Οι σκηνές των προηγούμενων ημερών στα ειρηνοδικεία της χώρας, με αγανακτισμένους πολίτες να προσπαθούν να σταματήσουν τη διενέργεια πλειστηριασμών, ήρθαν για να μείνουν. Το πάγωμα των πλειστηριασμών τα προηγούμενα χρόνια για ακίνητα πρώτης κατοικίας είχε φέρει σχετική ισορροπία, παρά το γεγονός ότι οι πλειστηριασμοί για όλα τα άλλα ακίνητα δεν είχαν σταματήσει. Το 2014 είχαν εκπλειστηριαστεί 16.000 ακίνητα και το 2015 αριθμός τους έφτασε τις 8.700.
Πλέον η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική καθώς εκπλειστηριάζονται και ακίνητα πρώτης κατοικίας και αυτό χτυπά τις ευαίσθητες χορδές των πολιτών. Παρότι η κυβέρνηση δηλώνει τώρα, υπό την πίεση των γεγονότων αλλά και από το πλήγμα που δέχθηκε στην εικόνα της, πως θα κάνει ό,τι είναι δυνατό για να προστατέψει την πρώτη κατοικία, χιλιάδες πλειστηριασμοί που αφορούν ακόμη και την πρώτη κατοικία βρίσκονται προ των πυλών για χρέη προς τράπεζες, Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία αλλά και προς ιδιώτες.
Σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, μόνο για το χρονικό διάστημα που έχει απομείνει έως τα τέλη του έτους οι πλειστηριασμοί ακινήτων τους οποίους θα διενεργήσουν οι τράπεζες εκτιμάται ότι φτάνουν τους 2.000, ενώ για το 2017 ο συνολικός αριθμός κυμαίνεται μεταξύ των 6.000 και 7.000 ακινήτων. Οι πλειστηριασμοί αυτοί αφορούν οφειλές ιδιωτών και επιχειρήσεων άνω των 200.000 ευρώ και όπως λένε τραπεζικές πηγές, πρόκειται για περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δανειολήπτες δεν προχώρησαν σε διακανονισμό με τις τράπεζες.
Η ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ. Στα ακίνητα αυτά δεν αποκλείεται να περιλαμβάνονται και πρώτες κατοικίες αφού η άρση της οριζόντιας απαγόρευσης πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας στα τέλη του 2015 έλυσε τα χέρια των τραπεζών για να ξεκινήσουν τις όποιες διαδικασίες. Αλλωστε σήμερα προστασία υπάρχει μόνο υπό προϋποθέσεις και μόνο για στεγαστικά δάνεια ή δάνεια που είναι συνδεδεμένα με την πρώτη κατοικία.
Η προστασία αυτή δίνεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως είναι το εισόδημα του δανειολήπτη και η αντικειμενική αξία του ακινήτου κάνοντας δυσκολότερη την κατάσταση για χιλιάδες κόκκινους δανειολήπτες που ενδεχομένως θα ήθελαν να ενταχθούν αλλά δεν πληρούν κάποιο από τα κριτήρια αυτά.
Ο στόχος που έχει τεθεί για μείωση 40% των κόκκινων δανείων έως το 2019 στις τράπεζες αποτελεί μονόδρομο, όπως και οι επιλογές που οι ίδιες οι τράπεζες έχουν για να επιτύχουν τον στόχο αυτό. Συγκεκριμένα ένα τρίτο της αξίας των κόκκινων δανείων θα απομειωθεί μέσω ρυθμίσεων και πλειστηριασμών, ένα τρίτο μέσω κουρέματος και ένα τρίτο μέσω πώλησής τους σε ξένα funds (εκτός όσων είναι συνδεδεμένα με την πρώτη κατοικία). Ωστόσο για τις τράπεζες το να φτάσει ένα ακίνητο να βγει σε πλειστηριασμό αποτελεί μια διαδικασία η οποία προϋποθέτει να έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια για ρύθμιση, εφόσον φυσικά ο δανειολήπτης είναι συνεργάσιμος για κάτι τέτοιο.
ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. Για το ελληνικό Δημόσιο, όμως, οι πλειστηριασμοί είναι μια διαδικασία που δεν σταμάτησε ποτέ. Πάγωσε μόνο το διάστημα που μεσολάβησε μετά την επιβολή των capital controls. Φυσικά τα αναγκαστικά μέτρα όπως ο πλειστηριασμός, από την πλευρά του Δημοσίου λαμβάνονται για χρέη άνω των 500 ευρώ. Μάλιστα σύμφωνα με την πρακτική που ακολουθεί το υπουργείο Οικονομικών, το μέτρο της κατάσχεσης και του πλειστηριασμού ακινήτου λαμβάνεται όταν το χρέος υπερβαίνει τις 300.000 ευρώ. Πηγές της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων σημειώνουν ότι οι πλειστηριασμοί του Δημοσίου που έχουν ανακοινωθεί και εκκρεμούν αφορούν οφειλέτες με χρέη άνω του ενός εκατ. ευρώ. Ωστόσο τυπικά δεν υπάρχουν νομικές δεσμεύσεις που απαγορεύουν τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας.
Σήμερα και υπό το βάρος των αντιδράσεων, η κυβέρνηση σπεύδει να επεκτείνει και τυπικά, όπως προανήγγειλαν υψηλόβαθμα στελέχη της, τον ισχύοντα νόμο για την προστασία της πρώτης κατοικίας από χρέη σε τράπεζες και για όσους έχουν χρέη προς το Δημόσιο. Αυτό όμως θα γίνει με τα ίδια κριτήρια και προϋποθέσεις που ισχύουν και για τα χρέη προς τράπεζες. Δηλαδή, να προστατεύεται η πρώτη κατοικία από πλειστηριασμούς για ακίνητα αντικειμενικής αξίας έως 180.000 ευρώ για άγαμους και έγγαμους, όριο που προσαυξάνεται κατά 20.000 ευρώ για κάθε παιδί έως και το τρίτο και να ισχύει εισοδηματικό όριο, το οποίο εντάσσει στο καθεστώς προστασίας άγαμους με εισόδημα έως 13.900 ευρώ και έγγαμους με εισόδημα έως 23.600 ευρώ με προσαύξηση 5.700 ευρώ για όσους έχουν έως τρία παιδιά. Για τους άλλους οι πλειστηριασμοί επίκεινται.
