Στις Βρυξέλλες έχουν πιάσει τα κρύα. Το φθινόπωρο άλλωστε βγαίνουν από τις γκαρνταρόμπες οι γκρι γκαμπαρντίνες –που πάντως δεν κουμπώνουν ακριβώς στυλιστικά με το χακί των στρατιωτών. Αυτοί είναι ακροβολισμένοι στο κέντρο της πόλης και περιπολούν με τα αυτόματα στο χέρι τα κτίρια των ευρωπαϊκών θεσμών. Ναι, την ανασφάλεια στην πρωτεύουσα του Βελγίου την αισθάνεσαι από την πρώτη στιγμή που φθάνεις. Οι πληγές άλλωστε από τα τρομοκρατικά χτυπήματα της περασμένης άνοιξης είναι ακόμη νωπές. Η ανασφάλεια όμως δεν αφορά πλέον μόνο τον φόβο της τρομοκρατίας. Διαπερνά τις σκέψεις όλων των ευρωπαίων αξιωματούχων αναφορικά με το μέλλον του κοινού ευρωπαϊκού σχεδίου. Και ιχνογραφεί μια εικόνα σκεπτικισμού, απογοήτευσης και απαισιοδοξίας για το μέλλον τής –κατά Μαζάουερ –σκοτεινής ηπείρου.

Ισως η πιο δραματική περιγραφή ανήκει στον πρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς. Ο γερμανός πολιτικός ομολογεί ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση διατρέχει πια το ρίσκο τής διάλυσης». Λέει μάλιστα ότι δεν τρέφει πλέον αυταπάτες για την Ευρώπη, έτσι όπως έχουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα. Μιλώντας σε ένα γκρουπ δημοσιογράφων στο πλαίσιο του σεμιναρίου «Το μέλλον της Ευρώπης» που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Σουλτς υποστήριξε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση απειλείται πλέον από τους μέσα και τους έξω και ότι η μάχη της πολιτικής της επιβίωσης θα είναι σκληρή.

Δεν υπάρχει ίσως αυτή τη στιγμή ευρωπαίος αξιωματούχος που δεν τα βάζει δημοσίως με τους εκπροσώπους του λαϊκισμού. Το χαστούκι του Brexit ήταν σκληρό και βρήκε την Ευρώπη απροετοίμαστη. Δίπλα όμως στον Φάρατζ και τον Μπόρις Τζόνσον, αθροίζoνται πια πολιτικοί από την Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη που στερούνται λύσεων και θετικών ιδεών κι έχουν βάλει στο στόχαστρο τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Αυτά είναι τα κακά νέα. Τα χειρότερα είναι ότι αυτοί οι πολιτικοί κερδίζουν εκλογές.

Σκληρό μήνυμα μέσω Βρετανίας

«Είδατε τι είπε ο Μπόρις Τζόνσον στην Τουρκία;» έλεγε σε έλληνες δημοσιογράφους φανερά τσατισμένος ο Μάνφρεντ Βέμπερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ευρωκοινοβούλιο. «Επισκέφτηκε τη χώρα υποσχόμενος ότι θα βοηθήσει την ένταξή της στην ΕΕ, όταν πριν από λίγους μήνες (σ.σ.: στην καμπάνια του Brexit) ούρλιαζε ότι 70 εκατομμύρια Τούρκοι θα μπουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Να, αυτά έχουμε να αντιμετωπίσουμε». Στην πραγματικότητα ο Βέμπερ προετοιμάζει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη για μια πολύ σκληρή στάση της Ενωσης απέναντι στη Βρετανία. Τα επόμενα δυο χρόνια –όσο θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ΕΕ και Βρετανίας –το γερμανικό διευθυντήριο είναι αποφασισμένο να στείλει ένα σκληρό μήνυμα στην υπόλοιπη Ευρώπη για τους κινδύνους που συνεπάγεται η απόφαση για έξοδο από την Ενωση. Ωστε να αποφευχθεί η περαιτέρω ενίσχυση φυγόκεντρων πολιτικών δυνάμεων, σε έναν ενδεχόμενο συμβιβασμό με τους Βρετανούς. Και όπως εξηγούν υψηλόβαθμες πηγές της Κομισιόν, τα όσα συνέβησαν στην Αγγλία το καλοκαίρι αποδεικνύουν τα όρια της δημοψηφισματικής πολιτικής. Τα λένε για να τα ακούει κυρίως η Λεπέν και όσοι άλλοι κάνουν σκέψεις για δημοψηφίσματα. Επομένως, η στάση της Ευρώπης απέναντι στους Βρετανούς θα είναι τιμωρητική. Στη διπλωματική γλώσσα, τη χαρακτηρίζουν «άκαμπτη».

