Το θλιβερό λυκόφως: «Οι τσούχτρες» του Ντον Νίγκρο

ίναι διαχρονικό θέμα και του θεάτρου η μοναξιά της υπάρξεως στον απόηχο της δόξας αλλά ακόμη και στο περιθώριο της δημοφιλίας. Πρέπει εξαρχής και κατ’ αρχάς να πω ότι η πτώση ενός ειδώλου δημιουργεί μια σαδιστική ικανοποίηση και στο κοινό που πριν από λίγο ούρλιαζε «ωσαννά» και όταν βλέπει τον προβεβλημένο ήρωα να λυγάει ή να αποτυγχάνει να ουρλιάζει «σταύρωσον»!

Οι ανεπανάληπτοι αρχαίοι ελληνικοί και όχι μόνο μύθοι, πολλοί από τους οποίους έγιναν και μύθοι δραματουργικοί ή κεντρικά αφηγηματικά μοτίβα λυρικών έργων ή πεζογραφημάτων, αυτή την πτώση του ήρωα ή την τελική του ήττα την είδαν σαν μια αποκατάσταση της ισορροπίας. Δείτε π.χ. τον μύθο του Ηρακλή. Αυτός ο ήρωας που θριάμβευε ακόμη και από τη νηπιακή κούνια πνίγοντας τα φίδια που του έστειλε η φθονερή θεότητα ξεπέρασε με τους άθλους του κάθε προηγούμενο. Κατέβηκε έως τον Αδη και πάλεψε με τον Κέρβερο. Εφερε νεκρούς αφού τους απέσπασε από την επικράτεια του Χάρωνος ξανά ζωντανούς στη γη. Και όμως, αυτός ο ανίκητος νικήθηκε, κατέρρευσε και επώδυνα πέθανε μέσα σε φρικτούς πόνους εξαιτίας του πιο φτηνού ανθρώπινου αισθήματος, της ζήλειας της συζύγου του.

Αλλά και στο δημοτικό τραγούδι και στην παραλογή του «Νεκρού αδελφού» ο νεκρός αδελφός σηκώνεται από τον τάφο του λόγω της κατάρας της μητέρας του που του υπενθύμιζε την υπόσχεσή του να φέρει τη μοναδική αδελφή του από την ξενιτιά, αν την εύρει λύπη ή χαρά. Ο Κωνσταντής εγείρεται εκ νεκρών, πάει στα ξένα και πάνω σε σύννεφο άλογο και αστέρι χαλινάρι την φέρνει στο ορφανεμένο από εννιά γιους σπίτι της μητέρας του. Αλλά ο λαός ποιητής που πιστεύει στα θαύματα πιστεύει και στη φυσική και λογική ισορροπία. Ο νεκρός αδελφός αφού εκτέλεσε τη θαυμαστή αποστολή του επιστρέφει στον τάφο του. Η Αρετή όμως, η κόρη και αδελφή, όταν η έρμη μάνα ανοίγει και τη βλέπει, ανοίγει την αγκαλιά της και «απέθαναν και οι δύο»! Η υπέρβαση των φυσικών νόμων αποκαθίσταται μόνο με την αντίστροφη ροπή. Οι αρχαίοι μύθοι είναι ακριβώς γι’ αυτό αθάνατοι, διότι λειτουργούν όπως οι μαθηματικές ταυτότητες. Ισχύουν διά πάσαν τιμήν. Γίνονται μήτρες και γεννούν συνεχώς γνήσια ή νόθα τέκνα, πάντως τέκνα.

Ετσι η ιστορία της ανθρωπότητας είναι γεμάτη με παραδείγματα στα οποία χαρισματικοί άνθρωποι (χάρισμα έχουν πολύ συχνά και διαβόητοι απατεώνες και δολοφόνοι, όπως και τύραννοι λαών), αφού ανέβουν την κλίμακα της δόξας, ξαφνικά κατρακυλούν και γκρεμοτσακίζονται σαν αθύρματα. Βέβαια η πείρα μάς βεβαιώνει και για την αντίστροφη μοίρα. Φτωχοί, αυθεντικοί παρίες έξαφνα αναδεικνύονται πρώτης τάξεως ταγοί. Και όχι μόνο στα παραμύθια των Κοντορεβυθούληδων αλλά και σε φτωχές αγράμματες χωριατοπούλες που αναδεικνύονται ηγέτες λαών και άγιες.

