Αναζήτηση
Μπορεί ο Πήλινος Στρατός της Κίνας να αποδειχθεί η αφορμή για να ξαναγραφεί η Ιστορία; Μπορεί να έχει επιρροές από την αρχαία Ελλάδα; Κι αν ισχύει κάτι τέτοιο, μήπως τελικά ο Μάρκο Πόλο δεν ήταν εκείνος πρώτος από τη Δύση που γνώρισε τον κινεζικό πολιτισμό και οι επαφές είχαν ξεκινήσει 1.500 χρόνια νωρίτερα;
Θετικά φαίνεται να αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο αυτό ο Λούκας Νίκελ και η Λι Ξιουζέν που παρουσιάζουν τα ευρήματα των πολυετών ερευνών τους σε ντοκιμαντέρ που θα προβληθεί από το BBC στην Ευρώπη και το «National Geographic» στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ευρήματα που θεωρούνται τόσο σημαντικά όσο και ο εντοπισμός αρχικά το 1974 των 8.000 και πλέον πήλινων στρατιωτών, των αξιωματούχων, των 130 αρμάτων με τα 520 άλογα, αλλά και των ακροβατών και των μουσικών μεταξύ άλλων σε απόσταση 1,5 χλμ. από το μαυσωλείο του Πρώτου Αυτοκράτορα –όπως αυτοαποκαλούνταν ο Κιν Σι Χουάνγκ –εντός διαφορετικών σκαμμάτων. Κι αποτελούν σύμφωνα με τους ειδικούς την πρώτη τεκμηριωμένη επαφή ανάμεσα στους πολιτισμούς της Ανατολής και της Δύσης που έχει καταγραφεί ώς σήμερα, διότι μέσα στα ευρήματά τους δεν περιλαμβάνεται μόνο η θεωρία που έχει δημιουργήσει αίσθηση –ότι δηλαδή η δημιουργία του Πήλινου Στρατού ενδέχεται να σχετίζεται με Ελληνες ή εκπαιδευμένους από Ελληνες τεχνίτες. Αλλά και ότι στην επαρχία Ξινγιάν της Δυτικής Κίνας εντοπίστηκε μέσω ανασκαφών ευρωπαϊκό μιτοχονδριακό DNA, το οποίο πιθανόν αποδεικνύει ότι άνθρωποι από τη Δύση εγκαταστάθηκαν, έζησαν και πέθαναν στην περιοχή πριν και κατά τη διάρκεια ζωής του Πρώτου Αυτοκράτορα (3ος αι. π.Χ.).
«Θα πρέπει να δούμε το όλο θέμα μέσα από ένα ευρύτερο πλαίσιο», εξηγεί η δρ Λι Ξιουζέν, επικεφαλής αρχαιολόγος στο Μουσείο του Μαυσωλείου του Αυτοκράτορα Κιν Σι Χουάνγκ, με την οποία επικοινώνησαν χθες τα «ΝΕΑ» λίγο μετά την ανακοίνωση της είδησης που από χθες κάνει τον γύρο του κόσμου.
«Ο Πήλινος Στρατός δημιουργήθηκε περί το 221 π.Χ. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ., κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου κάποιες περιοχές της Ασίας διατήρησαν εμπορικές κυρίως επαφές με τη Δύση. Οι πήλινοι στρατιώτες κι ακροβάτες σε φυσικό μέγεθος είναι κάτι μοναδικό, καθώς μέχρι τότε σύμφωνα με την κινεζική παράδοση παράγονταν μόνο μικρού μεγέθους πήλινες φιγούρες (ειδώλια)», συνεχίζει η αρχαιολόγος που ασχολείται με την μελέτη του Πήλινου Στρατού από το 1989 κι έχει στο βιογραφικό της πλήθος σχετικών δημοσιεύσεων.