Τον όρο πολυ-κρίση εισήγαγε στο ευρωπαϊκό πολιτικό λεξιλόγιο ο Γιούνκερ. Περιγράφει μια κατάσταση κατά την οποία η Ευρώπη βρέθηκε τελείως απροετοίμαστη, εκτεθειμένη σε απρόβλεπτες κρίσεις. Δημοσιονομικός εκτροχιασμός, τραπεζική κρίση, ανεργία, Ουκρανικό, Προσφυγικό, τρομοκρατία, Brexit. Παρά το ότι οι λύσεις σχεδιάστηκαν ή θεσπίστηκαν κατά το ξέσπασμα των κρίσεων, η βούληση για εφαρμογή ήταν περιορισμένη. Τρανό παράδειγμα, το Προσφυγικό, όπου οι Βόρειοι αρνούνται να ελαφρύνουν τον Νότο από το βάρος διαχείρισης και ενσωμάτωσης των προσφύγων. Κι έτσι οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βγαίνουν διχασμένες αφού στο εσωτερικό τους δεν υπάρχει πλέον η πεποίθηση του αμοιβαίου κέρδους από τις εφαρμοζόμενες πολιτικές.

Τρεις προτάσεις στο τραπέζι

Το Ευρωκοινοβούλιο αναζητά τρόπους να αναμορφώσει τη θεσμική αρχιτεκτονική της Ενωσης, ώστε να την καταστήσει περισσότερο αποτελεσματική, ανθεκτική και δημοκρατική. Τρεις παράλληλες προτάσεις βρίσκονται υπό επεξεργασία: μία του Γκι Φέρχοφστατ, που ζητά βαθύτερη ολοκλήρωση και αλλαγή των Συνθηκών. Μία δεύτερη των ευρωβουλευτών Μπρεσό και Μπροκ που αναζητούν μεγαλύτερη ευελιξία (περισσότερη πλειοψηφία και λιγότερη ομοφωνία) μέσα στις υπάρχουσες Συνθήκες. Και μια τρίτη των Μπεζ και Μπερέ που προβλέπει προϋπολογισμό για την ευρωζώνη και εισοδηματικές συγκλίσεις για τις χώρες-μέλη. Οπως σε όλα τα ζητήματα, έτσι κι εδώ, χώρες-μέλη και ευρωβουλευτές είναι διχασμένοι.

Στις Βρυξέλλες αρκετοί αναγνωρίζουν πια ότι η οικονομική κρίση οφείλεται στη λανθασμένη κατανομή πλούτου και ανάπτυξης μεταξύ των κρατών. Και αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι ώρα για το παιχνίδι των ευθυνών αλλά για συγκεκριμένες πράξεις που θα επαναφέρουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι απαντούν ότι η λύση είναι μια Ευρώπη πιο δημοκρατική, πιο διαφανής και πιο κοινωνικά δίκαιη. Και υποστηρίζουν ότι οι λαϊκιστές δεν έχουν τη λύση, παρά αναζητούν μόνο εχθρούς. Οσο όμως οι ευρωπαίοι πολιτικοί αρνούνται να εμβαθύνουν το οικοδόμημα κι εμφανίζονται διστακτικοί στα επόμενα βήματα τόσο περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες, τσακισμένοι από την κρίση, θα αγκαλιάζουν τον ευρωσκεπτικισμό.

Τελευταία Νέα