Αν γνωρίζατε πόσοι έλληνες σταρ του κινηματογράφου που όσο ζούσαν μοίραζαν αυτόγραφα και οι θαυμαστές τους ξημεροβραδιάζονταν με τις φωτογραφίες τους αλλά και γέμιζαν τις αίθουσες των σινεμά ζούσαν στο γέρμα της ζωής τους είτε από μια αστεία σύνταξη ή μια αστειότερη «τιμητική» σύνταξη ή με τη συνδρομή φίλων που κάλυπταν τις ανάγκες τους σε φάρμακα ή τη φιλοξενία τους σε γηροκομεία!! Το αδηφάγο σινεμά πολύ συχνά έχει εισπράξει στα ταμεία των κινηματογραφικών παραγωγών εκατομμύρια δολάρια διεθνώς διεκτραγωδώντας την έκπτωση, τη φτώχεια, τη μοναξιά, την απελπισία και το βύθισμα στα ναρκωτικά γυναικών και ανδρών σταρ μετά τη «χρήση» τους από το σύστημα. Ενα και όχι μόνο παράδειγμα «Η λεωφόρος της Δύσεως».

Στο θέατρο Αγγέλων Βήμα παίζεται αυτές τις ημέρες ένα ανάλογο κείμενο του αγνώστου σε μένα έως τώρα αμερικανού συγγραφέα Ντον Νίγκρο με τίτλο «Οι τσούχτρες». Εκκινεί εμφανώς από τη θανάσιμη έχθρα ανάμεσα σε δύο αδελφές, μεγάλες αμερικανίδες σταρ του σινεμά: την Μπέτι Ντέιβις και την Τζόαν Κρόφορντ. Οσο ζούσαν και μεσουρανούσαν στο διεθνές στερέωμα τροφοδοτούσαν με τις δηλητηριώδεις δηλώσεις τους η μία εναντίον της άλλης τον σκανδαλοθηρικό Τύπο. Το αμοιβαίο ειλικρινές –ή δημιούργημα των ατζέντηδων –μίσος τους ήταν καλλιτεχνικά εξαγοράσιμο και αντλούσε ταυτότητα της καλλιτεχνικής τους πορείας. Πρέπει εδώ να πω ότι και οι δύο υπήρξαν ομολογουμένως υποκριτικά τέρατα, δεν ήταν εμπορικές κατασκευές αλλά πραγματικά ταλέντα.

Ωσπου ήρθε η εποχή που έμειναν στα αζήτητα, πέρασε η μόδα τους, ξεζουμίστηκε η δημοφιλία και ήρθαν ως καταιγίδα και εισήλασαν στη μοναξιά τους η απελπισία, τα γηρατειά και οι εφιάλτες των αναμνήσεων.

Ο Ντον Νίγκρο αποφεύγοντας πιθανόν να ταυτίσει τις ηρωίδες του με τις δύο θανάσιμες εχθρούς αδελφές εξαιτίας ασφαλώς των αντιδράσεων κληρονόμων, δημιουργεί δύο άλλες παλαίμαχες αδελφές διάσημες θεατρίνες στην παρακμή τους που αποφασίζουν να επανέλθουν ΜΑΖΙ στην οθόνη, αναθερμαίνοντας τη μνήμη των παλιών θαυμαστών και ερεθίζοντας την αδηφάγο περιέργεια των νέων.

Με την ευκαιρία μιας ταινίας που τους προτείνεται να πρωταγωνιστήσουν αναβιώνουν παλιά μίση, θανάσιμες ατάκες, συσσωρευμένες απέχθειες. Το πράγμα φτάνει σ’ ένα απροσδόκητο φινάλε που καλό είναι να το χαρεί κανείς στη σκηνή του θεάτρου Αγγέλων Βήμα, όπου παίζεται το έργο του Ντον Νίγκρο σε ευρηματική σε ύβρεις μετάφραση και προσαρμογή της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα – Καλογήρου και σε σκηνοθεσία των δύο πρωταγωνιστριών, της Μίνας Αδαμάκη και της Μαρίας Κατσανδρή. Οι δύο γνωστές ηθοποιοί, που λόγω της μακράς πορείας τους στο θέατρο γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι εστί καμαρινίλα, τι «θάψιμο» κυκλοφορεί στα παρασκήνια της δημοφιλίας, της λυκοφιλίας και του θεμιτού και αθέμιτου ανταγωνισμού, κατορθώνουν να μεταφέρουν ελληνοπρεπώς (η διασκευή της μεταφράστριας) τη φτήνια, τη χολή, την κακία, τον φθόνο, την ίντριγκα ενός επαγγέλματος που έχει εκ των πραγμάτων πολλή υστερία και ανασφάλεια.

Είναι έξοχες και οι δύο και φαίνεται να το γλεντούν!!