Η σύνδεση με την Ελλάδα. «Δεν έχουμε κανένα άμεσο στοιχείο για την παρουσία Ελλήνων ή εκπαιδευμένων από Ελληνες δημιουργών στην περιοχή. Ωστόσο η γλυπτική ήταν μια τέχνη με ελάχιστη απήχηση στην Κίνα μέχρι την εποχή που δημιουργήθηκε ο τάφος του Πρώτου Αυτοκράτορα και η ρεαλιστική γλυπτική ήταν παντελώς άγνωστη», λέει ο καθηγητής Ασιατικής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης Λούκας Νίκελ, ο οποίος βρίσκεται στην Κίνα κι επίσης απάντησε στις ερωτήσεις μας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
«Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι κανείς από τους προγόνους του Πρώτου Αυτοκράτορα δεν συνοδευόταν από γλυπτά στον τάφο του, ούτε καμία σύγχρονη ταφή περιέχει κάτι ανάλογο. Είναι εντελώς μοναδικά για την κινεζική τέχνη. Είναι πολύ πιθανό ότι οι απαραίτητες δεξιότητες εισήχθησαν στην Κίνα και από έναν πολιτισμό που γνώριζε σε βάθος τη συγκεκριμένη τέχνη. Κι εκείνη την εποχή –βρισκόμαστε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. –άνθρωποι με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες απαντώνται μόνο στην Ελλάδα ή σε περιοχές της Ασίας που είχαν δεχθεί ελληνικές επιρροές, όπως η Βακτριανή. Υποθέτω ότι εργαστήρια γλυπτικής από την ελληνιστική Ανατολή ήρθαν στην Κίνα να θέσουν τις γνώσεις τους στην υπηρεσία του Πρώτου Αυτοκράτορα, ενός από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της εποχής του. Βρίσκομαι σε αναζήτηση άλλων στοιχείων του υλικού πολιτισμού της συγκεκριμένης περιόδου που θα μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε σύνδεση με τον ελληνιστικό κόσμο. Αν υπήρξαν τεχνίτες που είχαν εκπαιδευτεί από Ελληνες, θα πρέπει να άφησαν ίχνη της παρουσίας τους».
Υπάρχουν τέτοια στοιχεία ή κάποια άλλα που δείχνουν προς την αρχαία Ελλάδα ώς τώρα; «Είναι νωρίς να μιλήσουμε για κάτι τέτοιο δεδομένου ότι η έρευνα είναι εν εξελίξει. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί ωστόσο το γεγονός ότι οι τεχνίτες της εποχής του Πρώτου Αυτοκράτορα αντέγραφαν ασημένια αγγεία με φυλλόσχημη διακόσμηση, η οποία χαρακτήριζε κυρίως τα πολύτιμα επιτραπέζια σκεύη της Περσίας των Αχαιμενιδών και ήταν ιδιαιτέρως διαδεδομένη στον ελληνιστικό κόσμο, αλλά ήταν άγνωστη στην Κίνα της εποχής εκείνης. Αν και δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπήρχε τακτική επαφή μεταξύ Ελλάδας και Κίνας, είναι λάθος να πιστεύουμε ότι η Κίνα ήταν εντελώς απομονωμένη. Η επικοινωνία κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού ξεκίνησε πολύ νωρίτερα από όσο νομίζαμε ώς τώρα», λέει ο καθηγητής Νίκελ που ασχολείται με το θέμα επί μία δεκαετία.
Ο μύθος – κλειδί. Ενας μύθος που μεταφράστηκε προσφάτως από τις αρχαίες πηγές λειτούργησε ως ένα από τα κλειδιά για αυτή τη θεωρία, η οποία δεν κάνει την εμφάνισή της για πρώτη φορά, αλλά τώρα παίρνει μεγάλες διαστάσεις λόγω του ντοκιμαντέρ που ετοίμασε το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο. Ο μύθος αυτός κάνει λόγο για 12 γιγάντια αγάλματα που εμφανίστηκαν στη μακρινή Δύση. Τα αγάλματα αυτά θέλησε ο Πρώτος Αυτοκράτορας να τα αντιγράψει αρχικά, αλλά όπως αποδείχθηκε εντέλει προτίμησε να οργανώσει έναν ολόκληρο στρατό αγαλμάτων. Οι πηγές δεν αναφέρουν ούτε πώς εμφανίστηκαν τα αγάλματα ούτε σε ποιο σημείο παρουσιάστηκαν, ούτε ποιον ή ποιους απεικόνιζαν. Εντυπωσίασαν ωστόσο με το μέγεθος τους τον αυτοκράτορα, ο οποίος αποφάσισε να δημιουργήσει αντίγραφά τους σε χαλκό και να τα στήσει μπροστά στο παλάτι του. Για να εξασφαλίσει δε την απαραίτητη πρώτη ύλη χρειάστηκε να λιώσει όπλα που είχαν χρησιμοποιηθεί σε μάχες. Τόλμησε μάλιστα να σπάσει ένα ταμπού, μια ιερή απαγόρευση, που έλεγε ότι «όποιος ακολουθεί απερίσκεπτα ξένα πρότυπα θα αντιμετωπίσει την καταστροφή», όπως παραδίδει ο ιστορικός Μπαν Γκου που έζησε πριν από 2.000 χρόνια –αν και η μαρτυρία του μπορεί να κρύβει πολιτική σκοπιμότητα διότι υπηρετούσε τη δυναστεία που εκθρόνισε εκείνη του Πρώτου Αυτοκράτορα, και ίσως να θέλησε να σπιλώσει τη μνήμη του.
