Κάθε βράδυ στις 20.00, όλη την εβδομάδα που μας πέρασε, δύο φωνές έπιαναν να συζητούν στο ραδιόφωνο του France Culture. Η μία ήταν ήδη πολύ γνωστή στους ακροατές. Ανήκει στον ιστορικό Ζαν-Νοέλ Ζανενέ, μέλος του Ινστιτούτου Φρανσουά Μιτεράν. Η άλλη ήταν άγνωστη. Ανήκει στην Αν Πενζό, την «άλλη γυναίκα» του Φρανσουά Μιτεράν, την επί 32 χρόνια κρυφή σύντροφό του. «Η πρώτη και μοναδική φορά που παίρνει τον λόγο». Προκειμένου να εξηγήσει γιατί δέχθηκε, αυτή η «τόσο διακριτική», να κυκλοφορήσουν από τις εκδόσεις Gallimard, δέκα χρόνια μετά τον θάνατο του Μιτεράν, έναν αιώνα από τη γέννησή του, τα 1.218 φλογερά, παθιασμένα «Γράμματα στην Αν» που της έγραψε από το 1962 έως το 1995 αλλά και το «Ημερολόγιο για την Αν» που κρατούσε ο πρώτος Σοσιαλιστής πρόεδρος της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας επί έξι χρόνια, από το 1964 έως το 1970. «Δεν είναι μια φωνή, είναι ένας καταρράκτης» έγραψε συνεπαρμένος ο Ντανιέλ Σναϊντερμάν. «Ενας καταρράκτης από υπέροχα γέλια και ασεβείς αναμνήσεις. Τα πάντα εκτός από μια φωνή ηλικιωμένης κυρίας. Θα μπορούσε να γελάει έτσι στο πρώτο της ραντεβού με έναν άγνωστο. Μέσα από τον καταρράκτη περνούν, ανακατεμένες, οι μνήμες από τις μεγάλες στενοχώριες και τον απόλυτο θαυμασμό, που συνύφαναν την παράξενη ζωή της με τον Μιτεράν. Η Αν Πενζό επιστρέφει στην ιστορία της και εξακολουθεί να μην μπορεί να την πιστέψει».

Τα γεγονότα είναι γνωστά. Αν Πενζό και Φρανσουά Μιτεράν γνωρίστηκαν για πρώτη φορά όταν εκείνη ήταν 14 και εκείνος 41, το καλοκαίρι του 1956: φίλος του πατέρα της, εραστής του γκολφ όπως και εκείνος, ο Μιτεράν είχε προσκληθεί στην παραθεριστική κατοικία των Πενζό στο Οσγκόρ. Το ειδύλλιο θα αρχίσει επισήμως πέντε χρόνια αργότερα, όταν η μητέρα της Πενζό θα ζητήσει από τον Μιτεράν να προσέχει τη θυγατέρα της στο Παρίσι, όπου θα συνεχίσει τις σπουδές της. «Μπορείτε να βασίζεστε επάνω μου, Τερέζ». Ο βουλευτής των Σοσιαλιστών είναι παντρεμένος με την Ντανιέλ Γκουζ, έχουν δύο γιους στην εφηβεία. Η Αν Πενζό προέρχεται από μια οικογένεια καθολικών βιομηχάνων της επαρχιακής μπουρζουαζίας, έχει μεγαλώσει υπό το βάρος των «πρέπει». «Ηταν η επαρχία, πολύ αντιδραστική, δεξιά, όχι πολύ εξελιγμένη». Τους χωρίζουν 27 χρόνια.

