Το 1916 ήταν για την Ελλάδα annus horribilis. Η εισβολή των Βουλγάρων στην Ανατολική Μακεδονία και το Κίνημα της Εθνικής Αμύνης του Ελευθέριου Βενιζέλου, που έβλεπε την πικρή δικαίωσή του στη διάσταση με τον βασιλιά Κωνσταντίνο για την εξωτερική πολιτική, σηματοδοτούσαν μια χρονιά πολλαπλά μεταβατική. Οι θεσμικές απαιτήσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης ή τα τρεκλίσματα παλιών δυνάμεων άνοιγαν νέους δρόμους στις νοτιοευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες, αν και βρίσκονταν λίγο πίσω πολιτειακά ή οικονομικά, δύσκολα απέφευγαν εσωτερικές διαμάχες. Το εξηγεί καλύτερα ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών: «Μιλάμε για μια περιοχή που από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου κυβερνιέται από αυτοκρατορίες και τώρα προσαρμόζεται στην εποχή των εθνών – κρατών». Κάπως έτσι ο Εθνικός Διχασμός έφερε σε σύγκρουση δύο ολόκληρους κόσμους: «Και οι δύο πιστεύουν στη Μεγάλη Ιδέα, ο μεν Βενιζέλος όμως τείνει προς τις δυτικές δημοκρατίες, ο δε Κωνσταντίνος προς τις κεντρικές αυτοκρατορίες, τις πιο αυταρχικές. Τον έναν υποστηρίζουν δυναμικά αστικά στρώματα, τον άλλον όσοι βασίζονται στις λειτουργίες του κράτους όπως είχε διαμορφωθεί και που οι αλλαγές τούς απειλούν» εξηγεί ο ιστορικός.
Το συμπόσιο «Η κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης: Η κορύφωση της σύγκρουσης δύο κόσμων –Ιστορική αποτίμηση, 100 χρόνια μετά» διερευνά αυτήν ακριβώς την αντιπαράθεση στην πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική διάστασή της, αναδεικνύοντάς την τόσο σε επίπεδο ιδεολογικών αρχών όσο και επιλογών εξωτερικής πολιτικής. Ενα πρώτο επίτευγμά του είναι η συνδιοργάνωσή του από τρεις εξέχοντες φορείς: το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, το Ιδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου και το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Χώρια οι συνεδρίες που, σύμφωνα με τον Χατζηβασιλείου, «φανερώνουν δυνατότητα για σοβαρή επιστημονική δουλειά σε ζητήματα που λόγω μεγάλης έντασης συχνά επιχρωματίζονται πολιτικά». Σταχυολογώντας, ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ Σπύρος Σφέτας θα μιλήσει για τις «Γερμανικές και βουλγαρικές αντιδράσεις στην Προσωρινή Κυβέρνηση Θεσσαλονίκης», ενώ ο μητροπολίτης Ανδρέας Νανάκης θα επιχειρήσει μια «Προσέγγιση στο “Ανάθεμα” κατά του Ελ. Βενιζέλου». Η εισήγηση του επίκουρου καθηγητή του ΕΚΠΑ Σπύρου Πλουμίδη έχει τίτλο «Συντηρητισμός εναντίον ριζοσπαστισμού: Η γλώσσα του Εθνικού Διχασμού», ενώ εκείνη του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ Γεώργιου Νάκου καταπιάνεται με τον «Μεταβολισμό της αγροτικής ιδιοκτησίας ως πολιτική της Προσωρινής Κυβέρνησης της Θεσσαλονίκης». Ο επίκουρος καθηγητής του Παναπιστημίου Μακεδονίας Στράτος Δορδανάς καταπιάνεται με τον «Γερμανικό παράγοντα και τις εμφύλιες συγκρούσεις στη Μακεδονία της Εθνικής Αμυνας» και η ιστορικός Στέλλα Αλιγιζάκη με τον «Διχασμό και την ελληνική διανόηση της εποχής».
INFO
Επιστημονικό Συμπόσιο
«Η Κυβέρνηση
της Θεσσαλονίκης: Η κορύφωση της σύγκρουσης δύο κόσμων – Ιστορική αποτίμηση, 100 χρόνια μετά»,
3 και 4 Οκτωβρίου στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης (Εθνικής Αμύνης 1). Ωρες: 18.30-21.00 και 10.00-21.00. Για λεπτομέρειες: foundation.parliament.gr, imxa.gr, venizelos-foundation.gr