλειοψηφία στην εκτελεστική επιτροπή, κάτι που έβαλε φρένο στα σχέδιά του για σαρωτικές αλλαγές. Παράλληλα, εξακολουθεί να μην έχει τον έλεγχο της κοινοβουλευτικής του ομάδας –τον Ιούνιο του έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης μόνο το 20% των βουλευτών του -, ενώ πολλά υψηλόβαθμα στελέχη συνεχίζουν να τον αμφισβητούν, έστω και πιο χαμηλόφωνα πλέον. Ενα από αυτά είναι ο δήμαρχος του Λονδίνου Σαντίκ Καν, ο οποίος ανάλωσε σχεδόν ολόκληρη την ομιλία του στο συνέδριο επαναλαμβάνοντας ότι οι Εργατικοί μπορούν να καταφέρουν πράγματα μόνο αν βρεθούν στην εξουσία (είπε τη λέξη «εξουσία» 38 φορές). Μερικές εβδομάδες νωρίτερα είχε υποστηρίξει ότι με τον Κόρμπιν στο τιμόνι οι Εργατικοί δεν μπορούν να γίνουν κυβέρνηση. Την Τρίτη, όμως, άλλαξε γνώμη. Οταν ρωτήθηκε από το BBC αν ο Κόρμπιν μπορεί να κερδίσει τις εκλογές, ο Καν απάντησε: «Φυσικά και μπορεί».

Μία ημέρα μετά, ο Τζέρεμι Κόρμπιν με την ομιλία του στο συνέδριο έστειλε μήνυμα σε όσους τον αποκαλούν «μη εκλέξιμο»: το κόμμα θα ανέβει ένα εκλογικό βουνό με στόχο να κερδίσει τις εκλογές είπε. Η φράση «κυβέρνηση των Εργατικών» απαντάται οκτώ φορές στην ομιλία του. Ωστόσο, ο Τομ Ουότσον προειδοποίησε ότι το κόμμα δεν πρόκειται να βρεθεί στην εξουσία όσο λοιδορεί το έργο των κυβερνήσεων Μπλερ και Μπράουν –η αιχμή κατά του Κόρμπιν δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερη -, ενώ ο «αρχιτέκτονας» των Νέων Εργατικών Πίτερ Μάντελσον αποκάλυψε ότι «προσεύχεται να γίνουν πρόωρες εκλογές» για να φύγει μια ώρα αρχύτερα ο Κόρμπιν.

Οι αντάρτες βουλευτές βρίσκονται αντιμέτωποι με την μήνιν μεγάλης μερίδας των μελών του κόμματος. Από την άλλη, ο Κόρμπιν τους χρειάζεται αν θέλει να ελπίζει ότι μπορεί να γίνει πρωθυπουργός. Παρ’ όλα αυτά, η ενότητα μοιάζει με άπιαστο όνειρο. «Παρά το γεγονός ότι ο Κόρμπιν έτεινε κλάδον ελαίας στους βουλευτές του, δεν υπάρχει κάποια ένδειξη ότι θα κάνει κάτι συγκεκριμένο για να τους φέρει κοντά του. Οι παρασκηνιακοί καβγάδες δείχνουν ότι τα στελέχη του κόμματος δεν είναι διατεθειμένα να ομονοήσουν» μετέδωσε το BBC.

«Βύθισε το κόμμα στον Μεσαίωνα»

Τα περισσότερα βρετανικά μέσα ενημέρωσης ανέκαθεν αντιμετώπιζαν τον Τζέρεμι Κόρμπιν με σκεπτικισμό. Η επανεκλογή του το περασμένο Σάββατο δεν άλλαξε κάτι. «Η νίκη του Κόρμπιν βύθισε το κόμμα του στον Μεσαίωνα» αποφάνθηκαν οι «Σάντεϊ Τάιμς», ενώ κατά τη «Μέιλ ον Σάντεϊ», «τα μέλη των Εργατικών ψηφίζοντας Κόρμπιν κατάφεραν πλήγμα στη βρετανική δημοκρατία». «Ο ΜακΝτόνελ και ο Κόρμπιν προωθούν ένα πρόγραμμα που θα αφήσει τη χώρα χωρίς δεκάρα, ανυπεράσπιστη και ανίσχυρη» έγραψε στην «Ντέιλι Τέλεγκραφ» ο Φίλιπ Τζόνστον. Κατά την αρθρογράφο των «Τάιμς» Ρέιτσελ Σιλβέστερ, «οι Εργατικοί έχουν μετατραπεί σε μια μισαλλόδοξη, ανελεύθερη και οπισθοδρομική οντότητα μεταμφιεσμένη σε μαζικό κίνημα».

Με ακόμη πιο μελανά χρώματα περιγράφει το μέλλον του κόμματος ο Τζανάν Γκανές των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς»: «Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, η οποία γίνεται ισχυρότερη μέρα με την ημέρα, ο Γκόρντον Μπράουν να αποδειχθεί ο τελευταίος πρωθυπουργός των Εργατικών».

«Πλέον οι Εργατικοί μοιάζουν με ζευγάρι που δεν συμπαθεί ο ένας τον άλλον, αλλά δεν έχουν τα χρήματα να πάρουν διαζύγιο» σημειώνει ο Αντριου Σπάροου στην «Γκάρντιαν». Η ίδια εφημερίδα κάλεσε τους αντάρτες «να αφήσουν τον Κόρμπιν να ηγηθεί», αλλά και τον αρχηγό του κόμματος «να καθορίσει με μεγαλύτερη σαφήνεια πώς σκοπεύει να φέρει τους Εργατικούς στην κυβέρνηση».