Στις 19 Οκτωβρίου του 1962, ο Φρανσουά Μιτεράν θα στείλει το πρώτο γράμμα στη δεσποινίδα Πενζό. Δεν θα σταματήσει να της γράφει μέχρι τις 22 Σεπτεμβρίου του 1995. «Θα σ’ αγαπώ μέχρι την τελευταία μου πνοή» τής είχε υποσχεθεί το 1968. Κράτησε τον λόγο του. Με τον δικό του τρόπο. Τον Ιανουάριο του 1996, την ημέρα της κηδείας του Μιτεράν, η Αν Πενζό εμφανίστηκε για πρώτη φορά δημόσια, με ένα μαύρο βέλο να της κρύβει το πρόσωπο, μάτια κόκκινα από το κλάμα, να σφίγγει πάνω της την κόρη που απέκτησε με τον Μιτεράν το 1974, την Μαζαρίν –λίγα μέτρα πιο πέρα, η Ντανιέλ Μιτεράν με τους γιους της. Το ευρύ κοινό είχε ανακαλύψει την ύπαρξη αυτής της διπλής ζωής του Μιτεράν όταν το θέλησε εκείνος, μέσω του «Paris Match», στις 3 Νοεμβρίου του 1994. Το «κρατικό μυστικό» είχαν προφυλάξει, μεταξύ 1983 και 1986, ακόμα και παράνομες τηλεφωνικές υποκλοπές.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να «διαβάσει» κανείς αυτή την ιστορία. «Να ένα βιβλίο που δείχνει πώς ένας μεγάλος έρωτας μπορεί να ζήσει όχι χάρις στη σκιά της ερήμου, όπου δεν μπορεί να υπολογίζει κανείς παρά μόνο στις δυνάμεις της ηδονής. (…) Να η απίστευτη ιστορία ενός έρωτα που έζησε για 32 χρόνια και όπου η επιθυμία θριάμβευσε μέχρι τέλους», γράφει ο Μπερνάρ Ανρί-Λεβί στο «Le Point».

Σε ένα τετρασέλιδο άρθρο της στο «Paris Match», πάλι, η Βαλερί Τριερβελέρ φαντάζεται, μέσα από τις επιστολές που δημοσιοποίησε η Πενζό, όλες εκείνες που κρατάει για τον εαυτό της, αυτές που έγραψε εκείνη: «Δεν παύει να του λέει: “Δεν πρέπει, καλύτερα να διακόψουμε”. Της απευθύνει πάντα την ίδια ικεσία: “Σας αγαπώ και δεν μπορώ να πάψω να σας αγαπώ”. Μέχρι το τέλος, η Αν Πενζό θα προσπαθεί να εγκαταλείψει αυτή τη σχέση. Παλεύει να μη γίνει “η αιχμάλωτη του Μιτεράν”, όπως την περιέγραψε τόσο ωραία ο Νταβίντ ντε Μπαγί στο βιβλίο του. (…) Την ξανακερδίζει, φυσικά. Πώς να γλιτώσεις από αυτόν τον γόη όταν είσαι 20 χρόνων; (…) Το παιδί, η Μαζαρίν, είναι ο μόνος τρόπος να κρατήσει την Αν και το πιο ωραίο δώρο». Στο ραδιόφωνο της France Culture, η Αν Πενζό επιστρέφει στη δική της παιδική της ηλικία. «Και τι δεν είχα ακούσει, για παράδειγμα, για την ιδανική γυναίκα… Η γυναίκα είναι ένας άνθρωπος που οφείλει να είναι υποταγμένος, που δεν πρέπει να έχει καμία πνευματική ζωή· αυτή η πλευρά της υποταγής με έκανε να αποδεχθώ ουσιαστικά το απαράδεκτο».

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να «διαβάσει» κανείς και την ίδια τη ζωή της Αν Πενζό. Είναι η απόλυτη femme de l’ombre, η αφοσιωμένη γυναίκα στη σκιά ενός λαμπερού άνδρα. Είναι επίσης μια εγνωσμένου κύρους ιστορικός της τέχνης, μια από τις σπουδαιότερες ειδικούς στη γλυπτική του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, πρώην έφορος στο Μουσείο του Λούβρου και του Ορσέ, πάντα επίτιμη έφορος στο Ορσέ. Πήρε τη σύνταξή της το 2008, στα 65 της χρόνια. Συνέχισε όμως να παραδίδει για τρία χρόνια μαθήματα στη Σχολή του Λούβρου. Το τελευταίο, είχε τίτλο «Να είστε ερωτευμένη, θα είστε ευτυχισμένη». «Δεν ξέρω αν έκανα καλά, δεν ξέρω», λέει τώρα. Αναφερόταν στη δημοσίευση των επιστολών του αγαπημένου της. Ετσι τουλάχιστον φάνηκε.

Τελευταία Νέα