«Εβλεπε τις κρυμμένες πλευρές της Ιστορίας»

Ως στιχουργός ο Αλκης Αλκαίος (1949-2012) πρωτοπαρουσιάστηκε το 1978 για να γίνει γρήγορα γνωστός μέσα από το «Εμπάργκο» (1982) του Θάνου Μικρούτσικου, με τη διαδρομή του οποίου ταυτίστηκε όσο κανείς άλλος. Ενόψει της αυριανής συναυλίας στο Ηρώδειο, για το στιχουργικό έργο του Αλκαίου ο συνθέτης θυμάται την πρώτη φορά που συναντήθηκαν και ερμηνεύει τη διαχρονική ποιητικότητα των στίχων του.

ΛΙΑΡΟΣ Ή ΑΛΚΑΙΟΣ. «Το 1978 διαβάζω στον «Ριζοσπάστη» ένα πολιτικό ποίημα –«Φλεβάρης 1848» –ενός άγνωστου σε μένα προσώπου. Στην ουσία επρόκειτο για χαιρετισμό ενός έλληνα ποιητή προς ομοτέχνους του. Την ίδια μέρα το μελοποιώ και αρχίζω να τον αναζητώ. Κανείς δεν ξέρει τον Αλκη Αλκαίο –αυτό είναι το ψευδώνυμο. Το πραγματικό του όνομα είναι Βαγγέλης Λιάρος. Είχα μπει ήδη στο στούντιο με τη Μαρία Δημητριάδη και συμπεριλαμβάνω το ποίημα μέσα στα κομμάτια του δίσκου, χωρίς να σταματάω να ψάχνω τον στιχουργό. Κάποια στιγμή μαθαίνω ότι επρόκειτο για ένα νεαρό δικηγόρο και του τηλεφωνώ. Ερχεται στο σπίτι, το ακούει, του αρέσει και από εκείνη την στιγμή ξεκινάει μια σχέση η οποία προσδιορίζεται από τα επόμενα δυόμισι χρόνια με την αποστολή εβδομαδιαίως ενός ή δύο ποιημάτων γραμμένων σε μπλοκ αλληλογραφίας με καλλιγραφικά γράμματα. Από εκείνα μελοποίησα 40 ποιήματα, επέλεξα 11 και έτσι δημιουργήθηκε το «Εμπάργκο». Θυμάμαι ότι κάθε φορά που έγραφα μουσική τον έπαιρνα τηλέφωνο, έβαζα το ακουστικό πάνω στο ηχείο για να την ακούσει».

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ. «Ο ποιητικός στίχος δημιουργεί εικόνες και μεγεθύνει το τοπίο, χωρίς να είναι κριτήριο η ομοιοκαταληξία. Επειδή η τέχνη δεν πρέπει να αποτυπώνει την πραγματικότητα ή την ιστορία. Οι εργάτες της οφείλουν αφενός να τη μεγεθύνουν και αφετέρου να αποκαλύπτουν τις κρυμμένες πλευρές της. Οχι ως προφήτες αλλά ως άνθρωποι με οξυδέρκεια και ευαισθησία που ενδεχομένως βλέπουν αυτό που δεν είναι ορατό από τους πολλούς. Ο Αλκαίος το έκανε συνεχώς. Το 1986 μου στέλνει ένα κείμενο με το δίστιχο «Πώς η ανάγκη γίνεται ιστορία, πώς η ιστορία γίνεται σιωπή» και επιβεβαιώνεται σχετικά γρήγορα. Τρία χρόνια μετά συντελείται η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ομως και σήμερα «η ιστορία έγινε σιωπή». Αρα, λοιπόν, αποκαλύπτει τα σπουδαία όπως κάνουν οι σπουδαίοι ποιητές».

Η ΗΤΤΑ ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ. «Ο Αλκαίος μάς δίδαξε στην ελληνική ερωτική ποίηση –και όχι μόνο στο ερωτικό τραγούδι –ότι η νίκη μας στον έρωτα είναι η ήττα μας. Για να νικήσουμε πρέπει να χάσουμε τον εαυτό μας, να βυθιστούμε στον άλλον. Μια από τις κορυφαίες στιγμές της γραφής του ήταν το διττό πράγμα που περιγράφεται στον στίχο «Με μια πιρόγα φεύγεις και γυρίζεις», όπου ενώ ξεκινάει με ιστορική αναφορά «στη γη των Βησιγότθων», φτάνει στην τρίτη στροφή και «σκηνοθετεί» το ωραιότερο ερωτικό πεντάστιχο: «Το καραβάνι φεύγει μες στη σκόνη/ και την τρελή σου κυνηγάει σκιά/ πώς να ημερέψει ο νους μ’ ένα σεντόνι/ πώς να δεθεί η Μεσόγειος με σκοινιά/ αγάπη που σε λέγαμε Αντιγόνη». Και έρχεται η δραματική συγκυρία: «Εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι, κι εγώ ένα πεδίο βολής φθηνό που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι». Τι συμβαίνει σήμερα;».